Analiza powstała w ramach projektu Central European Digital Media Observatory (CEDMO) – interdyscyplinarnej sieci ekspertów, naukowców oraz organizacji walczących z dezinformacją w regionie Europy Środkowej. Projekt CEDMO jest finansowany ze środków Unii Europejskiej.

Politycy o strefie euro. Kto jest za wejściem?

Maria Kurowska z Suwerennej Polski napisała na Facebooku, że gdy Polska przyjmie walutę euro, to całe nasze rezerwy złota trafią do Europejskiego Banku Centralnego (EBC). Zdaniem posłanki wejścia do strefy euro chcą politycy Platformy Obywatelskiej. O tym, że koalicja rządząca może mieć takie plany, pisano m.in. w kontekście wypowiedzi Ryszarda Petru, posła Trzeciej Drogi (1, 2, 3).

Ryszard Petru jest znany ze swojego poparcia dla przyjęcia przez Polskę euro – nie jest on jednak jedyny. Również Michał Kobosko z Polski 2050  stwierdził, że nasz kraj powinien zacząć starania o wejście do strefy euro – My powinniśmy zacząć ten proces, zacząć drogę do euro – mówił pod koniec 2023 roku, a swoją opinię powtórzył także kilka miesięcy temu w Sejmie.

Skąd jednak wziął się pogląd, że to politycy PO chcą wejścia do strefy euro? To popularna narracja wśród opozycji, a także prawicowych mediów. Przekonują one o rzekomym planie Donalda Tuska, aby wejść do strefy euro wbrew woli obywateli (1, 2, 3). Tymczasem fakty wskazują, że obecnie Polska nie ma szans na wejście do strefy euro.

KE: Polska nie spełnia warunków wejścia do strefy euro

W czerwcu tego roku Komisja Europejska opublikowała raport o konwergencji za 2024 r., w którym oceniła postępy państw członkowskich spoza strefy euro w staraniach o przyjęcie wspólnej waluty. Aby państwo mogło przystąpić do strefy euro, musi spełnić cztery kryteria gospodarcze, tzw. kryteria z Maastricht. Obejmują one: stabilność cen, zdrowe finanse publiczne, stabilność kursu wymiany i konwergencję długoterminowych stóp procentowych.

O plany rządu dotyczące dołączenia do strefy euro zapytano ministra finansów podczas wydarzenia Campus Polska [czas nagrania: 35:10] – Polska w tej chwili nie spełnia kryteriów wejścia do strefy euro. Zajmijmy się wzmocnieniem polskiej gospodarki, dzięki któremu będziemy spełniać kryteria konwergencji – odpowiedział Andrzej Domański (PO). Zaznaczył, że temat nie jest zero-jedynkowy i są argumenty za i przeciw [czas nagrania: 38:40].

Zdaniem ministra dopiero po zmianie sytuacji gospodarczej Polski będzie można wrócić do tematu wejścia do strefy euro, teraz – jego zdaniem – jest to temat zastępczy.

Przyjęcie euro oznacza pozbycie się złota? Fałsz

Zdaniem Marii Kurowskiej jeśli Polska weszłaby do strefy euro, oznaczałoby to, że całe nasze rezerwy złota trafiłyby do Frankfurtu, w domyśle – do Europejskiego Banku Centralnego, który w tym mieście ma swoją siedzibę. Sprawdzaliśmy już podobną wypowiedź Jarosława Kaczyńskiego i oceniliśmy ją jako fałsz. Dlaczego?

Jaka część tej kwoty będzie wpłacona w złocie, EBC określa w odpowiedniej decyzji przed przyjęciem państwa do strefy euro. Dla przykładu: Chorwacja, kiedy przystępowała do strefy euro,  przekazała do EBC rezerwę walutową w kwocie 639,9 mln euro: 85 proc. tej kwoty w walucie, a pozostałe 15 proc. – w złocie. Tak samo rozłożyła się kwota, którą przekazała Litwa. Oba te państwa (1, 2) kupiły dodatkowe złoto na potrzeby wpłaty i zachowały swoje rezerwy na niezmienionym poziomie.

Ile złota ma Polska, a ile EBC?

Rezerwy złota Polski na koniec 2023 roku wynosiły ok. 359 ton (s. 14). W lipcu tego roku zasoby te zwiększyły się do 391,7 tony. Z kolei Europejski Bank Centralny na koniec 2023 roku miał 506,5 ton złota (pkt 2.4, odnośnik 1). To niewielki wzrost względem 2022 roku, gdy w Europejskim Banku Centralnym było 504,8 ton złota.