Czemu poseł Wróblewski mówił o demografii?

Nowym pomysłem Prawa i Sprawiedliwości jest powołanie Polskiego Instytutu Rodziny i Demografii. Ma on monitorować politykę rodzinną i demograficzną, a także opiniować projekty ustaw, edukować społeczeństwo i „dbać o fundamentalną rolę rodziny w budowie ładu społecznego”.

Poselski projekt ustawy dotyczący powołania rzeczonego Instytutu jest obecnie procedowany w Sejmie – 2 grudnia różnicą jednego głosu nie został on odrzucony w pierwszym czytaniu.

Bartłomiej Wróblewski, goszcząc w programie „Poranna Rozmowa w RMF FM” na początku grudnia, przekonywał o zaletach powołania nowego Instytutu. Podkreślił, jak dużym wyzwaniem będzie dla Polski zadbanie o demografię i przywołał dane, według których do 2050 roku populacja Polski ma zmaleć o 4,5 mln osób.

Populacja Polski skurczy się znacząco

Z opublikowanej w 2014 roku prognozy Głównego Urzędu Statystycznego (GUS) wynika, że populacja Polski w perspektywie roku 2050 będzie się systematycznie zmniejszać.

GUS szacował, że jedynie między rokiem 2015 a 2020 liczba ludności zmniejszy się z 38 mln 419 tys. do 38 mln 137 tys. (z perspektywy czasu wiemy, że spadek nastąpił z 38 mln 437 tys. do 38 mln 265 tys.)

Polskie społeczeństwo będzie coraz starsze

GUS prognozuje, że mediana wieku w Polsce znacząco wzrośnie. O ile jeszcze w roku 2013 przeciętny Polak miał 39,1 lat, tak w roku 2050 statystyczny obywatel naszego kraju będzie liczył 52,5 lat.

Jednocześnie populacja osób w wieku 15-64 lat skurczy się o 8,3 mln, z czego aż o 6,3 mln w miastach.

Liczba osób w wieku nieprodukcyjnym przewyższy liczbę osób w wieku produkcyjnym

Obliczenia GUS nie są optymistyczne. W roku 2013 wskaźnik obciążenia demograficznego wynosił jedynie 58 (zgodnie z wiekiem emerytalnym przed reformą z 2013) lub 57 (zgodnie z podwyższonym wiekiem emerytalnym).

Obecnie po powrocie do wieku emerytalnego sprzed 2013 roku wskaźnik obciążenia demograficznego wyniósł 66,7 w 2019 roku i 68 w 2020 roku.

Szacunki wskazują, że do roku 2050 wskaźnik obciążenia demograficznego może wzrosnąć odpowiednio do 105 lub 78 (przy podwyższonym wieku emerytalnym).

Źródło: GUS

Jakie są przyczyny starzenia się polskiego społeczeństwa?

Obecnie pary decydują się coraz później na pierwsze dziecko. Z danych GUS wynika, że przeciętny wiek kobiety, która urodziła pierwsze dziecko, wynosił w 2020 roku 28,5 lat. Jeszcze na początku lat. 90 XX wieku były to niespełna 23 lata.

Stosunkowo niski jest wskaźnik dzietności. W roku 2020 jego wartość wynosiła 1,378. Aby zapewnić zastępowalność pokoleń, każda kobieta powinna rodzić statystycznie nieco więcej niż dwójkę dzieci (2,10-2,15). W ostatnich kilku latach Polska notuje większą liczbę zgonów niż urodzeń, co przekłada się na ujemny przyrost naturalny, który do roku 2050 będzie się pogłębiał. Jednocześnie doszło do wzrostu oczekiwanej długości życia (co zaburzyła w 2020 roku pandemia).

Źródło: GUS

Uwagę zwraca również liczba małżeństw, w których rodzi się ok. 75% dzieci (w roku 2000 było to 88 proc.) W roku 2020 zawarto 145 tys. związków małżeńskich. Na początku drugiego tysiąclecia liczba ta przekraczała 200 tys., a w 2008 roku dobiła do ok. 260 tys.

Zmiany obyczajowe i problemy z mieszkaniami

Zmiany dotyczące wieku zakładania rodziny, liczby dzieci oraz formy współżycia w związku mogą wynikać z przemian obyczajowych oraz prowadzonego stylu życia (np. dłuższy okres edukacji, koncentracja na życiu zawodowym).

Najnowsze dane Eurostatu mówią, iż blisko połowa Polaków od 25. do 34. roku życia mieszka z rodzicami (47,5 proc.) Szczególnie problematyczna pozostaje podaż mieszkań na rynku. W Polsce na 1 000 mieszkańców przypadają jedynie 393 mieszkania.

Działanie w ramach projektu „Fakty w debacie publicznej” realizowanego z dotacji programu „Aktywni Obywatele – Fundusz Krajowy”, finansowanego z Funduszy EOG.