PiS obniżył limit obrotu gotówkowego

14 czerwca 2023 roku odbyło się posiedzenie Sejmu, podczas którego Paulina Hennig-Kloska przedstawiła informacje dotyczące limitu obrotu gotówkowego.

Posłanka zauważyła, że przed rządami Prawa i Sprawiedliwości limit ten wynosił 15 tys. euro. Po przejęciu władzy partia miała go obniżyć najpierw do 15 tys. zł, a następnie do 8 tys. zł. Co więcej, zwróciła uwagę na niejasne działania obozu rządzącego. Zarzuciła partii wycofanie się z przedtem przyjętego obniżenia limitu. 

Obrót bezgotówkowy a obrót gotówkowy

Obrót bezgotówkowy to pojęcie określające transakcje finansowe dokonywane elektronicznie, a więc bez użycia gotówki. Zaliczamy do nich m.in. płatność kartą, transakcje internetowe czy płatności mobilne. 

Czym jest rachunek płatniczy?

Definicja rachunku płatniczego znajduje się w art. 2 pkt 25 ustawy z 19 sierpnia 2011 roku o usługach płatniczych. Według niej rachunek płatniczy to rachunek prowadzony dla jednego lub większej liczby użytkowników, umożliwiający realizację operacji finansowych. 

Pod pojęciem rachunku płatniczego rozumie się również konto bankowe oraz konto członka spółdzielczej kasy oszczędnościowo-kredytowej (SKOK), pod warunkiem że na tych rachunkach dokonuje się transakcji płatniczych, takich jak wpłaty, wypłaty lub przelewy środków pieniężnych.

Pierwsza nowelizacja w 2016 roku

Pierwotny limit wspomniany przez posłankę obowiązywał przez 12 lat. W lipcu 2004 roku weszła w życie ustawa o swobodzie działalności gospodarczej ustanawiająca limit obrotu gotówkowego w wysokości 15 000 euro.

Zgodnie z treścią ustawy dokonywanie lub przyjmowanie płatności związanych z wykonywaną działalnością gospodarczą musi następować za pośrednictwem rachunku płatniczego w każdym przypadku, gdy:

• stroną transakcji, z której wynika płatność, będzie inny przedsiębiorca oraz
• jednorazowa wartość transakcji, bez względu na liczbę wynikających z niej płatności, przekroczy równowartość 15 000 zł.

Warto podkreślić, że transakcje w walutach obcych przelicza się na złote według kursu średniego walut obcych ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień dokonania transakcji.

Druga nowelizacja w 2021 roku

W ramach programu Polski Ład przyjęta została ustawa z 29 października 2021 roku o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw. W art. 22 pkt 1 wprowadziła ona zmniejszenie limitu obrotu gotówkowego z 15 000 zł do 8 000 zł.

Potem datę przesunięto jeszcze raz. 5 sierpnia 2022 roku przyjęta została ustawa przesuwająca datę wejścia w życie zmiany dotyczącej limitu gotówkowego. Zaplanowano, że nastąpi to dopiero 1 stycznia 2024 roku.

Kolejne opóźnienia i wycofanie reformy

11 kwietnia 2023 roku do Sejmu wpłynął projekt ustawy uchylający art. 22 pkt 1. W czerwcu Sejm przegłosował ustawę większością głosów, tym samym przekazując dokument do rozpatrzenia w Senacie. W nocy z 13 na 14 lipca Senat przyjął nowelizację bez poprawek, a 19 lipca prezydent złożył na niej swój podpis.

Z jakiego powodu wycofano nowy limit? 

W uzasadnieniu do kwietniowej nowelizacji przedstawiono obawy związane z przyjęciem nowego limitu. Wyszczególniono możliwość zaistnienia komplikacji przy niektórych rodzajach transakcji, szczególnie tych dokonywanych przez mikroprzedsiębiorców i małych przedsiębiorców.

Co więcej, problemy mogłyby się pojawić zwłaszcza przy transakcjach mających charakter jednorazowy, gdzie szczególnie istotną rolę odgrywa kwestia zaufania do kontrahenta. W przypadku braku możliwości dokonania zapłaty gotówką strony muszą korzystać z innych form płatności, a oczekiwanie na przelew bankowy może w wielu wypadkach prowadzić do zaniechania transakcji.

Warto wspomnieć, że według autorów projektu obowiązek dokonywania rozliczeń za pośrednictwem rachunku bankowego prowadzi do zwiększenia ogólnych kosztów transakcji, co finalnie przekłada się na wzrost cen towarów i usług dla konsumentów.

Limit transakcji gotówkowych dla konsumentów

Uległo to zmianie 1 stycznia 2022 roku, kiedy do ustawy o prawach konsumenta dodano art. 7b. Określa on, że konsument ma obowiązek dokonywania płatności za pośrednictwem rachunku płatniczego, gdy jednorazowa wartość transakcji z przedsiębiorcą przekracza 20 000 zł lub równowartość tej kwoty.

Transakcje w walutach obcych mają przeliczać się na złote według ogłaszanego przez NBP średniego kursu walut obcych z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień dokonania transakcji. 

Minister tłumaczy, do czego służy limit

We wrześniu 2022 roku poseł Grzegorz Adam Woźniak złożył interpelację poselską nr 35730. Dotyczyła ona obniżenia limitu obrotu gotówkowego z 15 000 zł na 8 000 zł. W dokumencie zawarł swoje zdanie na ten temat oraz zadał cztery pytania. Interesowało go m.in. co grozi za nieprzyjęcie gotówki jako formy płatności.

23 września 2022 roku sekretarz stanu w Ministerstwie Finansów – Artur Soboń – odpowiedział na interpelację. Wskazał, że głównym celem wprowadzenia zmian w obniżeniu limitu płatności gotówkowych jest promowanie korzystania z płatności bezgotówkowych.

Istotna rola płatności bezgotówkowych

Płatności bezgotówkowe odgrywają istotną rolę w zwalczaniu szarej strefy i zapobieganiu praniu pieniędzy. Z tego powodu wprowadzono przepisy nakładające na przedsiębiorców obowiązek zapewnienia możliwości dokonywania płatności bezgotówkowych we wszystkich miejscach, gdzie prowadzą swoją działalność – zarówno w lokalach, jak i podczas działań poza siedzibą firmy.

Obowiązek zapewnienia płatności bezgotówkowych nie dotyczy przedsiębiorców, którzy nie są zobowiązani do prowadzenia ewidencji sprzedaży za pomocą kas fiskalnych. Ponadto, aby zachęcić przedsiębiorców do akceptowania płatności bezgotówkowych, wprowadzono ulgę podatkową w PIT i CIT dla tych, którzy ponieśli wydatki na nabycie i obsługę terminali płatniczych.

Działania te mają na celu promocję korzystania z płatności bezgotówkowych. Ma to w rezultacie przyczynić się do uszczelnienia systemu finansowego oraz ograniczenia szarej strefy gospodarczej.

Co grozi przedsiębiorcom za przekroczenie limitu?

Artur Soboń w swojej odpowiedzi wskazał także, że ustawa „Prawo przedsiębiorców” nie przewiduje sankcji w przypadku naruszenia postanowień dotyczących obowiązku obrotu bezgotówkowego.

Niemniej jednak niezrealizowanie tego obowiązku wiąże się z negatywnymi skutkami podatkowymi dla przedsiębiorcy. Polegają one na utracie prawa do zaliczenia poniesionego wydatku do kosztów uzyskania przychodów.

Polska bezgotówkowa. Co mówią statystyki?

Fundacja „Polska Bezgotówkowa” na swojej stronie publikuje statystyki dotyczące poziomu rozpowszechnienia płatności bezgotówkowych w Polsce. Najnowszy raport za 4 kwartał 2022 roku przedstawia następujące fakty:

Przede wszystkim rośnie dostępność terminali. Pod koniec grudnia 2022 roku większość powiatów w kraju osiągnęła poziom ponad 14 terminali na 1000 mieszkańców.

Liderami w kwestii liczby terminali na 1 tys. mieszkańców były powiaty: tatrzański (woj. małopolskie) – 33,38 terminali, pucki (woj. pomorskie) – 28,54 terminali oraz nowodworski (woj. pomorskie) – 27,43 terminali.

Z kolei najmniej terminali odnotowano w powiatach: skierniewicki (woj. łódzkie) – 5,54 terminali, łomżyński (woj. podlaskie) – 5,69 terminali oraz przemyski (woj. podkarpackie) – 5,74 terminali.

Obrót gotówkowy w UE

W 2022 roku przeprowadzono badanie dotyczące limitów obrotu gotówkowego w Polsce i Unii Europejskiej (UE). Wynikają z niego następujące wnioski:

• W 2020 roku najczęstszą metodą płatności w Polsce była gotówka. W trakcie 12 miesięcy poprzedzających badanie z gotówki jako metody płatności skorzystało 97,8 proc. respondentów. Kolejną metodą płatności były karty płatnicze (75,6 proc. respondentów).
• Mniej popularnymi metodami płatniczymi były tzw. inne internetowe metody płatności (m.in. PayPal). Skorzystało z nich 41,1 proc. respondentów, a z polecenia zapłaty: 40,5 proc. 

W prawie unijnym nie występują regulacje ustalające odgórny limit w obrocie gotówką dla wszystkich krajów członkowskich. Poziom wykorzystania gotówki w transakcjach w krajach członkowskich UE wykazuje pewną tendencję rosnącą.

Ile wynoszą limity gotówkowe w UE?

W 2022 roku limity gotówkowe w poszczególnych krajach UE wynosiły: 

• Belgia: 3000 euro, 
• Czechy: 270 tys. koron czeskich, czyli około 44 tys. zł, 
• Francja: 1000 euro, 
• Hiszpania: 2500 euro, 
• Portugalia: 1000 euro, 
• Słowacja: 5000 euro, 
• Włochy: 1000 euro.