Pieniądze z KPO wciąż nie wpłynęły na konto Polski

Komisja Europejska na początku czerwca br. zaakceptowała polski Krajowy Plan Odbudowy. Teraz Polska oczekuje na wypłatę 23,9 mld euro dotacji i 11,5 mld euro pożyczek w ramach Funduszu Odbudowy.

Jak poinformował premier Mateusz Morawiecki, rząd ruszył już z realizacją projektów finansowanych z unijnych środków. Szef rządu zapewnił też, że „pieniądze z KPO prędzej czy później na pewno do nas wpłyną”.

Mniej optymistyczne podejście ma minister sprawiedliwości Zbigniew Ziobro. 3 września na antenie RMF FM przypomniał, że jego ugrupowanie od początku twierdziło, że Polska nie dostanie pieniędzy od Unii. Zamiast tego, według Ziobry, to Polska zmuszona jest płacić Brukseli dodatkowe środki, m.in. pod postacią tzw. podatku od plastiku.

Unijna opłata od plastiku. Czym jest, a czym nie jest

W grudniu 2020 roku weszła w życie decyzja Rady UE, wprowadzająca „nową kategorię zasobów własnych opartych na krajowych wkładach obliczonych na podstawie odpadów opakowaniowych z tworzyw sztucznych niepoddawanych recyklingowi”.

Bezpośrednim celem tego rozwiązania jest zapewnienie Unii Europejskiej możliwości spłaty środków pożyczonych w ramach Next Generation UE, czyli planu odbudowy po pandemii COVID-19.

Ziobro: „To jest podatek”. Ministerstwo Finansów jest innego zdania

Na początku 2021 roku wiceminister finansów Piotr Patkowski wyjaśniał:

Opłata ma zachęcać państwa członkowskie do zwiększania poziomu recyklingu odpadów z tworzyw sztucznych. Z drugiej strony zmniejszenie ilości odpadów nieprzetworzonych ma na celu ograniczenie negatywnych skutków opłaty od plastiku dla budżetów państw członkowskich.

Opłata zasadniczo nie stanowi też dodatkowego obciążenia dla Polski. Jak wyjaśnia Patkowski, w przypadku niewprowadzenia opłaty od plastiku część tej kwoty i tak zostałaby poniesiona w ramach przekazywanego Unii wkładu opartego na dochodzie narodowym brutto.

Określenie „podatek od plastiku” pojawiło się w wielu polskich mediach, np. tutaj i tutaj.

Ile kosztuje nas opłata od plastiku? Ponad 3 mld zł w dwa lata

W kwietniu Ministerstwo Finansów poinformowało portal Ecoreporters, że polska składka do budżetu UE w ramach opłaty od plastiku wyniosła w 2021 roku 1 696,4 mln zł. W 2022 roku wpłata została zaplanowana na kwotę 1 734,4 mln zł.

Resort ponownie zapewnił, że opłaty nie można nazywać podatkiem i że Komisja Europejska nie nakłada żadnych obowiązków czy obciążeń na konsumentów lub producentów plastiku. Wpłata dokonywana jest z budżetu państwa przez Ministerstwo Finansów, tak jak odbywało się to do tej pory w odniesieniu do pozostałych elementów składki członkowskiej.

UE dąży do zmniejszenia ilości plastiku

Opłata od plastiku jest częścią szerszej unijnej polityki ekologicznej. Już od 2019 roku kraje członkowskie UE są zobowiązane wprowadzić w życie dyrektywę w sprawie zmniejszenia wpływu niektórych produktów z tworzyw sztucznych na środowisko.

W ten sposób Unia Europejska chce przejść na gospodarkę o obiegu zamkniętym. Chodzi o to, by zamiast wyrzucać niektóre jednorazowe produkty, jak np. opakowania na żywność czy patyczki higieniczne, kierować je ku wcześniejszym etapom łańcucha i ponownie je wykorzystać.

Polska nie spieszy się z wprowadzeniem nowych przepisów

Polski rząd przygotował do tej pory dwa projekty mające na celu wykonanie dyrektywy.

Żaden z projektów nie został jeszcze skierowany do Sejmu. Wiceminister klimatu i środowiska Jacek Ozdoba, zapytany w radiu RMF FM o ustawę dotyczącą systemu kaucyjnego, zapowiedział, że projekt zostanie złożony w październiku.

Nowe obowiązki dla przedsiębiorców

Pierwsza wymieniona ustawa ma ograniczyć stosowanie niektórych produktów jednorazowych z tworzyw sztucznych oraz ograniczyć wprowadzania do obrotu niektórych z nich. Projekt przewiduje również m.in.:

• wprowadzenie wymogu finansowania, zbierania i zagospodarowania porzuconych w środowisku oraz pozostawionych w publicznych systemach zbierania odpadów z niektórych jednorazowych produktów z tworzyw sztucznych,
• wprowadzenie obowiązku umieszczania na wybranych produktach informacji o odpowiednich metodach gospodarowania odpadami powstałymi z tych produktów, a także o obecności w tych produktach tworzyw sztucznych i ich negatywnym wpływie na środowisko.

System kaucyjny na wzór innych państw

Drugi projekt ma wprowadzić system kaucyjny, służący ułatwieniu selektywnego zbierania opakowań napojów wykonanych z tworzyw sztucznych. Nowe przepisy umożliwią też wielokrotne użycie opakowań szklanych.

Obecnie z systemu kaucyjnego korzysta 133 mln ludzi w Europie, czyli nieco ponad jedna czwarta populacji. Funkcjonuje on w jedenastu europejskich krajach: Chorwacji, Danii, Estonii, Finlandii, Holandii, Islandii, Niemczech, Norwegii, Słowacji, Szwecji i na Litwie.

Przykładowo w Niemczech wartość kaucji dla opakowań wielokrotnego użycia wynosi od 0,08 euro do 0,15 euro.