Kontekst wypowiedzi

Agnieszka Dziemianowicz-Bąk 13 października była gościem programu „Tak jest” na kanale TVN24. Jednym z głównych tematów rozmowy był rządowy projekt nowelizacji ustawy Prawo o ruchu drogowym. Projekt zaostrza kary dla sprawców wykroczeń drogowych. Regulacja podwyższa maksymalną wysokość grzywny z 5 do 30 tys. zł. Posłanka Lewicy zwróciła uwagę, że przez ćwierć wieku wysokość kar za jazdę pod wpływem alkoholu nie była zwiększana.

Prowadzenie pojazdu pod wpływem alkoholu może stanowić czyn zabroniony jako wykroczenie (art. 87 Kodeksu wykroczeń) albo czyn zabroniony jako przestępstwo (art. 178a Kodeksu karnego), w zależności od stwierdzonej zawartości alkoholu w organizmie sprawcy. Wyróżnia się dwa poziomy stężenia alkoholu we krwi, od których zależy odpowiedzialność sprawcy. Pierwszy z nich to tzw. stan po spożyciu alkoholu, który w przypadku kierowania pojazdem jest wykroczeniem, oraz stan nietrzeźwości, który w tym samym przypadku jest przestępstwem.

Kodeks wykroczeń

Zgodnie z art. z art. 87 Kodeksu wykroczeń: „Kto, znajdując się w stanie po użyciu alkoholu lub podobnie działającego środka, prowadzi pojazd mechaniczny w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym, podlega karze aresztu albo grzywny nie niższej niż 50 złotych”. W pierwotnej wersji artykułu z 1971 roku była mowa jedynie o karze aresztu lub grzywny. W 1985 roku kara grzywny została określona na poziomie nie mniej niż 10 tys. zł. W 1995 roku dolne granice grzywien wskazanych w kodeksie wykroczeń zostały podniesione dwukrotnie. W Internetowym Systemie Aktów Prawnych brakuje nowelizacji Kodeksu wykroczeń, w której znalazłby się bezpośredni zapis o zmianie wysokości kary na nie mniej niż 50 zł. Informacji o dodaniu takiego zapisu nie znajdziemy również w komentarzach do kodeksu wykroczeń pod redakcją Pawła Daniluka oraz Marka Bojarskiego i Wojciecha Radeckiego. Wysokość grzywny uległa natomiast przeliczeniu wraz z denominacją złotego w 1995 roku.

Kodeks karny

W czasie gdy przyjęto Kodeks karny w 1997 roku, art. 178 określał, że jeśli niektóre przestępstwa zostały popełnione pod wpływem substancji odurzających, sprawcy grozi kara pozbawienia wolności przewidziana za dane przestępstwo „w wysokości do górnej granicy ustawowego zagrożenia zwiększonego o połowę”. Chodzi o następujące przestępstwa:

• art. 173 – spowodowanie katastrofy w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym, zagrażającej zdrowiu bądź życiu wielu osób; kara od 7,5 roku (jeśli sprawca działał nieumyślnie) do 18 lat (jeśli następstwem wypadku był ciężki uszczerbek na zdrowiu wielu osób),
• art. 174 – sprowadzenie bezpośredniego niebezpieczeństwa katastrofy w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym; kara od 4,5 roku (jeśli sprawca działał nieumyślnie) do 12 lat,
• art. 177 – spowodowanie wypadku, w którym inne osoby obniosły obrażenia; kara od 4,5 roku do 12 lat (jeśli następstwem wypadku była śmierć lub ciężkie obrażenia inne osoby).

Dopiero w kwietniu 2000 roku uchwalono nowelizację Kodeksu karnego, w której wprowadzono artykuł 178a klasyfikujący samo prowadzenie pojazdu mechanicznego w stanie nietrzeźwości jako odrębny występek. Karą przewidzianą była grzywna, ograniczenie wolności albo pozbawienie wolności do lat 2.

Kolejna zmiana Kodeksu karnego dotycząca art. 178a z lipca 2005 roku wykreśliła paragraf 3 mówiący o możliwości podania wyroku do informacji publicznej.

W lutym 2010 roku artykuł 178a został wzbogacony o paragraf 4 opisujący karę dla recydywistów, którzy prowadzili pojazdy mechaniczne, będąc już wcześniej skazanymi prawomocnymi wyrokami za jazdę w stanie nietrzeźwości. W tym samym roku dodano paragraf 2 opisujący przestępstwo prowadzenia pojazdu innego niż mechaniczny pod wypływem środków odurzających. Patrząc na obecną formę artykułu 178a paragraf 1, można zobaczyć, że wysokość kary nie zmieniła się od roku 2000. 

Działanie w ramach projektu „Fakty w debacie publicznej” realizowanego z dotacji programu „Aktywni Obywatele – Fundusz Krajowy”, finansowanego z Funduszy EOG.