Maląg: UE zaleca ograniczenie wydatków na politykę społeczną i senioralną

Komisja Europejska opublikowała 19 czerwca 2024 roku komunikat dotyczący kondycji unijnej gospodarki. KE poinformowała, że zwróci się do Rady UE z wnioskiem o rozpoczęcie procedury nadmiernego deficytu w przypadku 12 państw. Wśród nich jest wymieniona Polska. Przyczyny tej decyzji wyjaśniliśmy w osobnej analizie.

Zdaniem Marleny Malag to nie koniec „złych informacji dla Polski”. Była minister w nagraniu opublikowanym na TikToku stwierdziła, że w jednym z raportów opublikowanych przez komisję w związku z procedurą nadmiernego deficytu zalecono ograniczenie wydatków na politykę społeczną i senioralną.

@pis_orgNie ma na to naszej zgody! – Posłuchajcie Europoseł PiS Marleny Maląg!♬ oryginalny dźwięk – Prawo i Sprawiedliwość – Prawo i Sprawiedliwość

Sprawdziliśmy, czy rzeczywiście KE opublikowała podobny raport i czy pojawiły się w nim takie zalecenia.

„Raport” nie jest związany z procedurą nadmiernego deficytu

Przygotowany przez KE dokument, który Marlena Maląg trzyma w ręku, to propozycja zaleceń, które Rada UE może wydać Polsce w sprawie polityki budżetowej, gospodarczej, strukturalnej, społecznej i zatrudnienia. Nie jest on związany z procedurą nadmiernego deficytu. 

Państwa członkowskie regularnie otrzymują od Rady tego rodzaju zalecenia. Zanim to nastąpi, propozycję zaleceń dla państw członkowskich przygotowuje Komisja Europejska. W kolejnym kroku proponowane rekomendacje są analizowane i omawiane przez ekspertów państw członkowskich oraz uzgadniane przez unijnych ministrów gospodarki i finansów. Dopiero na kolejnym etapie zalecenia są dyskutowane w gronie szefów państw i rządów w czasie posiedzenia Rady Europejskiej, a następnie formalnie przyjmuje je Rada UE.

W zaleceniach brak informacji na temat cięć wydatków na politykę społeczną i senioralną

W przedstawionej przez KE propozycji zaleceń zwrócono uwagę na obszary polityki, które generują koszty i w związku z tym wymagają poprawy. W punkcie 18 uzasadnienia zaleceń KE stwierdza, że świadczenia socjalne w Polsce są nieukierunkowane. Ponadto nie kontroluje się ich efektów na poziomie gospodarstw domowych.

Komisja zauważyła również w punkcie 19, że populacja Polski jest jednym z najszybciej starzejących się społeczeństw w UE. Zachowanie w przyszłości godnego poziomu emerytur będzie wymagało od państwa działań na rzecz podnoszenia efektywnego wieku emerytalnego. Chodzi o zachęty do pozostania na rynku pracy mimo przekroczenia ustawowego wieku emerytalnego.

Komisja w rekomendacjach powtórzyła, że aby zapewnić stabilność systemu emerytalnego oraz godny poziom emerytur w przyszłości, zaleca się Polsce „wprowadzenie środków służących podwyższaniu rzeczywistego wieku przejścia na emeryturę”. Warto jeszcze raz podkreślić – chodzi tu o zachęty do dalszej pracy dla osób, które osiągnęły wiek emerytalny, a nie o podwyższanie wieku emerytalnego. 

KE wskazuje, że system opieki społecznej działa z ograniczoną mocą

Wspomniane wyżej zalecenia nie są nowością. Identyczne wydano już wcześniej, gdy u władzy wciąż był rząd PiS.

KE w raporcie z 2023 roku stwierdziła brak ukierunkowania świadczeń społecznych oraz brak kontroli efektów ich wdrażania na poziomie gospodarstw domowych, zwłaszcza w przypadku programu Rodzina 500+ (s. 11). Zdaniem KE sprawia to, że system opieki społecznej ma ograniczoną moc redystrybucyjną. W przypadku Polski 20 proc. najbogatszych Polaków otrzymuje wsparcie socjalne w takim samym stopniu jak 20 proc. najbiedniejszych (s. 11).

Dlatego Rada wskazała, że lepsze ukierunkowanie świadczeń prowadziłoby do bardziej efektywnego wykorzystania zasobów publicznych w walce z ubóstwem i do wspierania osób najbardziej potrzebujących (pkt 27). Na tej podstawie Rada wydała zalecenie lepszego ukierunkowania świadczeń społecznych. 

Rada zalecała lepsze ukierunkowanie świadczeń społecznych również w 2020 (s. 7) oraz w 2022 roku (s. 9). W 2023 roku Komisja Europejska stwierdziła brak postępu w realizacji tych zaleceń (s. 31, 33). Co więcej, od 1 stycznia 2024 roku w Polsce 500+ zastąpiono świadczeniem w wysokości 800 zł. Stosowną ustawę Sejm przyjął już po wydaniu propozycji zaleceń przez KE, a prezydent podpisał ją, gdy Rada wydała już ostateczne zalecenia.

Polityka senioralna – komisja ostrzega przed niskimi emeryturami

W kontekście polityki senioralnej KE już w 2023 roku podkreśliła, że szybkie starzenie się polskiego społeczeństwa wraz z niskim ustawowym i faktycznym wiekiem emerytalnym prawdopodobnie doprowadzą do zmniejszenia świadczeń emerytalnych. Dotyczy to zwłaszcza kobiet – ze względu na krótszy staż pracy (s. 76). 

W raporcie stwierdzono, że wypłaty świadczeń emerytalnych stały się bardziej hojne m.in. poprzez wprowadzenie 13. i 14. emerytury, także dla rolników ubezpieczonych w KRUS. Zmiany te zniechęcają jednak do dalszej pracy po osiągnięciu wieku emerytalnego (s. 10-11).

Rada wydała więc w 2023 roku zalecanie: zwiększenie adekwatności przyszłych świadczeń emerytalnych i stabilności systemu emerytalnego. Jej zdaniem można to osiągnąć przez wprowadzenie środków służących podwyższaniu rzeczywistego wieku przejścia na emeryturę i przez reformę preferencyjnych systemów emerytalnych (s. 9).