[Aktualizacja 18.01.2024] Z początkiem 2024 nazwę oceny „częściowy fałsz” zmieniliśmy na „częściowa prawda”. Z tego powodu nazwę oceny zmieniliśmy także w opublikowanych wcześniej analizach wypowiedzi.

Ustalanie przyczyn katastrofy na Odrze w toku

Z nurtów Odry usunięto już ponad 100 t śniętych ryb. Nadal nie wiadomo jednak, co jest przyczyną katastrofy naturalnej. Prace nadal trwają, a do analizy próbek z rzeki zostały zaangażowane także zagraniczne laboratoria.

Jak poinformowała minister klimatu i środowiska Anna Moskwa, obecnie rozważane są trzy hipotezy dotyczące sytuacji na Odrze:

• zatrucie rzeki w wyniku przedostania się substancji toksycznych,
• oddziaływanie czynników naturalnych – niski poziom wód, wysoka temperatura, złe warunki tlenowe, zwiększenie stężeń zanieczyszczeń,
• odprowadzenie dużej ilości wód przemysłowych.

Żadna z dotychczasowych próbek badanych przez Główny Inspektorat Ochrony i Środowiska (GIOŚ) nie wykazała obecności toksyn.

Rząd w ogniu krytyki

Opozycja krytykuje obóz rządzący głównie za dwie kwestie. Pierwsza z nich to opieszałość w działaniu. Pierwsze sygnały dotyczące śniętych ryb miały pojawiać się już pod koniec lipca. Partie opozycyjne wytykają także rządzącym nieskuteczną politykę informacyjną.

Zbliżoną narrację można było usłyszeć w ostatni weekend w programie „Kawa na ławę”. Posłanka Kukiz’15 Agnieszka Ścigaj odpierała zarzuty, że opozycja – mimo informacji ze strony obywateli – nie robiła żadnych konferencji prasowych i nie informowała społeczeństwa. 

Z kolei Karol Karski z PiS stwierdził, że gdyby obecnie rządziła opozycja to „byłby totalny rozkład”. Na te słowa zareagowała Izabela Leszczyna, która przytoczyła statystyki, że za rządów PO-PSL wydawano więcej środków na gospodarkę ściekową i ochronę wód niż za rządów PiS.

Rząd PO-PSL wydał więcej pieniędzy na ochronę wód

Dane, o których wspomniała posłanka PO, znajdują się w Bazie Danych Lokalnych Głównego Urzędu Statystycznego (zakładka Stan i ochrona środowiska → Nakłady na środki trwałe służące ochronie środowiska i gospodarce wodnej wg źródeł inwestowania → Gospodarka ściekowa i ochrona wód).

Wynika z nich, że w latach 2008–2015 na gospodarkę ściekową i ochronę wód wydawano rocznie średnio 6,34 mld zł, a mediana wyniosła 6,47 mld zł. Najwięcej wydano w roku 2010 – 7,2 mld zł, a najmniej w roku 2008 – 5,43 mld zł. We wspomnianym 2015 roku przeznaczono 6,6 mld zł.

Natomiast w latach 2016–2020 (brak danych za 2021 rok) przeciętnie na gospodarkę ściekową i ochronę wód wydawano rocznie 4,39 mld zł, a mediana to 5,43 mld zł. Najwięcej środków za obecnych rządów zagospodarowano w 2019 roku – 6,05 mld zł, a najmniej w 2016 – 2,27 mld zł.

Jak tłumaczy GUS, spadek wydatków na ochronę środowiska w latach 2016–2017 wynikał z „zakończenia w 2015 r. wielu dużych, kosztownych inwestycji, finansowanych z kończącej się unijnej perspektywy na lata 2007-2013 oraz z faktu, iż w 2016 r. środki z nowej perspektywy finansowej, na lata 2014-2020, nie zostały jeszcze w pełni zainwestowane”.

Na co są przeznaczane środki?

Państwo wydaje środki na przebudowę, rozbudowę, rekonstrukcję, adaptację lub modernizację istniejących obiektów. Do inwestycji zalicza się urządzenia do unieszkodliwiania i oczyszczania ścieków przemysłowych, komunalnych, wód (ścieków) opadowych oraz zanieczyszczonych wód kopalnianych odprowadzanych bezpośrednio do wód powierzchniowych i do ziemi.

Mowa m.in. o:

• oczyszczalniach ścieków i ich wyposażaniu w urządzenia i aparaturę kontrolno-pomiarową w przypadkach, gdy nie są one ujęte w kosztach budowy,
• urządzeniach do gospodarczego wykorzystania ścieków, 
• urządzeniach do utylizacji, gromadzenia i transportu wód zasolonych,
• urządzeniach do gromadzenia ścieków,
• budowach kanalizacji sanitarnej odprowadzającej ścieki oraz wody opadowe.