W marcu 2017 roku został opublikowany raport Czego Polacy nie wiedzą o podatkach, przeprowadzony na zlecenie Związku Przedsiębiorców i Pracodawców (ZPiP). Jak czytamy w publikacji, „21% Polaków jest przekonana, że nie płaci żadnych podatków, ani PIT-u, ani CIT-u, ani nawet VAT-u”. W związku z tym wypowiedź Artura Dziambora uznajemy za prawdę.

 Raport ZPiP

Badanie dotyczące wiedzy Polaków na temat podatków przeprowadzone zostało w lutym 2017 roku. Zrealizowano je na ogólnopolskiej próbie N=1063, reprezentatywnej ze względu na płeć, wiek i wielkość miejsca zamieszkania. Wśród respondentów 52 procent stanowiły kobiety, a 48 procent – mężczyźni. Szczegółowe dane demograficzne znajdują się na 24. stronie publikacji. Autorkami raportu są Dominika Maison i Aleksandra Furman, które, jak czytamy, za główny cel obrały „Poznanie wiedzy i opinii Polaków na temat obecnego systemu podatkowego oraz postrzeganie propozycji nowych rozwiązań.”

 Polacy a wiedza o podatkach

Informacja, którą przywołuje A. Dziambor, znajduje się na stronie 7. wspomnianego raportu. Badania w nim zawarte rzeczywiście potwierdzają, że nieco ponad jedna piąta Polaków uważa, że nie płaci żadnych podatków. Podstawowy wniosek, jaki płynie z raportu, jest taki, że wiedza Polaków na temat systemu podatkowego w Polsce jest bardzo mała, nawet jeśli chodzi o rozróżnienie podstawowych podatków, jak PIT, VAT czy CIT. O pierwszym z nich słyszało co prawda aż 90 procent badanych, jednak w dalszym ciągu 16 procent zatrudnionych na umowę o pracę jest przekonana, że takiego podatku nie płaci.

Podobnie jest z podatkiem VAT – słyszało o nim 90 procent, 70 procent twierdzi, że wie, na czym on polega, ale tylko 42 procent uważa, że go płaci.

Jeszcze większym problemem jest brak świadomości wysokości wynagrodzenia z uwzględnieniem zawartych w nim podatków oraz ich wpływu na otrzymywaną wypłatę. Autorki badania dowodzą, że wśród osób pracujących 82 procent orientuje się co prawda, ile wynosi ich wynagrodzenie netto, 72 procent twierdzi, że wie też, ile wynosi kwota brutto (w tym momencie w raporcie pojawia się uwaga, że wynik ten jest prawdopodobnie zawyżony, choć nie ma podanego uzasadnienia), tylko 36 procent natomiast ma świadomość dodatkowych kosztów ich wynagrodzenia dla pracodawcy.

Większość respondentów pracujących w oparciu o umowy myśli o swoim wynagrodzeniu w kwotach netto (tzw. „na rękę”). Mniejsza liczba badanych zna kwotę brutto, natomiast bardzo niewiele osób orientuje się w całkowitym koszcie własnej pracy dla pracodawcy. Według raportu tylko 36 procent tej grupy Polaków twierdzi, że wie, jaka to jest w przybliżeniu kwota. Jak zauważają autorki, „rzeczywista wiedza jest prawdopodobnie jeszcze niższa”.

Źródło: https://zpp.net.pl/wp-content/uploads/2017/11/or9w4u_23.03.2017BadanieCzegoPolacyniewiedzopodatkach2.pdf.

Wiedzę na temat wysokości wynagrodzenia netto i brutto oraz świadomość kosztów ponoszonych przez pracodawcę częściej mają osoby rozliczające się z podatków samodzielnie. Według raportu postępuje tak większość Polaków. Do samodzielnego rozliczania podatków przyznało się 65 procent badanych zatrudnionych na umowę o pracę. Są to przede wszystkim osoby najmłodsze i o najniższym wykształceniu, które korzystają ze wsparcia rodziny i znajomych. Spośród osób samodzielnie rozliczających podatki aż 40 procent uważa to zadanie za trudne (s. 15).

Liniowy czy progresywny?

Ciekawy punkt raportu stanowi pytanie, jaki system podatkowy wolą Polacy – progresywny czy liniowy. Wyniki pokazują, że poparcie zależy od sformułowania pytania. Jeżeli operuje się tylko nazwą systemu podatkowego (bez jego wyjaśnienia), to 10 procent jest za obecnie istniejącym systemem progresywnym, 20 procent za liniowym, ale równocześnie aż 69 procent nie ma zdania na ten temat, co prawdopodobnie wynika z braku wiedzy. Natomiast gdy zada się pytanie z podaniem przykładu na konkretnych kwotach, dostarczając respondentom odpowiednią wiedzę, to okazuje się, że poparcie dla liniowego podatku pokaźnie wzrasta do 60 procent (trzykrotnie więcej niż w pytaniu bez przykładu), a dla systemu progresywnego – pozostaje na podobnym poziomie, czyli 12 procent (s. 18).

Poparcie dla progresywnego systemu podatkowego dominuje wśród osób starszych (45+) oraz mieszkańców wsi. Brakuje natomiast wyraźnej tendencji demograficznej, jeśli chodzi o poparcie dla systemu liniowego, które występuje w każdej grupie wiekowej i bez względu na wielkość miejscowości zamieszkania. Najmniejsze poparcie system ten zyskuje wśród osób z wykształceniem zawodowym, o stosunkowo niższym wynagrodzeniu czy gorszej sytuacji zawodowej w porównaniu do osób z wyższym wykształceniem (s. 19).

Raport autorstwa Maison i Furman jest najnowszą dostępną publikacją na temat wiedzy Polaków o podatkach. Wśród informacji w nim zawartych znajduje się ta, którą w swojej wypowiedzi zawarł A. Dziambor. Dlatego jego wypowiedź uznajemy za prawdziwą.