Polski Ład

15 maja 2020 roku odbyła się konwencja programowa Zjednoczonej Prawicy, podczas której zaprezentowano Polski Ład. Jeden z głównych elementów programu koncentruje się na kwestiach podatkowych, takich jak podwyższenie kwoty wolnej od podatku do 30 tys. zł, w wyniku czego klin podatkowy ma być bardziej progresywny. Poza tym obóz rządzący planuje podnieść próg dochodowy objęty stawką 32 proc. z 80 tys. zł do 120 tys. zł, a także znieść opodatkowanie emerytur do 2,5 tys. zł.

O planowane zmiany w prawie podatkowym w programie „Graffiti” został zapytany Waldemar Buda. Prowadzący rozmowę redaktor Grzegorz Kępka chciał dowiedzieć się, jak potencjalnie nowe regulacje mogą oddziaływać na wpływy z podatku PIT. Waldemar Buda nie potrafił określić konkretnej kwoty, lecz, jak przyznał, ubytek PIT przez samorządy będzie refinansowany. Ponadto stwierdził, że niższy PIT stanowi straty w pierwszej kolejności dla budżetu państwa, do którego trafia większość środków. Z kolei samorządy mogą liczyć na 45 proc. wpływów.

Jaki odsetek PIT otrzymują samorządy?

Kwestię dystrybucji podatku dochodowego od osób fizycznych reguluje ustawa z dnia 13 listopada 2003 roku o dochodach jednostek samorządu terytorialnego. Informacje o wpływach z podatku PIT w źródłach dochodów własnych konkretnych jednostek samorządów terytorialnych znajdują się kolejno w artykułach 4, 5 i 6 omawianej ustawy. 

Zgodnie z aktem prawnym, udział gmin we wpływach z podatku PIT jest stały w przypadku powiatów i województw i wynosi odpowiednio 10,25 proc. oraz 1,6 proc. Z kolei w przypadku gmin udział ten wynosi 39,34 proc. Zmniejsza się go jednak o liczbę punktów procentowych, odpowiadających iloczynowi 3,81 punktu proc., i wskaźnika obliczonego łącznie dla całego kraju, co przewiduje art. 89 ustawy.

W praktyce oznacza to, że udział gmin we wpływach z podatku PIT podawany jest przez Ministerstwo Finansów. W roku 2021 obliczono go na 38,23 proc. Oznacza to, że samorządy miały otrzymać w sumie 50,08 proc. Z kolei w roku 2020 udział gmin we wpływach z PIT wyznaczono na 38,16 proc., a więc łącznie samorząd mógł liczyć na 50,01 proc. Natomiast w roku 2019 udział gmin określono na 38,08 proc., co z kolei przełożyło się na udział samorządów na poziomie 49,93 proc.

Wpływy z PIT do budżetu państwa i samorządu

Jak wynika z szacunkowego wykonania budżetu państwa, dochody z PIT wyniosły 63,7 mld zł, a dochody całego budżetu państwa obliczono na kwotę 419,8 mld zł. Zgodnie z tym PIT stanowił 15,1 proc dochodów budżetowych. Według danych Ministerstwa Finansów, rok wcześniej dochody budżetowe państwa wyniosły 400,5 mld zł, z czego z samego PIT 65,4 mld zł. Oznacza to, że PIT stanowił ok. 16,3 proc. wpływów do budżetu. 

W 2020 roku samorządy otrzymały z PIT 54,5 mld zł, a łączne ich dochody wy niosły w przybliżeniu 304,8 mld zł. W związku z powyższym podatek od osób fizycznych odpowiadał za 17,9 proc. dochodów. Z kolei w 2019 roku wpływy budżetowe JST wyniosły 278,5 mld zł, a sam PIT stanowił 55,9 mld zł, tj. 20 proc. całości dochodów.

Z powyższych statystyk wynika również, że przyjęte ustawowo widełki procentowe odbiegają od faktycznego stanu wykonania. W 2020 roku samorządy otrzymały 46,1 proc. wpływów z PIT (54,5 mld zł z 118,2 mld zł). Natomiast  w 2019 roku wpływy z PIT stanowiły w sumie 121,3 mld zł, z czego 53,9 proc. tej kwoty trafia do budżetu państwa, a 46,1 proc. do samorządów (55,9 mld zł z 121,3 mld zł).