Kontekst wypowiedzi

24 listopada odbyła się konferencja prasowa Donalda Tuska. Przewodniczący Platformy Obywatelskiej mówił przede wszystkim o stanie polskiej ochrony zdrowia i krytykował rząd za brak odpowiedniej reakcji na pogarszającą się sytuację pandemiczną.

Tusk podkreślał, że Polska obecnie jest w gronie państw z najwyższą śmiertelnością na świecie, zwracając przy tym uwagę, że w ostatnich dwóch dniach przed konferencją na COVID-19 zmarło więcej osób niż w Stanach Zjednoczonych, Brazylii czy w Indiach.

Szef PO przywołał również dane Eurostatu, które mówią o wydatkach 20 państw Unii Europejskiej na ochronę zdrowia. – Tylko Polska wydaje mniej na ochronę zdrowia, niż wydawała rok wcześniej. Dokładnie w czasie pandemii polska władza zdecydowała, żeby wydawać mniej. To są dane w porównaniu do PKB. Jesteśmy na ostatnim miejscu, jeśli chodzi o wydatki, i na pierwszym miejscu, jeśli chodzi o śmiertelność. Czy trzeba jakiegoś komentarza w tej sprawie? – mówił polityk.

Eurostat o wydatkach na ochronę zdrowia

23 listopada 2021 roku Europejski Urząd Statystyczny podał informację o wydatkach na opiekę zdrowotną i chorobową w ramach ochrony socjalnej w różnych krajach. Dane przedstawił jako procent całorocznej wartości PKB.

??? In the EU, for which 2020 estimates are available, social protection sickness & healthcare expenditure was highest in: ??Germany: 11.2% of GDP ??France: 10.0% ??Belgium: 8.8%
Lowest in: ??Poland: 4.8% ??Estonia: 5.1% ??Lithuania & ??Latvia: 5.2% ?https://t.co/i0onW7kTME pic.twitter.com/UesDzGloju

— EU_Eurostat (@EU_Eurostat) November 23, 2021

Wśród państw członkowskich, dla których dostępne są dane szacunkowe za 2020 rok wydatki na choroby socjalne i opiekę zdrowotną jako odsetek PKB były najwyższe w:

• Niemczech (11,2 proc. PKB),
• Francji (10 proc.) oraz
• Belgii (8,8 proc.).

Natomiast najniższe w:

• Polsce (4,8 proc.),
• Estonii (5,1 proc.),
• Litwie i Łotwie (po 5,2 proc.).

Największy wzrost wydatków w relacji do PKB nastąpił w 2020 roku na Cyprze (+2,2 punktów proc.), w Belgii (+1,3) i u naszych sąsiadów – w Czechach (+1,2).

Reakcja Ministerstwa Zdrowia

27 listopada Interia opublikowała artykuł z odniesieniem Ministerstwa Zdrowia do raportu Eurostatu. Jarosław Rybarczyk, w imieniu rzecznika prasowego resortu, odpowiedział, że „nieuzasadnione jest twierdzenie, że nakłady te spadły, bowiem w roku 2020 nastąpił ich wzrost wg obu powyższych metodologii, w ujęciu nominalnym i w relacji do PKB”.

Stwierdził też, że „trudno odnieść się do przedstawionych przez Eurostat wartości. Wymaga to analizy zastosowanej przez Eurostat metodologii liczenia przedmiotowych nakładów, a także ewentualnych modyfikacji przyjętej metodologii na przestrzeni lat”. Rybarczyk zapewnił również, że resort podejmie działania w celu wyjaśnienia różnic pomiędzy danymi prezentowanymi przez Eurostat a danymi Głównego Urzędu Statystycznego i Ministerstwa Zdrowia.

Metodologia pierwsza 

Jak informuje przedstawiciel rządu, zgodnie z obowiązującą i stosowaną w trakcie prac budżetowych metodologią liczenia publicznych nakładów na ochronę zdrowia wykonane publiczne nakłady na ochronę zdrowia wyniosły: 

• w 2019 – 102,6 mld zł, co stanowi 4,51 proc. PKB, 
• w 2020 – 116,3 mld zł, co stanowi 5 proc. PKB. 

Oznacza to, według danych MZ, wzrost nominalnie o 13,7 mld zł, a w relacji do PKB o 0,49 punktu proc. 

Zgodnie z art. 131c ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych na finansowanie ochrony zdrowia przeznacza się corocznie środki finansowe w wysokości nie niższej niż 7 proc. produktu krajowego brutto.

Metodologia druga 

Druga z metodologii, na które powołał się Rybarczyk, to metodologia Narodowego Rachunku Zdrowia. Jest ona stosowana przez Główny Urząd Statystyczny w celu przekazania informacji o wydatkach na ochronę zdrowia do organizacji międzynarodowych i służy porównaniom międzynarodowym. 

Szczegółowe informacje w tym zakresie opublikowano w informacji sygnalnej GUS 31 sierpnia 2021 roku. Zgodnie z tymi danymi wydatki publiczne na ochronę zdrowia w: 

• 2019 roku wyniosły 106,1 mld zł, co stanowi 4,6 proc. PKB, 
• 2020 roku wyniosły 121,5 mld zł, co stanowi 5,2 proc. PKB. 

Oznacza to, że – również według metodologii Narodowego Rachunku Zdrowia – publiczne nakłady na ochronę zdrowia istotnie wzrosły w roku 2020 w stosunku do roku 2019. Dotyczy to zarówno wartości nominalnych (+15,4 mld zł), jak i relacji do PKB (+0,6 punktu proc). 

Wpis Ministerstwa Zdrowia

Ministerstwo odniosło się do danych Eurostatu również na Twitterze, gdzie zamieściło wykres przedstawiający nakłady na ochronę zdrowia w kolejnych latach jako procent wzrostu PKB.

ℹ️ W związku z prezentowanymi w sferze medialnej wartościami nakładów na ochronę zdrowia Eurostatu, prezentujemy dokładne wartości % wzrostu PKB w tym zakresie. (1/3) pic.twitter.com/IX2xi3FysN

— Ministerstwo Zdrowia (@MZ_GOV_PL) November 25, 2021

Internauci zwrócili jednak uwagę, że wykres jest przeskalowany i zawiera nieskorelowane ze sobą informacje: „5.69% jest z 4x wyższe od 4.45%” czy „Czemu na wykresie poprzedni przyrost o 0,32% jest niższy niż ostatni który jest o 0,19%?” – zastanawiali się.

Jeden z użytkowników udostępnił swój wykres przedstawiający rzeczywisty stosunek wydatków na ochronę zdrowia w stosunku do PKB, licząc od 2005 roku.

Pan Minister dziś na konferencji, nie ma czasu, więc zrobiłem wykres poprawnie. Nie ma za co! pic.twitter.com/uin4PKCeZj

— Stacja138 (@stacja138) November 25, 2021

Ministerstwo Zdrowia zapowiedziało też, że szerszy komentarz do danych Eurostatu przedstawi „po dokładnej analizie metodologii (oraz jej zmiany na przestrzeni lat), przyjętej przez Europejski Urząd Statystyczny”.