Czy prestiż zawodu nauczyciela się zmniejszył?

Piotr Zgorzelski w programie „Kawa na ławę” 26 czerwca w odpowiedzi na pytanie, czy obecna atrakcyjność rynku pracy nauczycieli nie doprowadzi do braków kadrowych, odpowiedział, że w wielu szkołach może dojść do takich sytuacji, że wystąpią niedobory kadry.

Poseł stwierdził, że dawniej, kiedy osoby wkraczały do zawodu nauczyciela, „były kimś” w przeciwieństwie do obecnego stanu rzeczy. Mają na to wpływ dwa aspekty: degradacja zawodu nauczyciela w oczach społeczeństwa oraz ideologizacja szkoły.

Zgorzelski zwrócił uwagę m.in. na braki kadrowe występujące w polskim systemie oświaty, co wiąże się według niego z tym, że edukacja w Polsce nie jest jednym z podstawowych elementów polityki państwa. W efekcie wynagrodzenia polskich nauczycieli są wśród najniższych w UE.

Zarobki nauczycieli w krajach UE

Eksperci OECD opracowali zestawienie wskaźników związanych z edukacją. Wśród nich znalazło się roczne wynagrodzenie w oświacie w przeliczeniu na dolary z uwzględnieniem siły nabywczej pieniądza.

W niektórych państwach wysokość pensji zależy od rodzaju placówki, w której pracuje nauczyciel (np. szkoła podstawowa, liceum itd.). W Polsce takie różnice nie występują, a wynagrodzenia zależą jedynie od stażu pracy. Według danych OECD polscy nauczyciele w 2020 roku zarabiali:

• 18 890 dolarów rocznie w przypadku nauczycieli początkujących,
• 25 210 dolarów rocznie po 10 latach pracy,
• 30 768 dolarów rocznie po 15 latach pracy,
• 32 071 dolarów rocznie to maksymalne zarobki, na jakie mogą liczyć nauczyciele w Polsce.

Przedszkole

Jeśli chodzi o zarobki początkujących nauczycieli przedszkolnych, Polska wyprzedza tylko trzy państwa unijne:

• Słowację (13 524 dolary rocznie),
• Węgry (15 813 dolarów rocznie),
• Łotwę (15 933 dolary rocznie).

Nieco lepiej sytuacja wygląda, biorąc pod uwagę wynagrodzenia po 10 latach stażu. W tym przypadku polscy nauczyciele mogą liczyć na lepsze zarobki niż koledzy z pięciu państw:

• ze Słowacji (15 429 dolarów rocznie),
• z Węgier (18 519 dolarów rocznie),
• z Litwy (23 422 dolary rocznie),
• z Czech (24 712 dolarów rocznie),
• z Grecji (25 105 dolarów rocznie).

Te same państwa wyprzedzamy, jeśli chodzi o zarobki nauczycieli po 15 latach pracy:

• Słowacja (15 797 dolarów rocznie),
• Węgry (19 891 dolarów rocznie),
• Czechy (25 304 dolary rocznie),
• Litwa (26 484 dolary rocznie),
• Grecja (27 335 dolarów rocznie).

W przypadku maksymalnych zarobków nauczycieli przedszkolnych wyprzedzamy cztery państwa UE:

• Słowację (17 673 dolary rocznie),
• Węgry (28 122 dolary rocznie),
• Czechy (28 182 dolary rocznie),
• Litwę (29 756 dolarów rocznie).

Szkoła podstawowa

W przypadku szkół podstawowych cechują nas jedne z najmniejszych dochodów wśród państw UE i OECD. Początkujący nauczyciele zarabiają mniej tylko w trzech krajach:

• na Węgrzech (15 813 dolarów rocznie),
• na Łotwie (15 933 dolary rocznie),
• na Słowacji (16 757 dolarów rocznie).

Polski nauczyciel w szkole podstawowej po 10 latach stażu może liczyć na wynagrodzenie rzędu 25 210 dolarów rocznie. Polska wyprzedza tym samym trzy państwa:

• Węgry (18 519 dolarów rocznie),
• Słowację (18 838 dolarów rocznie),
• Grecję (25 105 dolarów rocznie).

Nauczyciel w Polsce o stażu wynoszącym 15 lat zarabia 30 768 dolarów. W UE są cztery państwa, gdzie te zarobki są niższe:

• Słowacja (19 295 dolarów rocznie),
• Węgry (19 891 dolary rocznie),
• Grecja (27 335 dolary rocznie),
• Czechy (28 182 dolary rocznie).

Najwyższe wynagrodzenie, na jakie mogą liczyć nauczyciele w Polsce, wynosi 32 071 dolarów. Niższe stawki występują w dwóch krajach:

• w Słowacji (21 583 dolary rocznie),
• na Węgrzech (28 122 dolary rocznie).

Wcześniej wymieniana Grecja tym razem ma do zaoferowania nawet 40 720 dolarów dla nauczyciela rocznie. 

Szkoły średnie

Podobnie jak w poprzednich przypadkach gorzej od płac polskich początkujących nauczycieli wypadają płace wśród trzech nacji:

• Węgrów (15 813 dolarów rocznie),
• Łotyszy (15 933 dolary rocznie),
• Słowaków (16 757 dolarów rocznie).

Państwa te niezależnie od rodzaju placówki dla początkujących nauczycieli gwarantują identyczne pensje. 

W przypadku nauczycieli z 10-letnim doświadczeniem ponownie wyprzedzają nas trzy państwa, tym razem są to jednak:

• Słowacja (18 838 dolarów rocznie),
• Węgry (20 577 dolarów rocznie),
• Grecja (25 105 dolarów rocznie).

Dla nauczycieli posiadających już 15 lat stażu w szkole średniej gorzej niż w Polsce zarabia się w czterech państwach:

• w Słowacji (19 295 dolarów rocznie),
• na Węgrzech (22 101 dolarów rocznie),
• w Grecji (27 335 dolarów rocznie),
• w Czechach (28 266 dolarów rocznie).

W grupie nauczycieli o największych zarobkach w poszczególnych państwach słabiej od Polaków zarabiają nauczyciele z dwóch krajów:

• ze Słowacji (21 583 dolary rocznie),
• z Węgier (31 247 dolarów rocznie).