Światowy Dzień Walki z Depresją

Temat zdrowia psychicznego w czasie pandemii jest szeroko omawiany w debacie publicznej. Z badania opublikowanego w grudniu 2020 roku przez portal ciekaweliczby.pl wynika, że sumie 43 proc. Polaków odczuwa pogorszenie nastroju i samopoczucia.

Przypadający na 23 lutego Światowy Dzień Walki z Depresją ma za zadanie pokazać, że depresja to realna choroba, której nie należy bagatelizować. To również świetna okazja do edukacji społeczeństwa.

W działania uświadamiające angażują się przedstawiciele prywatnych przedsiębiorstw, organizacji pozarządowych oraz sami politycy. Między innymi Paulina Matysiak w swoim tweecie przytacza dane oszacowane przez Światową Organizację Zdrowia (WHO) odzwierciedlające skalę problemu depresji w naszym kraju.

Czym właściwie jest depresja?

Często w języku potocznym depresję stawia się na równi z uczuciem przygnębienia czy złym samopoczuciem. Należy jednak podkreślić, że to zaburzenie znacznie różni się od emocji towarzyszących każdemu z nas i jest poważną chorobą wymagającą leczenia. Depresja polega na znacznym obniżeniu nastroju zakłócającym codzienne funkcjonowanie. Do jej objawów zaliczane są problemy ze snem, „zaburzenia apetytu i popędu seksualnego, utrata sprawności intelektualnej, chęć izolacji”. Według danych rządowych:

Pierwszy epizod depresyjny może trwać od kilku tygodni do kilku miesięcy, ale większość z nich nie trwa dłużej niż pół roku. O wyleczeniu można mówić, kiedy nie pojawiają się kolejne epizody. Ciężka forma depresji objawia się coraz krótszymi odstępami między epizodami depresyjnymi. Występuje również ryzyko myśli samobójczych. Jednak dzięki odpowiedniemu leczeniu z depresji można wyjść. Zalecana jest przede wszystkim psychoterapia, jak również leczenie farmakologiczne. Poza opieką medyczną warto prowadzić zdrowy tryb życia, unormować rytm snu, dbać o aktywność fizyczną oraz regularne posiłki, stosować zbilansowaną dietę, unikać substancji odurzających, a także utrzymywać więzi z innymi. Najważniejsze jest jednak to, żeby zgłosić się do lekarza i rozpocząć leczenie.

Skala problemu w Polsce

Raport Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) „Depression and Other Common Mental Disorders Global Health Estimates” opiera się na danych z 2015 roku opublikowanych na łamach naukowego czasopisma medycznego „The Lancet”, zgromadzonych podczas programu badawczego The Global Burden of Diseases, Injuries, and Risk Factors Study 2015. „The Lancet”, wraz z Instytutem Metryki i Oceny Zdrowia (IHME) należącym do Uniwersytetu Waszyngtońskiego, przedstawił w 2015 roku wyniki badań na temat globalnej skali występowania określonych chorób, częstotliwości urazów oraz czynników ryzyka utraty zdrowia w danych grupach demograficznych. Analizy GBD były prowadzone w 195 krajach w latach 1980-2015.

Śmiertelność została oszacowana pod względem wieku, płci, miejsca zamieszkania oraz roku przy użyciu metod opracowanych dla badań GBD 2013 oraz GBD 2010. Analizy przeprowadzono m.in. za pomocą modelu Cause of Death Ensemble Model (CODEm) generującego szacunki dla określonych powodów śmierci. Do badań wykorzystano także socjodemograficzny indeks SDI. Każdy etap procesu oszacowania skali danej choroby został udokumentowany zgodnie z wytycznymi dotyczącymi przejrzystego raportowania szacunków w obszarze zdrowia (Guidelines for Accurate and Transparent Health Estimates Reporting – GATHER).

Według szacunków 1 878 988 Polaków i Polek zmaga się z zaburzeniami depresyjnymi. Liczba ta przekłada się na 5,1 proc. populacji kraju. W raporcie wymieniono również oszacowaną liczbę przypadków zaburzeń lękowych w Polsce – problem ten może dotykać nawet 1 439 553 osób, czyli 3,9 proc. populacji.

Ocena Narodowej Izby Kontroli

Kwestię zaburzeń psychicznych analizowała również Najwyższa Izba Kontroli (NIK), głównie na poziomie samorządowym. Podkreślano, że nie wszystkie samorządy wystarczająco pochylają się nad problemem, środki przeznaczane są natomiast na pomoc doraźną, a nie kompleksową. Wspomniano również o organizowanej przez Ministerstwo Zdrowia kampanii dotyczącej depresji, która została zaplanowana na początek 2018 roku, a wprowadzono ją dopiero w październiku 2018 roku. Raport bazuje przede wszystkim na wspomnianym już dokumencie „Depression and Other Common Mental Disorders Global Health Estimates”. Jak podkreśla NIK:

Źródło: NIK

Według badań wysoki poziom osiągają także społeczne koszty zaburzeń depresyjnych. W związku z depresją utracono od 1 mld do 2,6 mld zł, a wymieniony koszt społeczny oszacowano za pomocą metody kapitału ludzkiego. Jeśli chodzi o najtragiczniejszą stronę tych zaburzeń, czyli samobójstwa, według danych WHO z 2015 roku na tle 22 państw europejskich wyższy wskaźnik samobójstw niż w Polsce odnotowano jedynie w sześciu krajach (Estonii, Belgii, na Węgrzech, Słowenii, na Łotwie i Litwie). W 2017 roku blisko 5,3 tys. samobójstw zakończyło się zgonem. Niestety działania profilaktyczne wydają się niewystarczające. Z kontroli NIK wynika, że:

Narodowy Program Ochrony Zdrowia Psychicznego

Na lata 2017-2022 zaplanowano Narodowy Program Ochrony Zdrowia Psychicznego, który ma na celu otoczenie opieką osób dotkniętych zaburzeniami psychicznymi oraz zapobieganie „stygmatyzacji i dyskryminacji takich osób”. Żeby to osiągnąć, konieczne jest spopularyzowanie środowiskowego modelu opieki psychiatrycznej, różnych form wsparcia społecznego oraz zawodowego, a także opieka nad uczniami, rodzicami i nauczycielami. Program zakłada również kampanie edukacyjne destygmatyzujące osoby dotknięte wspomnianymi zaburzeniami. Zakłada się również kontrolę realizacji programu. Rozporządzenie Rady Ministrów, które reguluje działanie programu, opublikowano 2 marca 2017 roku. Zawarto w nim również dane dotyczące skali określonych zaburzeń psychicznych w Polsce.

Źródło: Ministerstwo Zdrowia

Jeśli podejrzewasz u siebie depresję, nie lekceważ tego. Pomoc znajdziesz w tych miejscach:

Stowarzyszenie Aktywnie Przeciwko Depresji – prowadzące działalność społeczno-edukacyjną w zakresie profilaktyki, wykrywania i leczenia zaburzeń psychicznych, a w szczególności zaburzeń depresyjnych. Kontakt do stowarzyszenia można znaleźć na stronie: www.depresja.org.

Forum Przeciw Depresji – portal społecznościowy prowadzony w ramach ogólnopolskiej kampanii, na którym można znaleźć kompendium wiedzy w zakresie depresji, w tym informacje o tym, gdzie szukać pomocy. Strona obejmuje również forum moderowane przez lekarzy specjalistów, na którym osoby chore oraz ich bliscy mogą uzyskać wsparcie www.forumprzeciwdepresji.pl.

Fundacja Itaka – która prowadzi Antydepresyjny Telefon Zaufania (numer: 22 484 88 01) oraz udziela szerokiego wsparcia osobom chorującym na depresję, jak i ich najbliższym. Informacje na temat wsparcia, którego udziela fundacja, można znaleźć na stronie: www.stopdepresji.pl.

Fundacja Dajemy Dzieciom Siłę – oferuje bezpłatną pomoc telefoniczną i online dla dzieci i młodzieży oraz dla rodziców i nauczycieli poprzez prowadzenie Telefonu Zaufania dla Dzieci i Młodzieży (116 111) i Telefonu dla Rodziców i Nauczycieli w sprawie Bezpieczeństwa Dzieci (800 100 100), gdzie młodzi obywatele mają możliwość opowiedzenia o swoich kłopotach, a ich najbliżsi uzyskania informacji i wsparcia w trudnościach wynikających z zaburzeń depresyjnych dostrzeżonych u dzieci. Więcej informacji i kontakt online przez stronę www.116111.pl oraz www.800100100.pl.