Edukacja 
Ekologia 
Klimat 
Energetyka 
Fact-checking 
Rosja 
UE 
Ukraina 
Wybory 
Skopiuj link
Drukuj
Udostępnij
8 min czytania
Wypowiedzi
Sprawdzamy wypowiedzi polityków i osób publicznych pojawiające się w przestrzeni medialnej i internetowej. Wybieramy wypowiedzi istotne dla debaty publicznej, weryfikujemy zawarte w nich informacje i przydzielamy jedną z pięciu kategorii ocen.
8 min czytania
Jak wybierani są sędziowie Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej?
Jak wybierani są sędziowie Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej?
To proponuję, aby takie „kryterium niezawisłości” zastosować wobec TSUE. I tu niespodzianka dla niezorientowanych! TSUE musiałby sam siebie zawiesić, bo o wyborze jego sędziów w 100 proc. decydują politycy. To rządy poszczególnych państw UE wskazują kandydatów na sędziów TSUE, a następnie dokonują ich wyboru.
Manipulacja
Wypowiedź uznajemy za manipulację, gdy zawiera ona informacje wprowadzające w błąd lub naginające/przeinaczające fakty, w szczególności poprzez:
- pominięcie ważnego kontekstu,
- wykorzystywanie poprawnych danych do przedstawienia fałszywych wniosków,
- wybiórcze wykorzystanie danych pasujących do tezy (cherry picking),
- używanie danych nieporównywalnych w celu uzyskania efektu podobieństwa lub kontrastu,
- wyolbrzymienie swoich dokonań lub umniejszenie roli adwersarza,
- pozamerytoryczne sposoby argumentowania.
Manipulacja
Wypowiedź uznajemy za manipulację, gdy zawiera ona informacje wprowadzające w błąd lub naginające/przeinaczające fakty, w szczególności poprzez:
- pominięcie ważnego kontekstu,
- wykorzystywanie poprawnych danych do przedstawienia fałszywych wniosków,
- wybiórcze wykorzystanie danych pasujących do tezy (cherry picking),
- używanie danych nieporównywalnych w celu uzyskania efektu podobieństwa lub kontrastu,
- wyolbrzymienie swoich dokonań lub umniejszenie roli adwersarza,
- pozamerytoryczne sposoby argumentowania.
- Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) obejmuje dwa organy sądowe: Trybunał Sprawiedliwości (sensu stricto), który składa się z 27 sędziów (po jednym z każdego kraju UE) i 11 rzeczników generalnych; oraz Sąd, w którego skład wchodzi po dwóch sędziów z każdego państwa członkowskiego. Sędziowie i rzecznicy generalni są mianowani przez rządy krajów UE, za wspólnym porozumieniem, na odnawialną sześcioletnią kadencję. Wyboru dokonuje się po konsultacji z „Komitetem 255”, którego utworzenie uregulowano w art. 255 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej.
- Komitet ten składa się z siedmiu osobistości wybranych spośród byłych członków Trybunału Sprawiedliwości i Sądu, członków krajowych sądów najwyższych i prawników o uznanej kompetencji, przy czym jedną z kandydatur proponuje Parlament Europejski.
- Mimo że państwa nie są związane prawnie opinią Komitetu, to fakt, że aby powołać kandydata/kandydatkę na sędziego niezbędny jest konsensus w Radzie Unii Europejskiej, a opinie przekazywane są wszystkim państwom członkowskim, sprawia, że rola Komitetu jest znacząca, a jego opinie brane pod uwagę. Świadczą o tym dane cyklicznie publikowane przez Komitet w swoich raportach. Z najnowszego raportu wynika, że od początku swojej działalności (marzec 2010 rok) do października 2019 roku oceniono 190 kandydatów. Negatywnie zaopiniowano 21 z nich, wszyscy spośród nich ubiegali się o pierwszą kadencję. Opinie komitetu, zarówno pozytywne, jak i negatywne, były dotąd zawsze uwzględniane przez państwa członkowskie.
- Faktycznie to państwa proponują kandydatury sędziów do TSUE, a następnie decydują o ich wybraniu, jednak każda z kandydatur jest rozpatrywana przez „Komitet 255”, którego opinia wpływa na decyzje i konsensus Rady Unii Europejskiej. W związku z powyższym wypowiedź Zbigniew Ziobry uznajemy za manipulację.
Kontekst wypowiedzi
Na łamach „Rzeczpospolitej” opublikowany został 5 sierpnia 2021 roku wywiad ze Zbigniewem Ziobro. Jednym z poruszonych w nim wątków był ogłoszony 15 lipca wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE), w którym Trybunał wskazał na fakt, że:
„proces powoływania sędziów Sądu Najwyższego, w tym członków Izby Dyscyplinarnej, w dużym stopniu zależy od organu (Krajowej Rady Sądownictwa), którego struktura została poddana bardzo dużym zmianom przez polską władzę wykonawczą i ustawodawczą i którego niezależność może wzbudzać uzasadnione wątpliwości”.
Zdaniem ministra sprawiedliwości zarzut „upolitycznienia” KRS świadczy o hipokryzji TSUE, albowiem o wyborze sędziów Trybunału w całości decydują politycy. Zatem gdyby zastosowano te same kryteria, według których krytykowana jest Polska, mógłby on mieć wątpliwości co do swojej własnej „niezawisłości”.
Czym jest TSUE?
Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (ang. Court of Justice of the European Union) jest głównym organem władzy sądowniczej w Unii Europejskiej. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej dokonuje wykładni prawa unijnego, aby zapewnić jego jednakowe stosowanie we wszystkich państwach członkowskich. Rozstrzyga też spory prawne między rządami krajów Unii a jej instytucjami. Najczęściej podejmowane sprawy dotyczą takich kwestii jak: wykładnia prawa, egzekwowanie prawa, unieważnianie aktów prawnych UE, zapewnianie podejmowania działań przez UE i skargi na instytucje UE.
W określonych sytuacjach do Trybunału mogą być wnoszone także sprawy przez osoby fizyczne, przedsiębiorstwa lub organizacje, które uważają, że ich prawa zostały naruszone przez instytucje UE.
Siedzibą TSUE jest Luksemburg. Działa on na mocy Traktatu o Unii Europejskiej (art. 19 TUE) i Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (art. 251-281 TFUE). Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej obejmuje dwa organy sądowe:
- Trybunał Sprawiedliwości (sensu stricto), który zajmuje się przekazywanymi przez sądy krajowe wnioskami o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym, niektórymi skargami o stwierdzenie nieważności i odwołaniami;
- Sąd, który orzeka w sprawach o stwierdzenie nieważności przedłożonych przez osoby fizyczne i przedsiębiorstwa oraz, w niektórych przypadkach, przez rządy krajów UE. W praktyce oznacza to, że Sąd orzeka przede wszystkim w sprawach dotyczących prawa konkurencji, pomocy państwa, handlu, rolnictwa i znaków towarowych.
W skład Trybunału Sprawiedliwości wchodzi jeden sędzia z każdego państwa członkowskiego, co oznacza, że jest ich łącznie 27. Trybunał Sprawiedliwości jest ponadto wspomagany przez 11 rzeczników generalnych, których zadaniem jest przedstawianie, w sposób całkowicie bezstronny i niezależny, opinii prawnej w sprawach, które zostaną im przydzielone. Opinia taka określana jest mianem „opinii rzecznika generalnego”.
Natomiast w skład Sądu wchodzi dwóch sędziów z każdego kraju UE. Dokładną ich liczbę określa art. 48 Statutu Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. W przeciwieństwie do Trybunału Sprawiedliwości w Sądzie nie ma stałych rzeczników generalnych. Rolę tę może w wyjątkowych przypadkach pełnić jeden z sędziów.
Sędziowie i rzecznicy generalni Trybunału Sprawiedliwości oraz sędziowie Sądu są wybierani spośród osób o niekwestionowanej niezależności. W przypadku tego pierwszego organu art. 253 Traktatu o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej stawia warunek posiadania kwalifikacji wymaganych w ich państwach do zajmowania „najwyższych stanowisk sądowych” lub bycia prawnikami o uznanej kompetencji. Co do sędziów Sądu art. 254 TFUE mówi o możliwości zajmowania przez nich „wysokich stanowisk sądowych”.
Komitet 255
Komitet ten został powołany w Traktacie z Lizbony, który wszedł w życie z dniem 1 grudnia 2009 roku. Wcześniej państwa miały całkowitą swobodę decyzyjną co do wyboru osób mianowanych na sędziów. Model ten poddany był krytyce ze względu na brak jakichkolwiek wspólnych standardów (poza dość lakonicznymi kryteriami traktatowymi) i brak kontroli ze strony Wspólnoty. Dlatego też w Traktacie o funkcjonowaniu Unii Europejskiej powołano nowy organ, który rozpoczął działalność 1 marca 2010 roku. Nazwano go od numeru odpowiedniego przepisu „Komitetem 255”. Art. 255 TFUE brzmi:
„Ustanawia się komitet, którego zadaniem jest opiniowanie kandydatów do wykonywania funkcji sędziego i rzecznika generalnego w Trybunale Sprawiedliwości i Sądzie przed ich mianowaniem przez rządy Państw Członkowskich zgodnie z artykułami 253 i 254. Komitet składa się z siedmiu osobistości wybranych spośród byłych członków Trybunału Sprawiedliwości i Sądu, członków krajowych sądów najwyższych i prawników o uznanej kompetencji, przy czym jedną z kandydatur proponuje Parlament Europejski. Rada przyjmuje decyzję ustanawiającą reguły funkcjonowania komitetu oraz decyzję mianującą jego członków. Rada stanowi na wniosek prezesa Trybunału Sprawiedliwości”.
Procedura stosowana przez Komitet została szczegółowo uregulowana w decyzji Rady Unii Europejskiej 2010/124/UE. Można ją podzielić na następujące etapy:
- wniosek z kandydaturą – Sekretariat Generalny Rady otrzymuje kandydaturę na stanowisko sędziego lub rzecznika generalnego Trybunału Sprawiedliwości lub Sądu Unii Europejskiej;
- przekazanie wniosku – Sekretariat Generalny przekazuje go przewodniczącemu Komitetu;
- rozpatrzenie wniosku – Komitet rozpatruje wniosek. Może zwrócić się do rządu danego państwa i do kandydata o przedstawienie dodatkowych informacji na temat kandydatury;
- przesłuchanie kandydata – odbywa się godzinne przesłuchanie kandydata przez członków komitetu. Jeżeli rozpatrywany jest wniosek o mianowanie na kolejną kadencję urzędującego sędziego lub rzecznika generalnego, wniosek jest rozpatrywany bez przesłuchania kandydata.
- opinia z uzasadnieniem – Komitet wydaje opinię z uzasadnieniem, która zostaje przekazana przedstawicielom rządów państw członkowskich.
Państwa mają obowiązek przeprowadzenia uprzedniej konsultacji z Komitetem. Mimo że nie są one związane opinią Komitetu to fakt, że aby powołać kandydata/kandydatkę na sędziego niezbędny jest konsensus w Radzie Unii Europejskiej, a opinie przekazywane są wszystkim państwom członkowskim, sprawia, że rola Komitetu jest znacząca, a jego opinie brane pod uwagę.
Potwierdzają to dane z raportów publikowanych cyklicznie przez Komitet. Z ostatniego z nich dowiadujemy się, że w okresie od marca 2010 do października 2019 roku Komitet wydał 190 opinii (71 dotyczyło kandydatów na sędziów i rzeczników generalnych Trybunału Sprawiedliwości, a 119 kandydatów na sędziów Sądu). O pierwszą kadencję ubiegało się 101 kandydatów, a o reelekcję 89. Negatywnych opinii było 21, wszystkie dotyczyły nowych kandydatów (18 to kandydaci do Sądu, 3 do Trybunału). Opinie Komitetu, zarówno pozytywne, jak i negatywne, były dotąd zawsze uwzględniane przez państwa członkowskie.
Dowiedz się, jak radzić sobie z dezinformacją w sieci
Poznaj przydatne narzędzia na naszej platformie edukacyjnej
Sprawdź!
*Jeśli znajdziesz błąd, zaznacz go i wciśnij Ctrl + Enter
POLECANE DLA CIEBIE
