Kontekst wypowiedzi

15 marca 2021 roku gościem programu „Kropka nad i” w TVN24 był Radosław Sikorski. Europoseł i były minister spraw zagranicznych oraz obrony narodowej wypowiadał się m.in. w sprawie działalności podkomisji do spraw ponownego zbadania przyczyn i okoliczności wypadku samolotu Tu-154M pod Smoleńskiem (potocznie nazywanej „komisją smoleńską”) pod kierownictwem Antoniego Macierewicza. Krytykował ją za brak efektów jej działalności oraz stwierdził krytycznie, że jedna trzecia Polaków wierzyła w pewnym momencie, że za rozbicie się samolotu rządowego w 2010 roku pod Smoleńskiem odpowiadał zamach.

Badanie CBOS

W kwietniu 2020 roku CBOS opublikowało, z okazji 10. rocznicy katastrofy smoleńskiej, komunikat przedstawiający najnowsze badania dotyczące odbioru społecznego samej katastrofy oraz porównanie wyników z przeszłymi latami. Zbadane zostały trzy kwestie:

1. ocena działań rządów w sprawie wyjaśnienia przyczyn i okoliczności katastrofy smoleńskiej,
2. ocena działalności podkomisji do zbadania katastrofy smoleńskiej,
3. czy katastrofę mógł spowodować zamach?

Z badania wynika, że w marcu 2020 roku na pytanie: „Czy uważa Pan(i), że prezydent Lech Kaczyński mógł ponieść śmierć w wyniku zamachu?”, odpowiedzi „zdecydowanie tak” udzieliło 10 proc. respondentów, a „raczej tak” – 24 proc. badanych. Zatem 34 proc. ankietowanych stwierdziło, że zgadza się, przynajmniej w części, z tezą o zamachu na samolot. „Zdecydowanie nie” odpowiedziało 25 proc. ankietowanych, a „raczej nie” – 19 proc. Większość osób jest zatem przeciwna tej wersji zdarzeń. Aż 21 proc. odpowiadających nie miało zdania i odpowiedziało „trudno powiedzieć”.

Podobne badania i sondaże były przeprowadzane przez CBOS w różnych latach, co umożliwia prześledzenie zmian w postawach Polaków. W porównaniu do badań przeprowadzanych w ubiegłych latach zmniejszyła się liczba osób zdecydowanie przeciwnych wersji z zamachem, a zwiększyła osób niezdecydowanych. Podobnie lekko wzrosła liczba zwolenników tezy o zamachu smoleńskim, chociaż osób z twardo wyrobionym na ten temat zdaniem (odpowiedź „zdecydowanie tak”) pozostaje mniej więcej tyle samo.

Sondaż dla OKO.press

OKO.press przeprowadziło trzy sondaże, odpowiednio w 2016, 2017 oraz 2020 roku, w których respondenci odpowiadali na pytanie „Czy pana/pani zdaniem katastrofa prezydenckiego samolotu 10 kwietnia 2010 to był wypadek czy zamach?”. W każdym z sondaży osób popierających wersję wydarzeń z zamachem było trochę poniżej 30 proc. (w 2020 roku 26 proc., w 2017 roku 23 proc., a w 2016 roku 27 proc.). Ponadto w każdym roku osób przeciwnych tezie o zamachu było ok. 60 proc., reszta nie miała zdania.

W tym badaniu również podzielono odpowiedzi na preferencje wyborcze i osiągnięto podobny wynik. Około 50 proc. wyborców PiS popiera, według tego sondażu, tezę, że katastrofa pod Smoleńskiem była spowodowana zamachem. Tymczasem zdecydowana większość wyborców opozycji (76 proc.) jest przeciwna takiej wersji zdarzeń.

Sondaż Kantar Millward Brown dla TVN24

W 2018 roku przeprowadzono sondaż opublikowany przez TVN24, w którym respondenci odpowiadali na pytanie „Czy uważa pan(i), że katastrofa, do której doszło 10 kwietnia 2010 r. pod Smoleńskiem i w której zginęli Prezydent Lech Kaczyński i 95 towarzyszących mu osób, była wynikiem zamachu?”. Łącznie popierających tezę zamachu było 26 proc. (12 proc. zdecydowanie tak i 14 proc. raczej tak). Co również interesujące, w sondażu zaznaczono różnicę z wynikami podobnego sondażu przeprowadzonego rok wcześniej. Wzrosła liczba zwolenników tezy o zamachu, a zmalała przeciwników.

Sondaż dla Wirtualnej Polski

W kwietniu 2019 roku przeprowadzono również sondaż zlecony przez Wirtualną Polskę. Badano odbiór społeczny katastrofy smoleńskiej. Jedno z pytań sondażu brzmiało: „Co według Ciebie było przyczyną katastrofy prezydenckiego samolotu 10 kwietnia 2010 roku pod Smoleńskiem, w której zginęło 96 osób, w tym Prezydent Lech Kaczyński?”. W odpowiedzi na zamach wskazało 24 proc. respondentów. Ponadto tezę taką popierało 54 proc. wyborców PiS oraz 19 proc. wyborców Platformy Obywatelskiej.

Podsumowanie

W zależności od analizowanego sondażu możemy spotkać się z różnym odsetkiem respondentów twierdzących, że podczas katastrofy smoleńskiej doszło do zamachu. W starszych sondażach odpowiedzi wahają się między 23 a 27 proc. respondentów zgadzających z taką tezą. Radosław Sikorski wspomniał jednak, że w „pewnym momencie” było to aż jedna trzecia Polaków, a jego wypowiedź okazała się prawdą, ponieważ faktycznie zdarzyło się, że 34 proc. Polaków wierzyło, że w kwietniu 2010 roku doszło do zamachu – udowadnia to sondaż CBOS przeprowadzony w marcu 2020 roku.