[Aktualizacja 18.01.2024] Z początkiem 2024 nazwę oceny „częściowy fałsz” zmieniliśmy na „częściowa prawda”. Z tego powodu nazwę oceny zmieniliśmy także w opublikowanych wcześniej analizach wypowiedzi.

Zwolnienie z WF tylko od specjalisty?

24 lipca w programie Gość Wydarzeń wystąpił wiceminister zdrowia Waldemar Kraska, komentując bieżące wydarzenia. Na antenie został poruszony m.in. temat pomysłu ministra sportu dotyczący tego, aby zwolnienia lekarskie z lekcji wychowania fizycznego w szkołach mogły być wystawiane jedynie przez lekarzy specjalizujących się w leczeniu konkretnych schorzeń, a nie przez lekarzy rodzinnych czy pediatrów.

🎥Koniec z niechodzeniem na wf. @KamilBortniczuk, minister @SPORT_GOV_PL w #RozmowaRMF: Będziemy respektować tylko zwolnienia od lekarza specjalisty @RMF24pl pic.twitter.com/GWDcmcfW1v

— RozmowaRMF (@Rozmowa_RMF) July 18, 2022

W kontekście tego wiceminister zdrowia przytoczył statystykę, że w Polsce 30 proc. chłopców i 14 proc. dziewczyn pomiędzy 11. a 15. rokiem życia ma nadwagę, natomiast 13 proc. chłopców i 9 proc. dziewczyn w tym przedziale wiekowym cierpi na otyłość.

Raport HBSC

Najnowsze dane dotyczące nadwagi i otyłości dzieci w grupie wiekowej od 11. do 15. roku życia pochodzą z raportu „Health Behaviour in School-aged Children” (HBSC). W publikacji tej zawarte są badania i dane dotyczące szeroko ujętych zachowań zdrowotnych młodzieży szkolnej. Raport jest aktualizowany co 4 lata.

Najnowsze dane dotyczą roku szkolnego 2017/2018. Nowy raport zostanie opublikowany dopiero na przełomie 2022 i 2023 roku.

Co ważne, w opracowaniu pojęcie nadmiernej masy ciała rozumiane jest zbiorczo jako ujęcie osób z nadwagą oraz osób cierpiących na otyłość.

Nadwaga i otyłość wśród dzieci i młodzieży

Zgodnie z publikacją w grupie wiekowej od 11 do 15 lat nadmierna masa ciała (nadwaga oraz otyłość) występowała u 21,3 proc. ankietowanych, w tym otyłość u 4,7 proc. nastolatków (według kategorii BMI, WHO 2007). W obu przypadkach częściej u chłopców niż dziewczyn.

Inne dane

Dane sporządzone zgodnie ze standardami International Obesity Task Force (IOTF) wskazują, że nadwaga i otyłość w grupie wiekowej od 11 do 15 lat również występowały częściej u chłopców niż dziewczyn. Wśród chłopców 22,6 proc. miało nadwagę, natomiast 3,1 proc. zmagało się z otyłością. Wśród dziewcząt problemy z nadwagą występowały u 10,8 proc. osób, natomiast na otyłość cierpiało 1,6 proc.

Z kolei zgodnie z danymi Światowej Organizacji Zdrowia w 2018 odsetek młodych Polaków z nadwagą lub otyłością wynosił:

• dla 11-letnich chłopców – 23 proc., dla 11-letnich dziewcząt – 13 proc.,
• dla 13-letnich chłopców – 25 proc., dla 13-letnich dziewcząt – 13 proc.,
• dla 15-letnich chłopców – 20 proc., dla 15-letnich dziewcząt – 7 proc.

Wniosek o dostęp do informacji publicznej do MZ

W związku z tym, że dane dotyczące nadmiernej masy ciała w przytoczonej przez wiceministra zdrowia grupie wiekowej pochodzą z roku szkolnego 2017/2018, skierowaliśmy zapytanie do Ministerstwa Zdrowia o źródło danych przytoczonych przez Waldemara Kraskę. We wniosku zostały zawarte następujące pytania:

1. Ile procent chłopców w grupie wiekowej od 11. do 15. roku życia ma nadwagę (pojęcie nadwagi rozumiane zgodnie z kategoriami BMI według zasad klasyfikacji WHO 2007)?
2. Ile procent dziewcząt w grupie wiekowej od 11. do 15. roku życia ma nadwagę (pojęcie nadwagi rozumiane zgodnie z kategoriami BMI według zasad klasyfikacji WHO 2007)?
3. Ile procent chłopców w grupie wiekowej od 11. do 15. roku życia cierpi na otyłość (pojęcie otyłości rozumiane zgodnie z kategoriami BMI według zasad klasyfikacji WHO 2007)?
4. Ile procent dziewcząt w grupie wiekowej od 11. do 15. roku życia cierpi na otyłość (pojęcie otyłości rozumiane zgodnie z kategoriami BMI według zasad klasyfikacji WHO 2007)?
5. Ile procent chłopców w grupie wiekowej od 11. do 15. roku życia ma nadwagę (pojęcie nadwagi rozumiane zgodnie z kategoriami BMI według zasad klasyfikacji IOTF)?
6. Ile procent dziewcząt w grupie wiekowej od 11. do 15. roku życia ma nadwagę (pojęcie nadwagi rozumiane zgodnie z kategoriami BMI według zasad klasyfikacji IOTF)?
7. Ile procent chłopców w grupie wiekowej od 11. do 15. roku życia cierpi na otyłość (pojęcie otyłości rozumiane zgodnie z kategoriami BMI według zasad klasyfikacji IOTF)?
8. Ile procent dziewcząt w grupie wiekowej od 11. do 15. roku życia cierpi na otyłość (pojęcie otyłości rozumiane zgodnie z kategoriami BMI według zasad klasyfikacji IOTF)?

Ministerstwo Zdrowia w pierwszej kolejności odesłało nas do wyników badania HBSC. W otrzymanej odpowiedzi zostały przytoczone dane z raportu HBSC za rok szkolny 2017/2018, jako jedyne dane dotyczące dzieci konkretnie z grupy wiekowej od 11 do 15 lat.

Ministerstwo Zdrowia przytoczyło także raport „Zdrowie i zachowania zdrowotne uczniów 17-letnich na tle zmian w drugiej dekadzie życia”, przygotowany przez Instytut Matki i Dziecka w 2020 roku. Publikacja nie zawiera jednak nowych danych dotyczących grupy wiekowej od 11 do 15 lat wymienionej przez Waldemara Kraskę, a jedynie odwołuje się do raportu HBSC. 

Narodowy Program Zdrowia

Oprócz tego MZ przytoczyło również nowsze dane, jednak dotyczące innych grup wiekowych oraz bez rozróżnienia na chłopców i dziewczyny.

W obu grupach zaobserwowano istotnie wyższy odsetek nadwagi i otyłości wśród chłopców niż dziewcząt. W raporcie nie znalazły się jednak szczegółowe dane dotyczące poszczególnych płci.

W odpowiedzi od Ministerstwa Zdrowia została zawarta informacja na temat wyników badań będących częścią realizacji pierwszego Narodowego Programu Zdrowia na lata 2016–2020. W badanej próbie nadwagę – włączając w to otyłość – stwierdzono u 29,1 proc. dzieci i młodzieży w wieku szkolnym (otyłość bez nadwagi u 10,6 proc.), natomiast niedowagę u 2,2 proc. dzieci i młodzieży.

W odpowiedzi na nasz wniosek zostało także podkreślone, iż nadwaga i otyłość to zjawiska o zasięgu globalnym, a ich konsekwencje są bardzo poważne. Otyłość w wielu krajach przybrała rozmiary epidemii, zwłaszcza w krajach uprzemysłowionych, co stanowi istotny problem zdrowotny i społeczny.