Kaczyński o tym, co stanie się z polskim złotem po przyjęciu euro

Polska, podobnie jak inne państwa wstępujące do Unii Europejskiej (z wyjątkiem Danii), są zobowiązane do przyjęcia euro jako swojej oficjalnej waluty. Przyjęcie euro nie jest jednak procesem automatycznym. Aby dołączyć do strefy euro, kraj musi spełnić szereg kryteriów określonych w traktacie z Maastricht. 

Podczas konferencji pod hasłem „Wolni Polacy wobec zmian traktatowych Unii Europejskiej” prezes Jarosław Kaczyński wyraził [czas nagrania: 3:31] swoje obawy dotyczące wpływu euro na gospodarkę państw, które przyjęły wspólną europejską walutę. Według niego wyjątkiem są Niemcy i Holandia, które zdają się dobrze radzić sobie z euro. 

Poseł dodał [czas nagrania: 3:32], że wraz z przyjęciem euro Polska odda na rzecz Europejskiego Banku Centralnego (EBC) swoje całe krajowe rezerwy złota. 

Całe złoto ląduje w EBC? Sprawdzamy

Jak wynika ze statutu Europejskiego Banku Centralnego, państwa przystępujące do strefy euro nie są zobowiązane do przekazania całego swojego złota do EBC. Takie państwa muszą tylko wpłacić odpowiednią kwotę do kapitału i rezerw EBC (art. 30). Jaka część tej kwoty będzie wpłacona w złocie, EBC określa w odpowiedniej decyzji przed przyjęciem państwa do strefy euro (1, 2).

Kwota wpłaty zależy od aktualnej wielkości kapitału i rezerw EBC oraz od udziału państwa w liczbie ludności i PKB Unii Europejskiej (art. 48). Udział w kapitale EBC został obliczony dla Polski na ok. 6 proc. W 2013 roku Ministerstwo Finansów obliczyło, że Polska po przyjęciu nowej waluty będzie musiała wpłacić 5,47 mld euro.

Rezerwy złota Polski na koniec 2023 roku wynosiły ok. 359 ton (s. 14) i obecnie są warte ponad 23,68 mld euro. 

Przykłady państw, które weszły do strefy euro

Na stronie ECB możemy znaleźć informację, że w skład portfela rezerw dewizowych europejskiego banku wchodzą: dolary amerykańskie, jeny, renminbi, złoto i specjalne prawa ciągnienia. Z danych ECB wynika, że w latach 2022–2023 rezerwy walutowe ECB w złocie zwiększyły się z 504,8 t do 506,5 t. 

Jak czytamy na stronie ECB: „W związku z wprowadzeniem wspólnej waluty przez Chorwację ze skutkiem od 1 stycznia 2023, Hrvatska narodna banka przekazał do EBC 56 256 uncji złota”. Zatem Chorwacja przekazała ok. 1,59 t złota. Było to tylko 15 proc. kwoty przekazanej przez to państwo do ECB. Większość, bo 85 proc., stanowiły dolary amerykańskie.

Tak samo rozłożyła się kwota, którą przekazała Litwa. Oba te państwa (1, 2) kupiły dodatkowe złoto na potrzeby wpłaty i zachowały swoje rezerwy na niezmienionym poziomie.

Interpelacja z 2013 roku rozwiewała wątpliwości

Temat ewentualnego przekazania polskich rezerw złota w wyniku przyjęcia euro był poruszany już w 2013 roku. Wypowiadał się na ten temat m.in. ówczesny podsekretarz stanu w Ministerstwie Finansów w interpelacji nr 13805.

Jak wówczas poinformował: „Z chwilą uchylenia derogacji dot. wspólnej waluty i przystąpienia Polski do strefy euro nastąpi przejęcie przez Europejski Bank Centralny (EBC) funkcji związanych z realizacją polityki monetarnej i kursowej. Wówczas Narodowy Bank Polski (NBP) – jako jeden z narodowych banków Eurosystemu – będzie zobowiązany do przekazania części rezerw do EBC. W zamian NBP uzyska prawo do uczestniczenia w procesie zarządzania rezerwami EBC według określonych przez EBC zasad”.

Podsumowując, w razie przystąpienia Polski do strefy euro Polska będzie zobowiązana do przekazania części aktywów, ale pozostałe rezerwy pozostaną własnością NBP. 

Polska obecnie nie spełnia warunków przyjęcia do strefy euro

Przystąpienie do strefy euro wymaga spełnienia warunków, które są określone przez tzw. kryteria konwergencji uzgodnione w traktacie z Maastricht z 1992 roku. Według Słownika Języka Polskiego konwergencja to „zakładane zbliżenie poziomu wskaźników gospodarczych państw członkowskich Unii Europejskiej do wspólnej średniej”. Innymi słowy, konwergencja jest dążeniem do zbliżenia gospodarki krajowej do średniej unijnej.

O tym, jakie są warunki konwergencji, mówi nam art. 140 Traktatu o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE). Jak czytamy, warunkami, które należy spełnić, są:

• stabilne ceny – inflacja danego kraju nie może być większa niż 1,5 punktu proc. inflacji w trzech państwach o najbardziej stabilnych cenach w strefie euro.
• długotrwała równowaga finansów publicznych – planowany lub rzeczywisty deficyt finansów publicznych nie większy niż 3 proc. oraz zadłużenie państwa względem PKB nie większe niż 60 proc.,
• stabilny kurs walutowy – państwo przez minimum 2 lata musi uczestniczyć w mechanizmie kursowym ERM II, a kurs waluty tego państwa nie powinien mieć znacznych odchyleń od kursu euro (do 15 proc.),
• stabilne długoterminowe stopy procentowe – długotrwałe stopy procentowe mogą być większe o maksymalnie 2 punkty proc. od stóp procentowych w trzech państwach z najmniejszymi stopami procentowymi.

W jednej z naszej analiz weryfikowaliśmy, czy Polska obecnie spełnia warunki przystąpienia do strefy euro. Według naszych ustaleń Polska nie spełnia większości z postawionych warunków.