Kontekst wypowiedzi

15 maja 2021 roku Marek Sawicki był gościem audycji Tomasza Setty „Program Specjalny” w radiu Tok FM, gdzie omawiał rządowy program Polski Ład. Prowadzący poprosił o komentarz do rolniczych kwestii programu zaprezentowanego przez PiS. Poseł PSL wspomniał wystąpienie premiera Mateusza Morawieckiego, który zapowiedział wyrównanie dopłat dla polskich rolników do średniej unijnej.

Dynamika dopłat unijnych

Na podstawie uproszczonych wyliczeń, opartych na danych dostępnych na stronie Komisji Europejskiej oraz danych Eurostatu dotyczących powierzchni obszarów rolnych w poszczególnych państwach członkowskich UE (dostępne dla lat: 2007, 2010, 2013, 2016 oraz 2018), możemy prześledzić dynamikę dopłat unijnych na hektar wykorzystywanych użytków rolnych (UAA – utilised agricultural area).

Dane dla wymienionych lat prezentują się następująco:

• 2007 rok:
  • średnia unijna – ok. 247 euro/ha,
  • Polska – ok. 78 euro/ha (ok. 169 euro poniżej średniej);
• 2010 rok:
  • średnia unijna ­– ok. 254 euro/ha,
  • Polska – ok. 143 euro/ha (ok. 111 euro poniżej średniej);
• 2013 rok:
  • średnia unijna wyniosła – ok. 261,7 euro/ha,
  • Polska – ok. 221 euro/ha (ok. 40 euro poniżej średniej);
• 2016 rok:
  • średnia unijna – ok. 255 euro/ha,
  • Polska – ok. 250 euro/ha (ok. 5 euro poniżej średniej);
• 2019 rok (na podstawie danych o powierzchni obszarów rolnych z 2018 roku):
  • średnia unijna – ok. 245 euro/ha,
  • Polska – ok. 235 euro/ha (ok. 10 euro poniżej średniej).

Na podstawie danych Głównego Urzędu Statystycznego jesteśmy w stanie policzyć także średnie unijne dopłaty na hektar w Polsce w 2015 roku, czyli w momencie przejęcia władzy przez Prawo i Sprawiedliwość. Wartość tego wskaźnika wyniosła wówczas 245 euro/ha. W 2019 roku w Niemczech wysokość dopłat unijnych za hektar wynosiła ok. 295 euro – ok. 50 euro powyżej średniej unijnej, natomiast we Francji była równa 257 euro, czyli ok. 12 euro powyżej średniej unijnej.

Unijny system wsparcia rolników

Wspólna Polityka Rolna to system wsparcia rolników w ramach Unii Europejskiej. Jest zarządzana i finansowana na poziomie europejskim ze środków pochodzących z budżetu UE. Obecnie budżet WPR finansowany jest z dwóch funduszy:

• Europejskiego Funduszu Rolniczego Gwarancji (EFRG), który zapewnia bezpośrednie wsparcie dochodowe, oraz
• Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW), który finansuje rozwój obszarów wiejskich.

System wsparcia rolników ma wiele składowych i jest dostosowany do warunków panujących w danym kraju. Państwa członkowskie mogą łączyć różne systemy płatności bezpośrednich, które przyznawane są w formie wsparcia dochodu na podstawie liczby kwalifikowanych hektarów. System składa się z elementów obowiązkowych, które państwo członkowskie musi wdrożyć, oraz elementów dobrowolnych, których stosowanie uzależnione jest od decyzji danego państwa. Przykładowo w Polsce dobrowolnym wsparciem związanym z produkcją jest wspomniana przez Sawickiego płatność dodatkowa do upraw roślin wysokobiałkowych (strączkowych, np. groch siewny, soja, bobik) czy też płatność dodatkowa do hodowli bydła mlecznego, owiec i kóz. Dla przykładu możemy prześledzić system dopłat dla rolnika posiadającego gospodarstwo rolne składające się z 20 ha użytków rolnych, w tym 5 ha upraw roślin wysokobiałkowych, 5 ha buraków cukrowych, 10 ha łąk i pastwisk, oraz hodującego 20 szt. krów mlecznych, 10 szt. owiec i 10 szt. kóz. Na podstawie stawek dostępnych na stronie Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi rolnik ten w 2019 roku był uprawiony do otrzymania następujących płatności:

Średnia na hektar wynosi 1 509,44 zł/ha. Kurs ogłoszony przez Europejski Bank Centralny, według którego obliczone zostały stawki płatności bezpośrednich za rok 2019, wyniósł 4,3782 zł za 1 euro. Daje nam to średnią 344,76 euro/ha, co stanowi zdecydowanie wyższą kwotę od średniej unijnej.

Aktualne informacje dotyczące płatności bezpośrednich w 2021 roku dostępne są w Serwisie Rzeczypospolitej Polskiej.

Artykuł powstał w ramach projektu „Fakty w debacie publicznej”, realizowanego z dotacji programu „Aktywni Obywatele – Fundusz Krajowy”, finansowanego z Funduszy EOG.