Kandydaci dyskutują o zagospodarowaniu Krakowa

W studiu programu „Bliżej Polityki” na antenie TVP3 spotkali się dwaj kandydaci na urząd prezydenta Krakowa – Jerzy Muzyk i Adam Hareńczyk.

Mówiąc o zaniedbaniach w mieście, Hareńczyk wspomniał o tym, że Urząd Miasta nie uchwalił jeszcze wszystkich planów miejscowych. Zasugerował, że można by nimi objąć 99 lub 100 proc. powierzchni miasta [czas nagrania 7:25]. 

W odpowiedzi na to Jerzyk Muzyk, kandydat na prezydenta i obecny wiceprezydent, wyjaśnił, że objęcie całego miasta planami nie jest możliwe [czas nagrania 9:05]. Dodatkowo podkreślił, że na tle innych polskich miast Kraków wypada rekordowo pod względem uchwalania planów zagospodarowania przestrzennego.

Plan zagospodarowania uchwala rada miasta

Plan zagospodarowania przestrzennego to dokument, w którym określa się aktualne i przyszłe przeznaczenie określonego terenu. W planie regulowane jest m.in., co można wybudować, co może powstać na pobliskich terenach, jak wysoki może być budynek, a także gdzie będzie dojazd do nieruchomości.

To istotne informacje z punktu widzenia inwestora lub osoby planującej budowę domu, którzy na tej podstawie mogą decydować o opłacalności inwestycji. W przypadku braku planu zagospodarowania przestrzennego wybudowanie inwestycji jest możliwe, ale wymaga uzyskania decyzji o warunkach zabudowy.

Tereny wyłączone z władzy planistycznej

Co istotne, jak wyjaśnia ustawa, planu miejscowego nie tworzy się na terenach zamkniętych (art. 14 pkt 6). Precyzuje to również art. 4 pkt 3, który określa, że na takich terenach ustala się tylko ich granice oraz granice ich stref ochronnych. Z rozmowy telefonicznej z Wydziałem Planowania Przestrzennego Urzędu Miasta Krakowa dowiedzieliśmy się, że tak zaznaczona na mapie strefa jest wliczana w odsetek powierzchni miasta pokrytej planami.

Linie kolejowe jako obszary wyznaczone przez ministra właściwego do spraw transportu są wyłączone z tego ograniczenia (art. 14 pkt 6). W teorii można więc uchwalić plan miejscowy obejmujący obszary wokół linii kolejowych. Jak jednak wyjaśnia Urząd Transportu Kolejowego, konieczne jest wówczas skonsultowanie projektu z prezesem UTK.

Planowanie przestrzenne w Krakowie

Według najbardziej aktualnych danych (z początku marca 2024 roku) opublikowanych w Biuletynie Informacji Publicznej Miasta Kraków 78,6 proc. powierzchni miasta objęte jest planami miejscowymi. 

Są to dane obrazujące stan na 2 marca 2024 roku. Na stronie widnieje informacja, że od 20 marca na wejście w życie czekają cztery kolejne plany, a nad sporządzeniem 53 następnych trwają prace. W Strategii Rozwoju Krakowa przyjętej w 2018 roku zaplanowano, że do 2030 roku 95 proc. powierzchni miasta zostanie objęte planami miejscowymi.

Warszawa i Gdańsk na tle Krakowa

Faktycznie, zgodnie z danymi dostępnymi na stronie Warszawy, pod koniec lutego 2024 roku planami zagospodarowania przestrzennego objętych było 22 796 ha, czyli 44,08 proc. stolicy.

Dane dotyczące sytuacji w Gdańsku oraz pozostałych miastach wojewódzkich są dostępne w Banku Danych Lokalnych Głównego Urzędu Statystycznego (do wyboru w bazie: Samorząd Terytorialny → Planowanie Przestrzenne → obowiązujące miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego). Faktycznie w Gdańsku ok. 65 proc. powierzchni miasta jest objęte planami zagospodarowania przestrzennego. 

Kraków ma najwięcej powierzchni objętej planami

Najnowsze wspólne statystyki dla 18 miast wojewódzkich dostępne w BDL przedstawiają stan na koniec 2022 roku. Wynika z nich, że to Kraków ma najwięcej hektarów objętych planami miejscowymi. Na drugim miejscu uplasowała się Warszawa. Dane przedstawiamy na poniższym wykresie.

Plany miejscowe w Polsce

W 2022 roku w czasopiśmie „Wspólnota” ukazał się raport autorstwa dwojga badaczy z dziedziny geografii i gospodarki przestrzennej – prof. Pawła Swianiewicza i dr Julity Łukomskiej. Co istotne, raport opiera się na danych z roku 2020.

Z analizy dowiadujemy się, że 317 polskich gmin pokryło miejscowymi planami zagospodarowania przestrzennego pełne 100 proc. swojej powierzchni (s. 5). Wśród nich było 5 miast na prawach powiatu (s. 5). Mowa o Chełmie, Zamościu, Chorzowie, Rybniku i Siemianowicach Śląskich. Z drugiej strony, jak wskazują Swianiewicz i Łukomska, 139 gmin nie ma żadnego planu miejscowego (s. 6).

W raporcie doceniono Kraków i Gdańsk. Autorzy wyjaśniali, że żadna ze stolic regionu nie posiada planów miejscowych obejmujących 100 proc. powierzchni, jednak pierwsze miejsce pod tym względem zajmuje Kraków, a tuż za nim plasuje się Gdańsk (s. 7).