Edukacja 
Ekologia 
Energetyka 
Fact-checking 
Klimat 
Rosja 
UE 
Ukraina 
Wybory 
Skopiuj link
Drukuj
Udostępnij
7 min czytania
Sprawdzamy wypowiedzi polityków i osób publicznych pojawiające się w przestrzeni medialnej i internetowej. Wybieramy wypowiedzi istotne dla debaty publicznej, weryfikujemy zawarte w nich informacje i przydzielamy jedną z pięciu kategorii ocen.
7 min czytania
Nadwaga i otyłość polskiej młodzieży. Co mówią dane?
Nadwaga i otyłość polskiej młodzieży. Co mówią dane?
Między 11. a 15. rokiem życia prawie 30 proc. chłopców ma nadwagę, a 14 proc. dziewczyn. Jeżeli już mówimy o otyłości (…), w tej grupie wiekowej już jest 13 proc. u chłopców, a 9 u dziewczyn.
Częściowa prawda
Wypowiedź uznajemy za częściową prawdę, gdy:
- zawiera połączenie informacji prawdziwych z fałszywymi. Obecność nieprawdziwej informacji nie powoduje jednak, że teza zawarta w weryfikowanym stwierdzeniu zostaje wypaczona bądź przeinaczona,
- rzeczywiste dane w jeszcze większym stopniu przemawiają na korzyść tezy autora.
Częściowa prawda
Wypowiedź uznajemy za częściową prawdę, gdy:
- zawiera połączenie informacji prawdziwych z fałszywymi. Obecność nieprawdziwej informacji nie powoduje jednak, że teza zawarta w weryfikowanym stwierdzeniu zostaje wypaczona bądź przeinaczona,
- rzeczywiste dane w jeszcze większym stopniu przemawiają na korzyść tezy autora.
- Najnowsze dane dotyczące problemów z nadmierną masą ciała w grupie wiekowej od 11 do 15 lat w Polsce pochodzą z 2018 roku z raportu HBSC. Nowy raport zostanie opublikowany na przełomie 2022 i 2023 roku.
- Waldemar Kraska poprawnie przytacza dane dotyczące nadwagi, zakładając, że jako osoby z nadwagą klasyfikuje się także osoby otyłe (traktując pojęcie nadwagi jako nadmiernej masy ciała, a nie konkretny przedział wartości BMI).
- W grupie wiekowej 11-15 lat 29,3 proc. chłopców i 13,7 proc. dziewcząt miało nadmierną masę ciała.
- Wiceminister zdrowia myli się jednak co do danych dotyczących otyłości. Według raportu na otyłość cierpi 7 proc. chłopców i 2,6 proc. dziewcząt.
- Wypowiedź oceniamy jako częściową prawdę.
[Aktualizacja 18.01.2024] Z początkiem 2024 nazwę oceny „częściowy fałsz” zmieniliśmy na „częściowa prawda”. Z tego powodu nazwę oceny zmieniliśmy także w opublikowanych wcześniej analizach wypowiedzi.
Zwolnienie z WF tylko od specjalisty?
24 lipca w programie Gość Wydarzeń wystąpił wiceminister zdrowia Waldemar Kraska, komentując bieżące wydarzenia. Na antenie został poruszony m.in. temat pomysłu ministra sportu dotyczący tego, aby zwolnienia lekarskie z lekcji wychowania fizycznego w szkołach mogły być wystawiane jedynie przez lekarzy specjalizujących się w leczeniu konkretnych schorzeń, a nie przez lekarzy rodzinnych czy pediatrów.
🎥Koniec z niechodzeniem na wf. @KamilBortniczuk, minister @SPORT_GOV_PL w #RozmowaRMF: Będziemy respektować tylko zwolnienia od lekarza specjalisty @RMF24pl pic.twitter.com/GWDcmcfW1v
— RozmowaRMF (@Rozmowa_RMF) July 18, 2022
W kontekście tego wiceminister zdrowia przytoczył statystykę, że w Polsce 30 proc. chłopców i 14 proc. dziewczyn pomiędzy 11. a 15. rokiem życia ma nadwagę, natomiast 13 proc. chłopców i 9 proc. dziewczyn w tym przedziale wiekowym cierpi na otyłość.
Raport HBSC
Najnowsze dane dotyczące nadwagi i otyłości dzieci w grupie wiekowej od 11. do 15. roku życia pochodzą z raportu „Health Behaviour in School-aged Children” (HBSC). W publikacji tej zawarte są badania i dane dotyczące szeroko ujętych zachowań zdrowotnych młodzieży szkolnej. Raport jest aktualizowany co 4 lata.
Najnowsze dane dotyczą roku szkolnego 2017/2018. Nowy raport zostanie opublikowany dopiero na przełomie 2022 i 2023 roku.
Co ważne, w opracowaniu pojęcie nadmiernej masy ciała rozumiane jest zbiorczo jako ujęcie osób z nadwagą oraz osób cierpiących na otyłość.
Nadwaga i otyłość wśród dzieci i młodzieży
Zgodnie z publikacją w grupie wiekowej od 11 do 15 lat nadmierna masa ciała (nadwaga oraz otyłość) występowała u 21,3 proc. ankietowanych, w tym otyłość u 4,7 proc. nastolatków (według kategorii BMI, WHO 2007). W obu przypadkach częściej u chłopców niż dziewczyn.
Ogólnie z nadmierną masą ciała zmagało się 29,3 proc. chłopców, a 7 proc. miała problem z otyłością. W przypadku dziewcząt problemy z nadmierną masą ciała miało 13,7 proc. z nich. Równocześnie z otyłością zmagało się 2,6 proc. dziewcząt.
Inne dane
Dane sporządzone zgodnie ze standardami International Obesity Task Force (IOTF) wskazują, że nadwaga i otyłość w grupie wiekowej od 11 do 15 lat również występowały częściej u chłopców niż dziewczyn. Wśród chłopców 22,6 proc. miało nadwagę, natomiast 3,1 proc. zmagało się z otyłością. Wśród dziewcząt problemy z nadwagą występowały u 10,8 proc. osób, natomiast na otyłość cierpiało 1,6 proc.
Z kolei zgodnie z danymi Światowej Organizacji Zdrowia w 2018 odsetek młodych Polaków z nadwagą lub otyłością wynosił:
- dla 11-letnich chłopców – 23 proc., dla 11-letnich dziewcząt – 13 proc.,
- dla 13-letnich chłopców – 25 proc., dla 13-letnich dziewcząt – 13 proc.,
- dla 15-letnich chłopców – 20 proc., dla 15-letnich dziewcząt – 7 proc.
Wniosek o dostęp do informacji publicznej do MZ
W związku z tym, że dane dotyczące nadmiernej masy ciała w przytoczonej przez wiceministra zdrowia grupie wiekowej pochodzą z roku szkolnego 2017/2018, skierowaliśmy zapytanie do Ministerstwa Zdrowia o źródło danych przytoczonych przez Waldemara Kraskę. We wniosku zostały zawarte następujące pytania:
- Ile procent chłopców w grupie wiekowej od 11. do 15. roku życia ma nadwagę (pojęcie nadwagi rozumiane zgodnie z kategoriami BMI według zasad klasyfikacji WHO 2007)?
- Ile procent dziewcząt w grupie wiekowej od 11. do 15. roku życia ma nadwagę (pojęcie nadwagi rozumiane zgodnie z kategoriami BMI według zasad klasyfikacji WHO 2007)?
- Ile procent chłopców w grupie wiekowej od 11. do 15. roku życia cierpi na otyłość (pojęcie otyłości rozumiane zgodnie z kategoriami BMI według zasad klasyfikacji WHO 2007)?
- Ile procent dziewcząt w grupie wiekowej od 11. do 15. roku życia cierpi na otyłość (pojęcie otyłości rozumiane zgodnie z kategoriami BMI według zasad klasyfikacji WHO 2007)?
- Ile procent chłopców w grupie wiekowej od 11. do 15. roku życia ma nadwagę (pojęcie nadwagi rozumiane zgodnie z kategoriami BMI według zasad klasyfikacji IOTF)?
- Ile procent dziewcząt w grupie wiekowej od 11. do 15. roku życia ma nadwagę (pojęcie nadwagi rozumiane zgodnie z kategoriami BMI według zasad klasyfikacji IOTF)?
- Ile procent chłopców w grupie wiekowej od 11. do 15. roku życia cierpi na otyłość (pojęcie otyłości rozumiane zgodnie z kategoriami BMI według zasad klasyfikacji IOTF)?
- Ile procent dziewcząt w grupie wiekowej od 11. do 15. roku życia cierpi na otyłość (pojęcie otyłości rozumiane zgodnie z kategoriami BMI według zasad klasyfikacji IOTF)?
Ministerstwo Zdrowia w pierwszej kolejności odesłało nas do wyników badania HBSC. W otrzymanej odpowiedzi zostały przytoczone dane z raportu HBSC za rok szkolny 2017/2018, jako jedyne dane dotyczące dzieci konkretnie z grupy wiekowej od 11 do 15 lat.
Ministerstwo Zdrowia przytoczyło także raport „Zdrowie i zachowania zdrowotne uczniów 17-letnich na tle zmian w drugiej dekadzie życia”, przygotowany przez Instytut Matki i Dziecka w 2020 roku. Publikacja nie zawiera jednak nowych danych dotyczących grupy wiekowej od 11 do 15 lat wymienionej przez Waldemara Kraskę, a jedynie odwołuje się do raportu HBSC.
Narodowy Program Zdrowia
Oprócz tego MZ przytoczyło również nowsze dane, jednak dotyczące innych grup wiekowych oraz bez rozróżnienia na chłopców i dziewczyny.
Resort powołał się na raport „Zdrowie i styl życia polskich uczniów”, obejmujący lata 2016–2020. Dane opracował Instytut Matki i Dziecka w ramach Narodowego Programu Zdrowia na lata 2016–2020. Według publikacji nadwaga i otyłość występowała u prawie 1⁄3 badanych uczniów w wieku od 7 do 14 lat, u których wykonano pomiary antropometryczne (31,8 proc. u uczniów II klasy, 29 proc. w klasie VII).
W obu grupach zaobserwowano istotnie wyższy odsetek nadwagi i otyłości wśród chłopców niż dziewcząt. W raporcie nie znalazły się jednak szczegółowe dane dotyczące poszczególnych płci.
W odpowiedzi od Ministerstwa Zdrowia została zawarta informacja na temat wyników badań będących częścią realizacji pierwszego Narodowego Programu Zdrowia na lata 2016–2020. W badanej próbie nadwagę – włączając w to otyłość – stwierdzono u 29,1 proc. dzieci i młodzieży w wieku szkolnym (otyłość bez nadwagi u 10,6 proc.), natomiast niedowagę u 2,2 proc. dzieci i młodzieży.
W odpowiedzi na nasz wniosek zostało także podkreślone, iż nadwaga i otyłość to zjawiska o zasięgu globalnym, a ich konsekwencje są bardzo poważne. Otyłość w wielu krajach przybrała rozmiary epidemii, zwłaszcza w krajach uprzemysłowionych, co stanowi istotny problem zdrowotny i społeczny.
Wspieraj niezależność!
Wpłać darowiznę i pomóż nam walczyć z dezinformacją, rosyjską propagandą i fake newsami.
Dowiedz się, jak radzić sobie z dezinformacją w sieci
Poznaj przydatne narzędzia na naszej platformie edukacyjnej
Sprawdź!
*Jeśli znajdziesz błąd, zaznacz go i wciśnij Ctrl + Enter
POLECANE DLA CIEBIE
