Referendum w dniu wyborów

17 sierpnia 2023 roku do Sejmu wpłynął projekt uchwały w sprawie wniosku o zarządzenie krajowego referendum w dniu 15 października 2023 roku. Tego samego dnia odbędą się wybory do Sejmu i Senatu. 

Na karcie referendalnej mają znaleźć się cztery pytania. PiS publikował treść pytań dzień po dniu w formie krótkich filmików (1, 2, 3, 4). Dotyczyły one kolejno wyprzedaży przedsiębiorstw państwowych, podwyższenia wieku emerytalnego, poparcia dla relokacji imigrantów oraz likwidacji bariery na granicy z Białorusią.

Tusk zarzuca PiS hipokryzję

Drugie pytanie zostało przedstawione przez byłą premier Beatę Szydło: „Czy jesteś za podwyższeniem wieku emerytalnego wynoszącego dziś 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn?”.

PiS zdecydował się jednak zmienić treść pytania. Po zmianach przyjętych w Sejmie na karcie do głosowania ma znaleźć się następujące pytanie: „Czy popierasz podniesienie wieku emerytalnego, w tym przywrócenie podwyższonego do 67 lat wieku emerytalnego dla kobiet i mężczyzn?”.

Zdaniem Donalda Tuska rząd PiS pyta w referendum o podwyższenie wieku emerytalnego, ponieważ sam ma takie plany. Świadczyć o tym mają dokumenty wysłane do UE.

Chodzi o KPO

Krajowy Plan Odbudowy (KPO) to program gospodarczy mający wesprzeć polską gospodarkę po kryzysie związanym z pandemią COVID-19. Utworzenie KPO było niezbędne do wypłaty środków z unijnego Funduszu Odbudowy.

Polski KPO został zaakceptowany w czerwcu 2022 roku najpierw przez Komisję Europejską, a później przez Radę Unii Europejskiej. Polska miałaby otrzymać 23,9 mld euro, z czego 11,5 mld euro w formie preferencyjnych pożyczek. Wypłata środków jest jednak uzależniona od spełnienia tzw. kamieni milowych. KE domaga się od Polski reform w ramach wymiaru sprawiedliwości.

Co zawierają dokumenty wysłane do UE?

KPO zakłada wprowadzenie zachęt do pozostawania na rynku pracy mimo osiągnięcia ustawowej granicy wieku emerytalnego. Ze środków otrzymanych w ramach KPO ma zostać zrealizowana reforma mająca na celu zwiększenie zdolności i motywacji pracowników.

W pierwszym załączniku do decyzji o KPO zapowiedziano wprowadzenie mechanizmów mających na celu motywowanie osób, które osiągną ustawowy wiek emerytalny, do pozostania aktywnymi zawodowo (s. 6).

W drugim załączniku przedstawiono praktyczne rozwiązania, które miałyby przyczynić się do wydłużenia okresu aktywności zawodowej Polek i Polaków. Zachęta do nieprzechodzenia na emeryturę miałaby mieć charakter zachęty podatkowej (s. 17). Rząd zobowiązał się do przyjęcia zmian w ustawie o podatku PIT.

Wymieniona reforma miałaby zostać przeprowadzona do dnia 31 grudnia 2024 roku, a więc ostateczna data realizacji tej zmiany przypada na następną kadencję Sejmu już po nadchodzących wyborach.

Zmiany w ustawowym wieku emerytalnym

Wiek, w którym kobieta w Polsce może przejść na emeryturę, wynosi 60 lat, dla mężczyzny jest to 65 lat. W 2012 roku rząd koalicji PO-PSL zatwierdził stopniowe zwiększanie wieku emerytalnego zarówno dla kobiet, jak i dla mężczyzn. Wiek emerytalny dla obu płci miał ostatecznie zostać zrównany na poziomie 67 lat w 2040 roku (mężczyźni mieli przechodzić na emeryturę w wieku 67 lat już od roku 2020).

Następnie prezydent Andrzej Duda w 2015 roku przygotował projekt ustawy przywracający wiek emerytalny do 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn. Ostatecznie niższy wiek emerytalny został przegłosowany w Sejmie w 2016 roku już podczas rządów Prawa i Sprawiedliwości.

Na emeryturę przechodzi się wcześniej?

Jak wynika z raportu ZUS, w 2018 roku średni wiek osób badanych w momencie przyznania emerytury wynosił 60,3 lat. Z kolei analiza szczegółowej struktury według wieku i płci w momencie przyznania emerytury wykazała, że ⅗ badanych zaczęło pobierać emeryturę przed osiągnięciem ustawowego wieku emerytalnego.

Większy odsetek osób, które emeryturę zaczęły pobierać przed osiągnięciem ustawowego wieku emerytalnego, występuje wśród mężczyzn (63,8 proc.) niż u kobiet (57,1 proc.). Średnio mężczyźni zaczynali pobierać emeryturę w wieku 61,4 lat, a kobiety w wieku 58,7 lat.

Wypowiedź Donalda Tuska jest niezgodna z prawdą

Twierdzenie Donalda Tuska, że premier Morawiecki zobowiązał się w tajnym dokumencie do podniesienia wieku emerytalnego, nie są zgodne z prawdą. KPO wraz z załącznikami znajduje się w otwartym dostępie. Rząd nie wnioskował o ich utajnienie – poinformowało nas Przedstawicielstwo Komisji Europejskiej w Polsce.

W jednym z punktów dokumentu jest mowa o wprowadzeniu zachęt do jak najpóźniejszego przechodzenia na emeryturę, ale w tekście nie ma słowa o podwyższeniu wieku emerytalnego, do jakiego doszło w 2012 roku.

W związku z powyższym wypowiedź oceniamy na fałsz.