Czas czytania: około min.

Które miejsce zajęła Polska w rankingu wolności mediów?

22.12.2021 godz. 13:24

Wypowiedź

fot.

Prawda

Analiza w pigułce

  • W najnowszym zestawieniu Światowego Indeksu Wolności Prasy Polska otrzymała 28,65 pkt., co dało 64. pozycję wśród 180 państw. Według metodologii Reporterów Bez Granic plasujemy się w kategorii „sytuacja problematyczna”.
  • Wynik Polski był piątym najgorszym w UE. Za Polską znalazły się Grecja, Malta, Węgry i Bułgaria. Co ciekawe, Polskę wyprzedziło 10 państw afrykańskich.
  • zestawieniu z 2015 roku Polska znajdowała się na 18. miejscu z wynikiem 12,71 pkt. („dobra sytuacja”).
  • Polska zanotowały gwałtowny spadek o 29. pozycji między 2015 a 2016 rokiem. Według autorów rankingu przyczyny spadku należy upatrywać w planie rządu PiS dotyczącym „repolonizacji” mediów oraz w zmianie sposobu powoływania członków władz TVP i Polskiego Radia.
  • Na tej podstawie oceniamy wypowiedź Adama Jarubasa jako prawdziwą.

Sejm uchwalił „Lex TVN”. Los ustawy zależy teraz od prezydenta

Sejm 17 grudnia odrzucił uchwałę Senatu i w konsekwencji przyjął nowelizację ustawy o radiofonii i telewizji („Lex TVN”). Jej dalszy los zależy od decyzji prezydenta Andrzeja Dudy. W ciągu 21 dni głowa państwa może:

  • podpisać ustawę, co będzie wiązało się z wejściem jej w życie,
  • zawetować ustawę i skierować ją do Sejmu (Sejm może odrzucić veto prezydenta większością 3/5 głosów),
  • skierować wniosek do Trybunału Konstytucyjnego o zbadanie zgodności ustawy z Konstytucją.

Wejście regulacji w życie będzie wymagało od nadawcy dostosowania w ciągu 6 miesięcy struktury kapitałowej. De facto amerykańska spółka Discovery, Inc., kontrolująca telewizję TVN pośrednio przez holenderską spółkę Polish Television Holding B.V, będzie musiała sprzedać swoje udziały. Szerzej o „Lex TVN” przeczytasz w naszej analizie.

Opozycja krytykuje pomysł PiS

Protesty przeciwko „Lex TVN” odbyły się 19 grudnia w wielu polskich miastach. W godzinach wieczornych w Warszawie doszło do wspólnego wystąpienia polityków opozycji: Platformy Obywatelskiej, Polski 2050, Lewicy oraz PSL.

Temat „Lex TVN” przeważał też w mediach. Tego samego dnia w porannym programie „7. dzień tygodnia w Radiu ZET” krytycznie o zamiarze rządzących wypowiadała się Anna Maria-Żukowska, Izabela Leszczyna i Adam Jarubas.

Europoseł PSL stwierdził, że PiS podejmuje wszelkie działania mające pozwolić na utrzymanie się przy władzy, jednocześnie ryzykując bezpieczeństwo państwa. Z ubolewaniem przyznał, że taka polityka szkodzi reputacji Polski. Przejawem tego jest spadek naszego kraju w rankingu wolności mediów. 

W tym samym programie europoseł powiedział także, że Prawo i Sprawiedliwość dąży do zwalczenia TVN, ponieważ emitowane na antenie tej stacji „Fakty” są chętniej oglądane niż państwowe „Wiadomości” na TVP. Zweryfikowaliśmy to w naszej analizie.

Polska spadła o 46 pozycji w rankingu wolności prasy

Z zestawienia wolności prasy, publikowanego przez organizację pozarządową Reporterzy bez Granic (Reporters Without Borders), wynika, że Polska w 2021 roku zajęła 64. miejsce na 180 państw. Polska otrzymała 28,84 pkt. w stupunktowej skali, co było o 0,19 pkt. wyższym niż przed rokiem (im więcej punktów, tym mniejsza wolność prasy).

Źródło: Reporterzy Bez Granic. Im ciemniejszy kolor, tym mniejsza wolność mediów

Niżej z państw UE znalazły się wyłącznie cztery: Grecja (70. miejsce), Malta (81. miejsce), Węgry (92. miejsce), i Bułgaria (112. miejsce). Co ciekawe, przed Polską znalazło się 10 afrykańskich państw: Namibia, Wyspy Zielonego Przylądka, Ghana, RPA, Burkina Faso, Botswana, Senegal, Seszele, Madagaskar oraz Niger. W ostatnich latach odnotowujemy systematyczny spadek w Światowym Indeksie Wolności Prasy (World Press Freedom Index). Polska zanotowała stosunkowo duży regres w klasyfikacji między edycją z 2015 a 2016 roku:

Odebranie kompetencji KRRiT oraz plany „repolonizacji” mediów

Spadek z 18. na 47. pozycje na przełomie 2015 i 2016 roku wynikał z wątpliwego planu rządu dotyczącego „repolonizacji” mediów (przejęcia zagranicznego kapitału przez polskie podmioty) oraz uchwalenia przez Sejm ustawy wyłączającej Krajową Radę Radiofonii i Telewizji (KRRiT) z procesu powoływania władz TVP oraz Polskiego Radia.

Warto zaznaczyć, że Trybunał Konstytucyjny uznał wspomnianą reformę za niezgodną z Konstytucją. Mimo to w kolejnych miesiącach rządzący przyjęli regulacje powołujące Radę Mediów Narodowych. Organ ten przejął kompetencje KRRiT w zakresie wyboru członków mediów publicznych. Więcej przeczytasz o tym tutaj.

Reporterzy bez Granic: „Repolonizacja” oznacza cenzurowanie

Autorzy Indeksu Wolności Prasy podkreślają, że w trakcie kampanii poprzedzającej wybory prezydenckie w 2020 roku w Polsce media państwowe faworyzowały Andrzeja Dudę i krytykowały kandydata opozycji Rafała Trzaskowskiego.

Uwagę przykuł również incydent, który miał miejsce w Trójce Polskiego Radia. Chodzi o anulowanie listy przebojów, którą wygrał utwór „Twój ból jest lepszy” w wykonaniu Kazika Staszewskiego. Piosenka krytykowała prezesa PiS Jarosława Kaczyńskiego za wizytę na cmentarzach pomimo obowiązujących obostrzeń. W konsekwencji anulowania listy przebojów z radia odeszła grupa wieloletnich dziennikarzy.

Reporterzy Bez Granic w swojej ocenie podkreślają fakt, że państwowa spółka Orlen przejęła wydawnictwo Polska Press. W związku z tym Orlen stał się właścicielem 20 z 24 dzienników regionalnych w Polsce, których strony internetowe docierają do 17 mln czytelników.

W notatce poświęconej Polsce zaznaczono także, że rząd w ub. r. zapowiedział wprowadzenie podatku od wpływów reklamowych. Spotkało się to z protestem większości mediów prywatnych pod hasłem „Media bez wyboru”. W ramach zorganizowanej akcji wiele kanałów telewizyjnych i radiowych przerwało emisję na 24 godz.

Metodologia World Press Freedom Index

Światowy Indeks Wolności Prasy jest tworzony na podstawie internetowego kwestionariusza składającego się z 87 pytań. W badaniu biorą udział zawodowi dziennikarze, socjologowie oraz prawnicy. Ankietowani przyznają punkty w sześciu kategoriach:

  • pluralizm,
  • niezależność mediów,
  • środowisko i autocenzura,
  • ramy prawne,
  • transparentność,
  • infrastruktura.

Dodatkową, siódmą kategorię, stanowią nadużycia. W tym przypadku punkty są przyznawane na podstawie danych statystycznych (np. dotyczących aresztowań dziennikarzy).

Po uzyskaniu ocen podstawia się je do dwóch wzorów. Pierwszy z nich obejmuje pierwszych sześć kategorii. Z kolei drugi wzór uwzględnia wszystkich siedem. Finalny punktowy rezultat państwa odpowiada wynikowi wyższemu.

Każde państwo może otrzymać od 0 do 100 pkt. Im mniej punktów, tym media w danym państwie cieszą się większą wolnością:

  • od 0 do 15 pkt. – dobra sytuacja,
  • 15,01 do 25 pkt. – satysfakcjonująca sytuacja,
  • 25,01 do 35 pkt. – problematyczna sytuacja,
  • 35,01 pkt. do 55 pkt. – trudna sytuacja,
  • 55,01 do 100 pkt. – bardzo poważna sytuacja.

Przypomnijmy, że Polska w tym roku zanotowała 28,65 pkt., co oznacza, że zdaniem Reporterów Bez Granic, sytuacja w naszym kraju jest „problematyczna”.

Działanie w ramach projektu „Fakty w debacie publicznej” realizowanego z dotacji programu „Aktywni Obywatele – Fundusz Krajowy”, finansowanego z Funduszy EOG.

*Jeśli znajdziesz błąd, zaznacz go i wciśnij Ctrl + Enter

Podobał Ci się artykuł? Pomóż nam dzielić się prawdą!

Możesz śmiało rozpowszechniać ten artykuł na swojej stronie internetowej. Pamiętaj o podaniu źródła. Sprawdź jak możesz udostępniać.

Wpłać darowiznę i działaj z nami!

20 zł
Imię*
Nazwisko*
Adres e-mail*
Ulica dom/lokal
Kod pocztowy
Miasto

lub