Kontekst wypowiedzi

W środę 23 lutego, dzień przed inwazją Rosji na Ukrainę, Donald Tusk był gościem w programie Rozmowa Piaseckiego w stacji TVN24. Podczas rozmowy poruszona została m.in. kwestia ewentualnego przyłączenia Ukrainy do NATO oraz do Unii Europejskiej. 

Prowadzący zwrócił uwagę na to, że proces przyjęcia państwa do struktur unijnych oraz Sojuszu jest procesem długotrwałym. Spytał jednak Donalda Tuska o jego pogląd na możliwość przyjęcia Ukrainy do NATO już w 2023 roku. 

W odpowiedzi polityk PO zasugerował, że taki scenariusz jest możliwy. Dopowiedział, że w 1991 roku powszechna miała być opinia o tym, że Ukraina nigdy nie stanie się niepodległym państwem.

Jednak Ukraina jeszcze w tym samym roku stała się wolnym krajem, a ówczesny polski premier Jan Bielecki jako pierwszy premier na świecie uznał jej niepodległość. 

Ukraina odzyskuje niepodległość

24 sierpnia 1991 roku parlament Ukraińskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej – dotychczas państwa w pełni zależnego od ZSRR – przyjął Deklarację niepodległości Ukrainy.

Przyjęcie tej uchwały było odpowiedzią na nieudany zamach stanu w Moskwie 19 sierpnia 1991 roku, kiedy to doszło do próby przywrócenia kontroli nad Związkiem Radzieckim przez Komitet Centralny Komunistycznej Partii Związku Radzieckiego (KC KPZR).

Deklaracja została przyjęta przy następującym stosunku głosów: 321 za, 2 przeciw oraz 6 wstrzymujących się na 360 uczestników obrad.

W dniu jej przyjęcia wezwano do przeprowadzenia referendum, które odbyło się 1 grudnia 1991 roku, a wyniki głosowania jasno pokazały, że ludność ukraińska w zdecydowanej większości opowiada się za suwerennością swojego państwa. 

Tego samego dnia odbyły się pierwsze wybory na Prezydenta Ukrainy po odzyskaniu niepodległości. Zwyciężył w nich w pierwszej turze Łeonid Krawczuk. 

Reakcja Polski i innych państw

Polska, której premierem w tamtym czasie był Jan Krzysztof Bielecki (od 4 stycznia do 6 grudnia 1991 roku), wydała pierwsze oficjalne stanowisko w sprawie niepodległości Ukrainy już 31 sierpnia 1991 roku, po ogłoszeniu przez nią Deklaracji niepodległości. 

Władze Ukrainy zostały o tym fakcie poinformowane w sposób formalny 2 grudnia przez Jerzego Kozakiewicza – specjalnego wysłannika polskiego rządu w Kijowie. 

W tym samym dniu co Polska – 2 grudnia – niepodległość Ukrainy uznała także Kanada. Podczas wieczornej emisji rosyjskiego programu telewizyjnego „Wiesti” przekazano, że prezydent Rosji uznał niepodległość Ukrainy.

6 grudnia Sejm RP wydał uchwałę, w której „z zadowoleniem powitał Ukrainę w rodzinie niepodległych państw”. Niecały miesiąc później Polska złożyła propozycję nawiązania z Ukrainą stosunków dyplomatycznych, na co strona ukraińska odpowiedziała 8 stycznia 1992 roku.