W ostatnich dniach media żyją sprawą odpraw dla powołanego 27 listopada nowego rządu premiera Mateusza Morawieckiego. Wiele wskazuje, że rząd PiS nie uzyska wotum zaufania i sejmowa większość wskaże na premiera Donalda Tuska. Szef Gabinetu Prezydenta RP Marcin Mastalerek zapowiedział, że prezydent zaprzysiągłby nowy rząd 11, 12 lub 14 grudnia. To znaczy, że właśnie powołani ministrowie pełniliby swoją misję jedynie kilkanaście dni.

„Sowite odprawy dla »dwutygodniowych ministrów«” – czytamy w serwisie Money.pl. TVN24.pl donosi: „Rząd na dwa tygodnie może kosztować setki tysięcy złotych”. „Według doniesień prasowych, niektórzy ministrowie rządu Mateusza Morawieckiego mogą otrzymać odprawy w wysokości od prawie 18 tys. zł do nawet 50 tys. zł brutto” – czytamy w serwisie DoRzeczy.pl. 

Posłowie o odprawach ministrów rządu Morawieckiego

Kwestia odpraw dla ministrów nowego rządu stała się także tematem pierwszego posiedzenia nowego Sejmu. „Ta hucpa, którą tworzycie teraz, 2 tygodnie rządu tylko po to, żeby wziąć kolejne odprawy. Taka jest prawda. Wyście doprowadzili do tego, przez waszą butę i arogancję” – mówił z mównicy sejmowej (s. 186) poseł Witold Tumanowicz z klubu poselskiego Konfederacji. 

Wtórował mu Adrian Witczak, poseł z Koalicji Obywatelskiej, który przekonywał (s. 198): „W Pałacu Prezydenckim zobaczyliśmy zaprzysiężenie 2-tygodniowego rządu nierządu. 2-tygodniowego jednak rządu, bo polski porządek prawny niestety wymusza w tym przypadku prawie milionowe odprawy […]”.

Odprawa dla byłych ministrów? Członkowie rządu mają prawo do dotychczasowego wynagrodzenia

Ustawa o wynagrodzeniu osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe, obowiązująca od ponad 42 lat,  w art. 5 stanowi, że „osoby odwołane z kierowniczych stanowisk państwowych oraz osoby, które zaprzestały wykonywania funkcji na tych stanowiskach wskutek upływu kadencji, zachowują […] prawo do dotychczasowego wynagrodzenia […]” 

Czas pełnienia funkcji determinuje okres, przez który jest wypłacane dotychczasowe wynagrodzenie. I tak – jak stanowi przywoływany już art. 5 – osoby zachowują prawo do dotychczasowego wynagrodzenia (w tym przypadku za pełnienie funkcji ministra):

• jednego miesiąca – jeżeli funkcję tę pełniły przez okres nie dłuższy niż 3 miesiące;
• dwóch miesięcy – jeżeli funkcję tę pełniły przez okres dłuższy niż 3 miesiące i nie dłuższy niż 12 miesięcy,
• trzech miesięcy – jeżeli funkcję tę pełniły przez okres dłuższy niż 12 miesięcy.

A co, kiedy byli ministrowie podejmą w tym czasie pracę?

Jednak w przypadku podjęcia (niżej płatnej) pracy w okresie, w którym przysługuje odchodzącym ministrom wynagrodzenie, otrzymują oni jedynie dodatek wyrównawczy, który „stanowi różnicę pomiędzy wynagrodzeniem pobieranym na kierowniczym stanowisku państwowym a wynagrodzeniem pobieranym w nowym miejscu pracy” (art. 5 ust. 2).

Ile mogą zarobić jako posłowie?

Posłom przysługują także dodatki, kiedy pełnią funkcję przewodniczących (20 proc. uposażenia) i ich zastępców (15 proc. uposażenia) komisji oraz przewodniczących (10 proc.) stałych podkomisji (art. 26). Kiedy poseł pełni kilka wymienionych funkcji jego wynagrodzenie może wzrosnąć maksymalnie o 35 proc. (art. 26 ust. 3). Według prawa (art. 27) uposażenie oraz dodatki są traktowane jako wynagrodzenie ze stosunku pracy.

Poza wynagrodzeniem posłowie otrzymują dietę parlamentarną w wysokości 4 008,33 zł brutto. Dotyczy to także urzędujących ministrów. Przykładowo: Mariusz Błaszczak pełniący funkcję ministra obrony narodowej w 2022 roku otrzymał niemal 46 tys. zł diety poselskiej.

W tej sytuacji odchodzący ministrowie będą mieli prawo do „dodatku wyrównawczego”, stanowiącego różnicę między pensją ministra a pensją posła (bez diety parlamentarnej). 

Na jakie wyrównanie mogą liczyć posłowie z nowego rządu?

A ile zarabia minister? Pensje członków rządu reguluje rozporządzenie prezydenta w sprawie szczegółowych zasad wynagradzania osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe. W tym dokumencie nie ma jednak konkretnych kwot, ale jedynie mnożniki kwoty bazowej, które przysługują osobom sprawującym poszczególne funkcje. 

W przypadku premiera jest to 8,68 wynagrodzenia zasadniczego i 2,8 dodatku funkcyjnego. Ministrowie mogą liczyć odpowiednio na mnożniki w wysokości odpowiednio 7,84 i 2,10. Kwota bazowa ustalana jest w ustawie budżetowej i w roku 2023 wynosi 1 789,42 zł (art. 9 ust. 2a). 

Kto z rządu zasiada w Sejmie?

Warto zauważyć, że w skład Rady Ministrów weszło 19 osób – 11 z nich to posłowie obecnej kadencji sejmu. Są nimi: Jacek Ozdoba, Marcin Warchoł, Szymon Szynkowski vel Sęk, Paweł Szefernaker, Mariusz Błaszczak, Andrzej Kosztowniak, Krzysztof Szczucki, Marlena Maląg, Anna Gembicka, Dominika Chorosińska i Mateusz Morawiecki.

Nawet ćwierć miliona dla odchodzących ministrów

Można pokusić się o szacunkowe wyliczenie, na jakie rekompensaty będą mogli liczyć odchodzący „dwutygodniowi” ministrowie rządu Mateusza Morawieckiego. Aktualnie żaden z obecnych ministrów będących posłami (11 osób) nie pełni funkcji przewodniczących lub jego zastępcy sejmowej komisji ani przewodniczącego stałej podkomisji. 

15 członków nowej Rady Ministrów to politycy, którzy nie byli ministrami we wcześniejszym rządzie Mateusza Morawieckiego, dlatego prawdopodobnie będą pełnić swoją funkcję krócej niż trzy miesiące. Wtedy mogą liczyć na zachowanie swojego wynagrodzenia przez miesiąc. Ośmiu z nich nie jest posłami. Zakładając, że ministrowie, którzy nie są posłami, nie podejmą pracy po odwołaniu, każdy z nich może liczyć na jedną pensję w wysokości 17 786,83 zł brutto. To będzie kosztować budżet państwa 142 294,64 zł. Siedmiu ministrów będących posłami może liczyć jedynie na jeden dodatek do pensji parlamentarzysty. To będzie kosztować budżet państwa 34 721,33 zł brutto.