W Polsce obowiązuje całkowity zakaz stosowania kar cielesnych wobec dzieci, co reguluje ustawa o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie, a także Kodeks rodzinny i opiekuńczy (art. 96). Od lat nie tylko w Polsce, lecz także na całym świecie trwa walka ze stosowaniem przemocy wobec dzieci, w tym także z dawaniem „wychowawczych klapsów”. 

W Polsce świadomość o prawnym zakazie bicia dzieci jest stosunkowo niewielka, ponieważ zgodnie z raportem (s. 5) Fundacji Dajemy Dzieciom Siłę, wie o tym niewiele ponad połowa osób. Istnieje za to wciąż żywy mit, że klapsy nie robią krzywdy, a wręcz pomagają dziecku w stawaniu się ułożonym człowiekiem. Jednak badania temu przeczą.

Co badania mówią o klapsach?

Bicie dzieci jako część ich wychowania przez rodziców zostało wielokrotnie zbadane pod wieloma kątami. Naukowców przede wszystkim interesuje, jakie konsekwencje dla dziecka ma stosowanie kar cielesnych. Wnioski osób zajmujących się tym tematem można streścić w ten sposób: kary cielesne wiążą się z licznymi zagrożeniami.

Według End Violence Against Children dostępne badania nie wykazały, aby stosowanie kar fizycznych mogło mieć pozytywny wpływ na rozwój dzieci. Wymieniły za to, z czym mogą zmagać się osoby, wobec których stosowano klapsy, zarówno w dzieciństwie, jak i w późniejszym dorosłym życiu.

Konsekwencje klapsów

Sławomir Mentzen uważa, że dawanie klapsów dzieciom może przyczynić się do tego, że będą miały one mniej problemów niż ich rówieśnicy, którzy nie są bici przez rodziców. Jednak w rzeczywistości jest odwrotnie, co wykazała metaanaliza naukowców z Uniwersytetu Teksasu w Austin.

Natomiast bicie dzieci znacznie wpływa na zwiększenie u nich poziomu agresji oraz antyspołecznych zachowań. Co więcej, prowadzi także do problemów ze zdrowiem psychicznym, do trudności w relacjach z rodzicami oraz powoduje obniżenie poczucia własnej wartości u dziecka.

Niektórzy naukowcy wskazywali w przeszłości, że wpływ klapsów nie jest tak istotny, jak sądzą inni badacze. W 2013 roku w metaanalizie opublikowanej w „Clinical Psychology Review„ napisano, że co prawda wykazano istotny związek między klapsami a długoterminowymi negatywnymi skutkami, jednak według autora są one wyolbrzymione.

Klapsy a zmiany w mózgu

To jednak nie koniec poważnych konsekwencji dla zdrowia dziecka, wobec którego stosowane są kary cielesne. Naukowcy z Harvardu wykazali, że stosowanie klapsów może prowadzić do zmian w rozwoju mózgu dziecka, podobnych do tych, które zaobserwowano w przypadku stosowania ciężkich form przemocy. 

Zmiany te były widoczne podczas rezonansu magnetycznego. Zaobserwowano ograniczoną komunikację między półkulami mózgu bitego dziecka, a także zmiany w pracy tych części mózgu, które są odpowiedzialne za emocje. To przekłada się z kolei na problemy ze zdrowiem psychicznym.

Klapsy spowalniają rozwój dziecka

Profesor socjologii Murray Straus do szeregu konsekwencji kar cielesnych dołożył również ich wpływ na IQ dziecka. Jego badania wykazały, że dzieci, które były bite, cztery lata później miały niższe IQ niż ich rówieśnicy, wobec których nie stosowano kar cielesnych. „Im więcej klapsów, tym wolniejszy rozwój zdolności umysłowych dziecka” – ogłosił Straus. 

Podsumowując, stwierdzenie Sławomira Mentzena, że dzieci, które dostają klapsy, mają mniej problemów niż te, które nie są karane, uznajemy za fałsz.