Mentzen wskazuje na przestarzałość Unii Europejskiej

W najnowszym odcinku serii „Mentzen Grilluje” na swoim kanale na YouTubie Sławomir Mentzen określił [czas nagrania 24:02] UE skansenem naukowym, kulturalnym i gospodarczym. Przedstawił argumenty potwierdzające gorszy rozwój gospodarczy i ekonomiczny Unii Europejskiej na tle świata. Jako jeden z przykładów podał niskie pozycje uniwersytetów z krajów członkowskich UE na tzw. liście szanghajskiej.

Czym jest lista szanghajska?

Akademicki Ranking Uniwersytetów Świata, czyli lista szanghajska, to ranking najlepszych szkół wyższych na świecie. Po raz pierwszy opublikowany został przez Uniwersytet Jiao Tong w Szanghaju w 2003 roku. Od 2009 roku ranking publikuje i obejmuje prawami autorskimi w pełni niezależna (od uniwersytetów i organizacji rządowych) organizacja ShanghaiRanking Consultancy. 

Co roku oceniane jest ponad 2,5 tys. uniwersytetów, z których tworzy się ranking 1 tys. najlepszych. Jednymi z kryteriów oceny są np. liczba absolwentów, którzy otrzymali Nagrodę Nobla lub Medal Fieldsa (nagrodę w dziedzinie matematyki), liczba artykułów opublikowanych w „Nature” i „Science” czy liczba najczęściej cytowanych naukowców.

Jak wygląda ranking z 2023 roku?

Akademicki Ranking Uniwersytetów Świata na 2024 rok nie został jeszcze opublikowany. Listę z 2023 roku otwiera Uniwersytet Harvarda ze Stanów Zjednoczonych. W pierwszej dziesiątce figurują w nim jedynie szkoły wyższe z USA i Wielkiej Brytanii. 

Pierwszym uniwersytetem z Unii Europejskiej na liście jest techniczny Uniwersytet Paris-Saclay na 15. miejscu. Kolejne uczelnie znajdujące się w pierwszej pięćdziesiątce to: 

• duński Uniwersytet Kopenhaski na 32. miejscu,
• szwedzki medyczny Instytut Karolinska na 37. miejscu,
• francuski techniczny Uniwersytet PSL na 41. miejscu,
• francuski Uniwersytet Sorbony na 46. miejscu.

Najwyżej w rankingu polskie uniwersytety pojawiają się dopiero na przybliżonych pozycjach 401–500. Są to Uniwersytet Jagielloński i Uniwersytet Warszawski.  

Faworyzowanie uczelni na liście szanghajskiej

Mimo że według metodologii w zestawieniu pod uwagę brane są: wielkość osiągnięć w stosunku do wielkości uczelni oraz ich specjalizacje, ranking nie jest w pełni uważany za obiektywny. Prof. Andrzej Kajetan Wróblewski (były rektor UW, członek PAN i PAU) zwrócił uwagę (s. 101) na niejednoznaczność i brak uniwersalności kryteriów. 

Zdaniem Wróblewskiego lista szanghajska stosuje kryteria faworyzujące dziedziny, w których przyznawane są Nagrody Nobla i Medala Fieldsa. To samo tyczy się także publikacji w „Nature” i „Science”, ponieważ w wielu dziedzinach nie ma zwyczaju publikowania w tych periodykach.

Nawet kryterium liczby cytowań może być kontrowersyjne ze względu na to, że w części dziedzin cytowań używa się więcej niż w innych. Bardziej efektywne do prawidłowej oceny byłyby rankingi poszczególnych wydziałów lub kierunków badań na uczelniach.

Uniwersytety z UE na innych światowych rankingach

Lista szanghajska to nie jedyny ważny ranking szkół wyższych. Wśród nich można wyróżnić także ranking autorstwa tygodnika „Times Higher Education”. W swoim zestawieniu „World University Rankings 2023” ocenił niemal 1 800 uczelni wyższych ze 104 krajów i regionów. Uczelnia z Unii Europejskiej pojawia się w nim dopiero na 30. miejscu i jest nią Uniwersytet Techniczny w Monachium. W tym rankingu w pierwszej pięćdziesiątce jest jedynie 5 uniwersytetów z UE. 

Do rankingu stworzonego przez „U.S. News and World Reports” oceniono ponad 2 tys. uczelni, już wstępnie wybranych jako topowe. W finalnej liście w pierwszej pięćdziesiątce znajduje się 7 szkół wyższych państw członkowskich UE. Pierwszą taką uczelnią jest Uniwersytet Amsterdamski na 39. miejscu.

Natomiast w QS World University Rankings 2023: Top global universities, które oceniało niemal 1 500 instytucji, w pierwszej pięćdziesiątce pojawiły się tylko 3 uniwersytety z Unii Europejskiej. Na miejscu 26. znalazł się Uniwersytet PSL.