DOCIERAJ

DO ŹRÓDŁA PRAWDY

Rosyjska dezinformacja przykrywa
prawdę kolejnymi warstwami kłamstw.
Dotrzyj głębiej i sprawdź, jakie są fakty.

Polacy zwolnieni, by zatrudnić Ukraińców!
To nie Rosja wywołała wojnę!
To nie Putin wycelował pocisk w budynek mieszkalny!

Ale czy na pewno?

Od rozpoczęcia działań militarnych Rosja rozpoczęła równolegle także wojnę informacyjną w internecie. W polskiej infosferze pojawia się coraz więcej nieprawdziwych informacji mających na celu zdyskredytowanie i zmarginalizowanie znaczenia wojny, a także podważenie zaufania polskiego społeczeństwa do ukraińskich obywateli.

Razem przeciw dezinformacji

Dezinformacja to potężna broń, która może mieć realny wpływ na bieg naszej historii, dlatego tak ważne jest, żeby wspólnie przeciwdziałać dezinformacji i powstrzymać skutki jej szkodliwości.

W związku z rocznicą wybuchu wojny w Ukrainie chcemy zwrócić uwagę społeczeństwa na przykłady rozpowszechnianych manipulacji i fałszywych informacji.

Razem z partnerami Fundacją Digital Poland oraz Związkiem Firm Public Relations – w ramach Koalicji „Razem Przeciw Dezinformacji” – zaplanowaliśmy kampanię, której celem jest obnażenie manipulacji oraz edukacja w zakresie krytycznego podejścia do treści publikowanych w mediach społecznościowych i internecie.

Podstawowym mechanizmem rosyjskiej manipulacji jest mnożenie źródeł informacji w ramach jednego wzorca. To właśnie „system matrioszek”, opisywany przez historyka Marka Świerczka jako dezinformacja doskonała, jest punktem wyjścia naszych rozważań, a matrioszka – symbolem całej kampanii.

Rosyjska dezinformacja jest jak matrioszka, która okala prawdę kolejnymi warstwami półprawd, fake newsów i kłamstw. Im głębiej w nie wchodzisz, aby je zweryfikować, tym więcej odkrywasz jej warstw. Ważne, aby zachować krytyczne myślenie i nie poprzestawać w dotarciu do prawdy.

4 TECHNIKI ROSYJSKIEJ DEZINFORMACJI

Kluczem do efektywnego działania rosyjskiej dezinformacji jest uruchomienie jej na co najmniej kilku poziomach jednocześnie.

Jednym z tych poziomów są media społecznościowe wykorzystywane do propagowania fałszywych narracji i budowania coraz nowszych teorii spiskowych na temat wojny. Rosyjska propaganda czyni to za pośrednictwem kont – trolli czy też niczego nieświadomych użytkowników, którzy na masową skalę powielają w wielu krajach fałszywe przekazy ze Wschodu, tworzą do nich własne wersje, udostępniają je dalej i wprowadzają w błąd coraz większą liczbę odbiorców.

Nie bądź bezkrytycznym odbiorcą fake newsów! Poznaj techniki manipulacji wykorzystywane przez Rosję.

Technika 1

Emocjonalny język

Technika manipulacji przedstawiona przez Agnieszkę Legucką – analityczkę ds. Rosji w programie „Europa Wschodnia” Polskiego Instytutu Spraw Międzynarodowych, profesor nadzwyczajną na Wydziale Finansów i Stosunków Międzynarodowych Akademii Finansów i Biznesu Vistula w Warszawie, zastępczynię redaktora naczelnego czasopisma „Sprawy Międzynarodowe”.

Wykorzystywanie emocjonalnego języka ma przykuć uwagę i wzbudzić szybsze bicie Twojego serca – to podstawa rozpowszechniania fałszywych informacji. Każde przewinienie Ukraińca jest pretekstem do przedstawiania wszystkich Ukraińców jako przestępców zagrażających Polakom. Jeśli więc jakaś informacja wywołuje w Tobie skrajne emocje – uważaj!

Technika 2

Kozioł ofiarny

Technika manipulacji przedstawiona przez Michała Marka – doktora i wykładowcę na WSMiP Uniwersytetu Jagiellońskiego, autora monografii naukowej „Operacja Ukraina. Kampanie dezinformacyjne, narracje, sposoby działania rosyjskich ośrodków propagandowych przeciwko państwu ukraińskiemu w okresie 2013-2019”, założyciela Fundacji Centrum Badań nad Współczesnym Środowiskiem Bezpieczeństwa.

Technika manipulacji „kozioł ofiarny” jest wykorzystywana do wskazywania potencjalnego winnego np. obwinienie Ukraińców za sytuację społeczno-ekonomiczną, podczas gdy przyczyny danej sytuacji są bardziej skomplikowane. Jeśli więc widzisz, że ktoś zrzuca winę za problem na jakąś grupę osób – uważaj!

Technika 3

Fałszywy dylemat

Technika manipulacji przedstawiona przez Marcela Kiełtykę – członka zarządu Stowarzyszenia Demagog oraz mentora Akademii Fact-checkingu, edukatora i eksperta ds. przeciwdziałania dezinformacji.

Fałszywy dylemat to technika manipulacji wykorzystywana do fałszywego przedstawiania dostępnych opcji wyboru. Jeśli więc widzisz, że ktoś stawia Cię przed dylematem, który sugeruje jedno proste rozwiązanie – uważaj!

Technika 4

Obwinianie ofiary

Technika manipulacji przedstawiona przez Małgorzatę Kilian-Grzegorczyk – założycielkę i prezeskę Stowarzyszenia Demagog, pierwszej w Polsce organizacji factcheckingowej, ekspertkę ds. nowych mediów oraz problematyki dezinformacji w sieci, edukatorkę, która prowadzi zajęcia z dezinformacji i krytycznego myślenia dla młodzieży, studentów oraz biznesu.

W kontekście trwającej wojny rosyjsko-ukraińskiej przerzucanie odpowiedzialności za wojnę z Rosji i Putina na Ukraińców – to typowa manipulacja poprzez obwinianie ofiary. Pamiętaj, że gdyby Rosja nie wywołała wojny, Ukraina nie musiałaby się bronić.

Co Polki i Polacy wiedzą na temat fake newsów?

Spytaliśmy przechodniów w Warszawie o to, co wiedzą na temat fake newsów. Z dezinformacją i fałszywymi informacjami mierzymy się najczęściej w internecie, fejkowe wiadomości wirusowo opanowują media społecznościowe. Czy zadawałeś sobie kiedyś pytania, skąd płynie strumień dezinformacji, który zalewa polską infosferę? Sprawdź co sądzą o tym Polacy.

Więcej informacji znajdziesz w artykule

“W krainie kolorowych matrioszek – jak działa rosyjska dezinformacja?”

Czy widzieliście juz nasze matrioszki?

Matrioszka to nie tylko symbol folkloru Rosji. Ta kolorowa drewniana laleczka z uroczym uśmiechem i rumieńcami na twarzy symbolizuje również działania rosyjskiej dezinformacji. W rocznicę wybuchu wojny w Ukrainie przy Elektrowni Powiśle w Warszawie pojawiły się matrioszki, które mają zwrócić uwagę Polaków na przykłady rozpowszechniania manipulacji w internecie.

ROSYJSKA DEZINFORMACJA JEST WSZĘDZIE.
MOŻESZ SIĘ PRZED NIĄ BRONIĆ!

Partnerzy kampanii

Sprawdź najnowsze
fake newsy

Poznaj 10 zasad, jak radzić sobie
z dezinformacją o przestępczości
cudzoziemców

Zgłoś dezinformację
do sprawdzenia