Zgodnie z artykułem 25 ustawy o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule w zakresie sztuki prezydent nadaje stopnie profesorskie pracownikom nauki i sztuki oraz nauczycielom akademickim.

O nadanie tytułu wnioskuje Centralna Komisja do Spraw Stopni i Tytułów, a decyzję o nadaniu tytułu profesora głowa państwa podejmuje w formie postanowienia. Indywidualne akty nadające przedmiotowy tytuł profesorowie odbierają z rąk prezydenta.

W trakcie 5 lat swojej prezydentury Andrzej Duda nadał 2 375 tytułów profesorskich:

• w 2015 roku – 62,
• w 2016 roku – 397,
• w 2017 roku – 295,
• w 2018 roku – 482,
• w 2019 roku – 357.

Na podstawie nowych przepisów regulowanych w rozporządzeniu Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 20 września 2019 roku w sprawie dziedzin nauki i dyscyplin naukowych oraz dyscyplin artystycznych:

• w 2019 roku – 292
• w 2020 roku – 490.

Zgodnie z artykułem 179 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej głowa państwa powołuje także sędziów. Prezydent, na wniosek Krajowej Rady Sądownictwa, powołuje osoby do pełnienia urzędu na stanowisku sędziego: Sądu Najwyższego, sądów powszechnych (apelacyjnych, okręgowych, rejonowych), sądów administracyjnych (Naczelnego Sądu Administracyjnego, wojewódzkich sądów administracyjnych) oraz sądów wojskowych (wojskowych sądów okręgowych, wojskowych sądów garnizonowych). 

Uchwały „w sprawie przedstawienia wniosku o powołanie do pełnienia urzędu na stanowisku sędziego” Krajowa Rada Sądownictwa przedkłada prezydentowi. Decyzję o powołaniu głowa państwa podejmuje w formie postanowienia. Indywidualne akty nominacyjne sędziowie odbierają z rąk prezydenta i składają na jego ręce ślubowanie.

Od początku kadencji prezydenta Andrzeja Dudy odbyło się 28 uroczystości wręczenia nominacji sędziowskich i asesorskich. Do pełnienia urzędu na stanowisku sędziego powołanych (mianowanych) zostało 1 261 osób, a do pełnienia urzędu na stanowisku asesora sądowego powołanych zostało 169 asesorów sądowych (w tym w wojewódzkich sądach administracyjnych – 28, a w sądach rejonowych – 141). Łącznie Andrzej Duda mianował 25 sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego, a także 57 sędziów Sądu Najwyższego.

• W 2015 roku mianował 100 sędziów, w tym 1 sędziego Naczelnego Sądu Administracyjnego.
• W 2016 roku mianował 512 sędziów, w tym 9 sędziów NSA i 7 sędziów Sądu Najwyższego.
• W 2017 roku mianował 168 sędziów, w tym 6 sędziów NSA i 3 sędziów SN.
• W 2018 roku mianował 91 sędziów, w tym 4 sędziów NSA i 39 sędziów SN.
• W 2019 roku mianował 307 sędziów, w tym 5 sędziów NSA i 2 sędziów SN.
• W 2020 roku mianował 83 sędziów, w tym 6 sędziów SN.

Order Orła Białego to najwyższy order Rzeczypospolitej, ustanowiony w 1705 roku, reaktywowany w roku 1921. Nadawany jest za znamienite zasługi cywilne i wojskowe dla kraju, położone zarówno w czasie pokoju, jak i wojny. Nie dzieli się na klasy. Nadawany jest najwybitniejszym Polakom oraz najwyższym rangą przedstawicielom państw obcych.

Na straży honoru Orderu stoi Kapituła Orderu Orła Białego. Jej członkowie powoływani są przez prezydenta na pięć lat spośród osób, które zostały odznaczone tym Orderem. Kapitułę tworzą: Wielki Mistrz Orderu i pięcioro członków Kapituły. Zgodnie z ustawą o orderach i odznaczeniach prezydent, z tytułu wyboru na ten urząd, staje się Kawalerem Orderu Orła Białego, Wielkim Mistrzem Orderu i przewodniczy Kapitule.

W trakcie swojej prezydentury Andrzej Duda odznaczył Orderem Orła Białego 63 osoby, w tym 8 cudzoziemców:

• w 2015 roku – 2 osoby,
• w 2016 roku – 10 osób,
• w 2017 roku – 12 osób,
• w 2018 roku – 29 osób,
• w 2019 roku – 6 osób,
• w 2020 roku – 4 osoby.

Zgodnie z art. 139 Konstytucji prezydent stosuje prawo łaski. Może to uczynić wobec wszystkich osób za wyjątkiem skazanych przez Trybunał Stanu.

Głowa państwa stosuje prawo łaski w szczególności wobec skazanych wyrokiem przez sąd powszechny za przestępstwo lub przestępstwo skarbowe, w zakresie wymierzonej tym wyrokiem kary lub środków karnych. Możliwe jest zastosowanie prawa łaski bezpośrednio na podstawie art. 139 Konstytucji RP, w tym także przed uprawomocnieniem się wyroku w postaci tzw. abolicji indywidualnej.

Akt łaski stosowany jest przede wszystkim wtedy, gdy skutki wyroku są nadmiernie dolegliwe, a ich represyjny charakter znacznie przekracza poziom zamierzony przez sąd, gdy wymagają tego względy humanitaryzmu i sprawiedliwości, a nie można uczynić im zadość w drodze postępowania sądowego, oraz gdy występują wyjątkowe, nieznane dotąd wydarzenia.

Akt łaski, jako konstytucyjnie określona kompetencja głowy państwa, nie podlega kontroli.

W trakcie swojej kadencji Andrzej Duda ułaskawił łącznie 93 osoby. Jednocześnie odmówił ułaskawienia 502 osób.

• W 2015 roku ułaskawił 7 osób, a odmówił ułaskawienia 33 osób.
• W 2016 roku ułaskawił 17 osób, a odmówił ułaskawienia 148 osób.
• W 2017 roku ułaskawił 22 osoby, a odmówił ułaskawienia 83 osób 
• W 2018 roku ułaskawił 15 osób, a odmówił ułaskawienia 130 osób.
• W 2019 roku ułaskawił 22 osoby, a odmówił ułaskawienia 84 osób
• W 2020 roku ułaskawił 10 osób, a odmówił ułaskawienia 24 osób.

W trakcie swojej prezydentury Andrzej Duda odbył łącznie 109 oficjalnych wizyt zagranicznych.

W trakcie swojej kadencji Andrzej Duda podpisał łącznie 1 067 ustaw:

• w 2015 roku – 129,
• w 2016 roku – 214,
• w 2017 roku – 207,
• w 2018 roku – 267,
• w 2019 roku – 212,
• w 2020 roku – 38.

W ujęciu miesięcznym najwięcej ustaw obecny prezydent podpisał w grudniu 2016 roku – 61. Na przeciwnym biegunie znalazł się wrzesień 2018 roku, kiedy Andrzej Duda nie podpisał ani jednej ustawy.

Prezydent Andrzej Duda zawetował łącznie 9 ustaw. 

4 weta dotyczyły ustaw przyjętych przez Sejm VII kadencji, w którym większość sprawowała koalicja PO-PSL Były to:

• ustawa z dnia 10 września 2015 roku o uzgodnieniu płci

W opinii prezydenta ustawa ta była pełna luk i nieścisłości, a także stała w sprzeczności z dotychczasową praktyką orzeczniczą. Rozwiązania przyjęte przez parlament dopuszczały m.in. wielokrotną zmianę płci metrykalnej na podstawie uproszczonych procedur oraz nie wymagały wykazania trwałości poczucia przynależności do określonej płci. 

• ustawa z dnia 25 września 2015 roku o zmianie ustawy o mniejszościach narodowych i etnicznych oraz o języku regionalnym oraz niektórych innych ustaw

Wątpliwości prezydenta budziła nowelizacja art. 9 ustawy, na mocy którego wprowadzono możliwość używania przed organami powiatu, obok języka urzędowego, jako języka pomocniczego języka mniejszości. W obecnym stanie prawnym istnieje taka możliwość tylko w postępowaniu przed organami gminy. Andrzej Duda zakwestionował brak oszacowania skutków finansowych dla budżetów powiatów i gmin związanych z wprowadzeniem i używaniem na ich obszarach języka pomocniczego.

• ustawa z dnia 11 września 2015 roku o ratyfikacji Poprawki dauhańskiej do Protokołu z Kioto do Ramowej konwencji Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu, sporządzonego w Kioto dnia 11 grudnia 1997 roku, przyjętej w Ad-Dausze dnia 8 grudnia 2012 roku

Jak czytamy w uzasadnieniu weta, Sejm ustawą z dnia 11 września 2015 roku wyraził zgodę na dokonanie przez prezydenta ratyfikacji Poprawki dauhańskiej do Protokołu z Kioto nakładającej na Rzeczpospolitą Polską prawnie wiążące zobowiązania w zakresie emisji gazów cieplarnianych. Związanie kraju umową międzynarodową, która poprzez nakładane zobowiązania wpływa na funkcjonowanie gospodarki i wiąże się z kosztami społecznymi, powinno być poprzedzone szczegółową analizą skutków prawnych i ekonomicznych, w tym w ramach postępowania ustawodawczego poprzedzającego podjęcie decyzji przez Sejm w sprawie ustawy wyrażającej zgodę na ratyfikację umowy międzynarodowej. W opinii prezydenta w trakcie prac ustawodawczych skutki te nie zostały dostatecznie wyjaśnione. 

Należy wspomnieć, że Sejm VIII kadencji, w którym większość sprawowała Zjednoczona Prawica, ponownie uchwalił ustawę wyrażającą zgodę na ratyfikację Poprawki dauhańskiej – i tym razem Andrzej Duda ustawę podpisał.

• ustawa z dnia 9 października 2015 roku o zmianie ustawy o lasach

W opinii prezydenta ustawa nie zapewniała wprowadzenia instrumentów zapewniających skuteczną ochronę lasów państwowych w sposób zgodny z deklarowanymi celami. Akt ten zawierał rozwiązania wskazujące, że ustawy zwykłe mogą wprowadzać możliwość zbywania lasów państwowych, co nie gwarantowało pełnej ochrony lasów przed zmianą ich statusu. Ponadto ustawa wprowadzała przesłankę wskazującą na możliwość zbywania lasów dla realizacji celów publicznych w rozumieniu ustawy o gospodarce nieruchomościami, co oznaczało wprowadzenie szerokiego katalogu okoliczności umożliwiających dokonywanie zbywania lasów państwowych. Wreszcie uchwalona ustawa przyjmowała niejednoznaczną regulację dotyczącą dostępu do lasów państwowych.

Kolejne 5 wet dotyczyło ustaw przyjętych przez Sejm VIII kadencji, w którym większość sprawował obóz Zjednoczonej Prawicy, z dominującą rolą Prawa i Sprawiedliwości, z którego wywodzi się Andrzej Duda.

• ustawa z dnia 8 czerwca 2017 roku o zmianie ustawy o regionalnych izbach obrachunkowych oraz niektórych innych ustaw

Kwestia poddana pod ponowne rozpatrzenie przez Sejm dotyczyła wprowadzanej ustawą możliwości natychmiastowego odwołania wójta burmistrza albo prezydenta miasta, rozwiązania zarządu powiatu lub województwa, a także możliwości natychmiastowego zawieszenia organów poszczególnych jednostek samorządu terytorialnego, w tym rady gminy, rady powiatu i sejmiku województwa w związku z negatywną opinią regionalnej izby obrachunkowej w sprawie programu postępowania naprawczego. W ocenie prezydenta istniała wątpliwość, czy proponowany tryb odwołania albo zawieszenia organu jednostki samorządowej, w połączeniu z rozszerzeniem o kryterium gospodarności przedmiotowego zakresu kontroli spraw finansowych samorządu, nie stanowił nadmiernej ingerencji w samodzielność jednostek samorządu terytorialnego.

• ustawa z dnia 12 lipca 2017 roku o zmianie ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa oraz niektórych innych ustaw 

Zasadnicza kwestia poddana pod ponowne rozpatrzenie przez Sejm dotyczyła zmiany zasad wyboru sędziów do składu Krajowej Rady Sądownictwa. Nowa procedura wymagała wprowadzenia warunku, by wybór ten był dokonywany przez Sejm kwalifikowaną większością 3/5 głosów.

W świetle ustawy kandydatury sędziów na członków Krajowej Rady Sądownictwa mogły zgłaszać stowarzyszenia zrzeszające sędziów lub prokuratorów, grupy co najmniej 25 sędziów lub prokuratorów, Naczelna Rada Adwokacka, Krajowa Rada Radców Prawnych oraz Krajowa Rada Notarialna. Ostateczną decyzję o przedstawieniu Sejmowi kandydatów spośród sędziów zgłoszonych wcześniej przez wskazane podmioty miało podejmować Prezydium Sejmu lub grupa co najmniej 50 posłów. Brak było jednak określenia kryteriów, jakimi powinni  się oni kierować, dokonując ostatecznego wyboru kandydatów do przedstawienia ich Sejmowi.

Według prezydenta ustawa nie zawierała również regulacji gwarantujących szeroką reprezentację różnych grup sędziów w Radzie. 

• ustawa z dnia 20 lipca 2017 roku o Sądzie Najwyższym

W uzasadnieniu Andrzej Duda wskazywał na sprzeczność pomiędzy art. 12 § 2 i art. 18 § 1 pkt 1 ustawy z dnia 20 lipca 2017 roku o Sądzie Najwyższym, wymagającą interwencji ustawodawcy. Zgromadzenie Ogólne Sędziów Sądu Najwyższego nie mogło przedstawić prezydentowi pięciu kandydatów na Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego, skoro do kompetencji Zgromadzenia należało dokonanie wyboru jedynie trzech kandydatów. Dopuszczenie do wejścia w życie wadliwej regulacji spowodowałoby niemożność dokonania – zgodnego z prawem – wyboru Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego.

Wątpliwości Andrzeja Dudy budziło również to, czy funkcjonowanie Sądu Najwyższego wyposażonego w tak rozległe i znaczące kompetencje powinno być uzależnione od dyskrecjonalnych uprawnień organu administracji rządowej, jakim jest minister sprawiedliwości będący jednocześnie prokuratorem generalnym. Andrzej Duda wskazał, że gdyby przepisy ustawy z dnia 20 lipca 2017 roku o Sądzie Najwyższym weszły w życie, wpływ ministra sprawiedliwości-prokuratora generalnego na działalność Sądu Najwyższego byłby ogromny i uprawniona byłaby obawa przed zagrożeniem dla niezależności tej instytucji i jej autorytetu w społeczeństwie. 

Ustawa nie odnosiła się również do wpływu regulacji dotyczących sędziów Sądu Najwyższego na status sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego. Tymczasem zgodnie z art. 49 ustawy z dnia 25 lipca 2002 roku – Prawo o ustroju sądów administracyjnych w sprawach nieuregulowanych w ustawie do Naczelnego Sądu Administracyjnego oraz do sędziów, urzędników i pracowników tego Sądu stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące Sądu Najwyższego. Istotnym problemem byłby wpływ kompetencji organu administracji rządowej, jakim jest minister sprawiedliwości, na funkcjonowanie sądów administracyjnych oceniających legalność poczynań organów administracji.

• ustawa z dnia 6 marca 2018 roku o pozbawianiu stopni wojskowych osób i żołnierzy rezerwy, którzy w latach 1943-1990 swoją postawą sprzeniewierzyli się polskiej racji stanu oraz o zmianie ustawy o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej (tzw. ustawa degradacyjna).

Zasadnicza kwestia poddana pod ponowne rozpatrzenie przez Sejm dotyczyła prawnego pozbawienia stopni wojskowych członków Wojskowej Rady Ocalenia Narodowego (zgodnie z ustawą pozbawienie stopni wojskowych następuje w wyniku ogłoszenia w Monitorze Polskim przez prezydenta obwieszczenia zawierającego wykaz członków WRON). W przypadku pozostałych osób i żołnierzy rezerwy pozbawianie stopni wojskowych następować ma po przeprowadzeniu określonej ustawą procedury. Decyzję w sprawie pozbawienia stopnia wojskowego podejmuje minister obrony narodowej za zgodą prezydenta, a rozstrzygnięcie może być zaskarżone do sądu administracyjnego.

Regulacja prawna, zgodnie z którą członkowie WRON tracili z mocy prawa stopień wojskowy, wprowadzała zasadę odpowiedzialności zbiorowej. Ustawodawca, rozstrzygając o pozbawieniu stopnia wojskowego, uwzględniał wyłącznie okoliczność członkostwa we WRON, bez odniesienia jej do faktycznej roli, jaką pełnił każdy z członków. Zdaniem Andrzeja Dudy każdej osobie, która w wyniku zastosowania ustawy mogła utracić stopień wojskowy, przysługiwało prawo do zindywidualizowanego i rzetelnego postępowania. Trudno było usprawiedliwić odmienne traktowanie członków Wojskowej Rady Ocalenia Narodowego oraz osób i żołnierzy rezerwy niebędących członkami WRON.

Ponadto, wątpliwości głowy państwa odnosiły się do niektórych rozwiązań proceduralnych. Wyznaczony ustawą 14-dniowy termin zgłoszenia udziału w postępowaniu w sprawie pośmiertnego pozbawienia stopnia wojskowego (liczony od udostępnienia informacji na stronie internetowej MON) mógł ograniczać prawa członka rodziny lub stowarzyszenia do udziału w tym postępowaniu.

Mając na względzie możliwość pośmiertnego pozbawienia stopnia wojskowego, podnieść należało również kwestię reprezentowania osoby, której dotyczyło postępowanie. Ustawa nie przewidywała instytucji rzecznika reprezentującego obligatoryjnie osobę zmarłą, której dotyczyło postępowanie w sprawie pozbawienia stopnia wojskowego (co mogłoby oznaczać pozbawienie osoby zmarłej jakiegokolwiek obrońcy w postępowaniu degradacyjnym w sytuacji braku krewnych).

Ustawa wprowadzała 5-letni termin wznowienia postępowania. W opinii Andrzeja Dudy ze względu na to, że pozbawienie stopnia wojskowego stanowiło szczególnego rodzaju dolegliwość, należało umożliwić zmianę takiego rozstrzygnięcia niezależnie od czasu, po upływie którego zaistnieją podstawy do wznowienia postępowania. Nie można wykluczyć m.in. sytuacji, w której nastąpiłoby ujawnienie nieznanych obecnie materiałów archiwalnych, będących w posiadaniu osób zobowiązanych do przekazania ich Instytutowi Pamięci Narodowej bądź znajdujących się w archiwach zagranicznych.

• ustawa z dnia 20 lipca 2018 roku o zmianie ustawy – Kodeks wyborczy

Zdaniem Andrzeja Dudy zmiana dokonana ustawą wprowadziłaby co najmniej kilkunastoprocentowy efektywny próg wyborczy w wyborach do Europarlamentu. – To by oznaczało w praktyce, że dzisiaj w Polsce szanse na uzyskanie poważnej reprezentacji w Parlamencie Europejskim miałyby tylko dwa ugrupowania – podkreślił prezydent. Jego zdaniem taka regulacja prawna jest zbyt daleko idąca, a tego typu ordynacja doprowadziłaby do jeszcze większego spadku zainteresowania eurowyborami i znacznie niższej niż dotychczas frekwencji.

W trakcie swojej prezydentury Andrzej Duda skierował 10 wniosków do Trybunału Konstytucyjnego. Dwa pierwsze dotyczyły ustaw przyjętych przez większość parlamentarną PO-PSL.

•  ustawa z dnia 9 lipca 2015 roku o zmianie ustawy o kuratorach sądowych

W uzasadnieniu wniosku prezydent wskazał, iż analiza przebiegu procedury ustawodawczej w zakresie trybu rozpatrzenia przez Sejm poprawek senackich do wspomnianej ustawy wzbudziła poważne zastrzeżenia co do dochowania konstytucyjnych standardów procesu legislacyjnego.

„Mając na uwadze tak doniosłe wartości jak zaufanie obywatela do państwa oraz stanowionego przez nie prawa, a także obowiązek współdziałania Sejmu i Senatu w realizacji funkcji ustawodawczej, niezbędne jest, by prawo było uchwalane w procedurze nie pozostawiającej żadnych wątpliwości” – napisał we wniosku prezydent. 

Trybunał Konstytucyjny nie wypowiedział się jeszcze na temat tego wniosku.

• ustawa z dnia 11 września 2015 roku o zmianie ustawy – Prawo o ustroju sądów wojskowych

W opinii Andrzeja Dudy wątpliwości konstytucyjne budziło przyznanie ministrowi sprawiedliwości kompetencji żądania przekazania akt spraw sądowych w ramach sprawowania przez ministra zewnętrznego nadzoru administracyjnego oraz przed żądaniem podjęcia przez rzecznika dyscyplinarnego czynności dyscyplinarnych wobec sędziego.

Dodatkowo wątpliwości budziło upoważnienie ministra sprawiedliwości do przetwarzania danych osobowych stron, pełnomocników i innych uczestników postępowań sądowych oraz powierzenie ministrowi funkcji administratora tego rodzaju danych osobowych.

25 maja 2016 roku Trybunał Konstytucyjny wydał wyrok, w którym stwierdził niezgodność wskazanych przepisów z Konstytucją RP.

• ustawa z dnia 13 grudnia 2016 roku o zmianie ustawy – Prawo o zgromadzeniach

Prezydent miał zastrzeżenia wobec faktu, że ustawa różnicuje status zgromadzeń publicznych przy zastosowaniu elementu konstrukcyjnego. Wątpliwości Andrzeja Dudy budziło również wyłączenie możliwości zaskarżenia przez organizatora zgromadzenia zarządzenia zastępczego wojewody o zakazie zgromadzeń. Prezydent kwestionował wreszcie artykuł ustawy mówiący o zakazie odbycia zgromadzeń i nakazujący stosowanie nowoustanowionych przepisów do zdarzeń, które miały miejsce przed ich wejściem w życie.

16 marca 2017 roku Trybunał Konstytucyjny wydał wyrok, w którym stwierdził zgodność wskazanych przepisów z Konstytucją RP.

• ustawa z dnia 15 grudnia 2017 roku o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz niektórych innych ustaw

Analiza przebiegu prac legislacyjnych w zakresie trybu zaopiniowania projektu ustawy przez Radę Dialogu Społecznego, związki zawodowe oraz organizacje pracodawców wzbudziła zastrzeżenia prezydenta co do dochowania standardów procesu legislacyjnego.

W trakcie procedowania ustawy Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność” oraz Konfederacja Lewiatan skierowały do głowy państwa wspólne stanowisko wyrażające sprzeciw wobec trybu prac nad wspomnianą ustawą. Organizacje przekazały również wspólne stanowisko pięciu reprezentatywnych związków zawodowych oraz reprezentatywnych organizacji pracodawców, tj. Forum Związków Zawodowych, NSZZ „Solidarność”, Konfederacji Lewiatan, Pracodawców RP oraz Związku Pracodawców Business Centre Club.

Trybunał Konstytucyjny nie wypowiedział się jeszcze na temat tego wniosku.

• ustawa z dnia 14 grudnia 2017 roku zmieniająca ustawę o zmianie niektórych ustaw w celu ułatwienia dochodzenia wierzytelności

Analiza przebiegu prac legislacyjnych w zakresie zachowania ustawowych terminów dotyczących uchwalenia ustawy wzbudziła zastrzeżenia prezydenta co do dochowania standardów procesu legislacyjnego.

Zdaniem Andrzeja Dudy prace parlamentarne nad ustawą powinny być prowadzone z pełnym poszanowaniem obowiązującej przy tworzeniu prawa procedury, w tym z uwzględnieniem konstytucyjnie zagwarantowanego terminu na podjęcie przez prezydenta decyzji w sprawie podpisania ustawy oraz z poszanowaniem zasad dotyczących okresu vacatio legis przyjmowanych regulacji.

Trybunał Konstytucyjny nie wypowiedział się jeszcze na temat tego wniosku.

• ustawa z dnia 26 stycznia 2018 roku o zmianie ustawy o Instytucie Pamięci Narodowej – Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, ustawy o grobach i cmentarzach wojennych, ustawy o muzeach oraz ustawy o odpowiedzialności podmiotów zbiorowych za czyny zabronione pod groźbą kary

Andrzej Duda, podpisując nowelizację ustawy o IPN, jednocześnie skierował ją w trybie kontroli następczej do Trybunału Konstytucyjnego. Zdaniem prezydenta przepisy tej ustawy powinny być precyzyjne na tyle, by każdy obywatel po ich przeczytaniu nie miał żadnych wątpliwości co do tego, jakie jego zachowania mogą być zachowaniami karalnymi, a jakie nie.

W przekonaniu Andrzeja Dudy wiązanie odpowiedzialności instytucjonalnej za zbrodnie Holokaustu z Narodem Polskim, który za zbrodnie te nie odpowiada, oraz Państwem Polskim, którego terytorium było okupowane przez obce państwo, uzasadnia wprowadzenie regulacji prawnych przewidzianych przedmiotową ustawą, w tym przepisu karnego sankcjonującego przypisywanie takiej odpowiedzialności Narodowi Polskiemu lub Państwu Polskiemu. Poszukiwanie prawdy historycznej, będące integralną częścią swobody wypowiedzi, nie może bowiem prowadzić do negowania bezspornych faktów. 

Ocena przepisów przez Trybunał Konstytucyjny, orzekający w sposób ostateczny o zgodności ustawy z Konstytucją, otwierałaby prawną drogę do omówienia i wyjaśnienia pojawiających się wątpliwości.

17 stycznia 2019 roku Trybunał Konstytucyjny wydał wyrok, w którym stwierdził niezgodność wskazanych przepisów z Konstytucją RP.

• ustawa z dnia 20 lipca 2018 roku Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce

Prezydent Andrzej Duda podpisał tę ustawę 1 sierpnia 2018 roku, jednak 31 stycznia 2019 roku skierował do Trybunału Konstytucyjnego wniosek w trybie kontroli następczej o zbadanie zgodności art. 121a z Konstytucją.

Zaskarżony przepis wprowadzał prawo do dożywotniego zatrudnienia na uczelniach urzędujących sędziów Trybunału Konstytucyjnego, Sądu Najwyższego lub Naczelnego Sądu Administracyjnego bez względu na wynik oceny pracowniczej. W opinii Andrzeja Dudy przepis ten godził w autonomię uczelni i wolność badań naukowych.

Trybunał Konstytucyjny nie wypowiedział się jeszcze na temat tego wniosku.

• ustawa z dnia 13 czerwca 2019 roku o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw.

Decyzja o skierowaniu ustawy do Trybunału Konstytucyjnego uzasadniona została przede wszystkim analizą przebiegu procedury ustawodawczej. Tryb postępowania wzbudził poważne zastrzeżenia co do dochowania konstytucyjnych standardów procesu legislacyjnego. Bezpieczeństwo prawne obywatela – szczególnie w tak ważnej materii, jaką jest prawo karne – wymaga, by każdy akt normatywny, w szczególności rangi kodeksowej, został przyjęty zgodnie z procedurą przewidzianą w Konstytucji.

Uzasadnione wątpliwości wzbudziło także uchwalone brzmienie art. 115 § 19 k.k. definiujące pojęcie „osoby pełniącej funkcję publiczną”. Z perspektywy zasady równości należało poddać ten przepis kontroli w zakresie, w jakim różnicuje sytuację prawną osób w zależności od tego, czy pełnią swoje funkcje w spółce handlowej, w której udział ma Skarb Państwa, jednostki samorządu terytorialnego lub państwowej osoby prawnej przekracza łącznie albo w odniesieniu do każdego z tych podmiotów 50 proc. kapitału zakładowego lub 50 proc. liczby akcji. Z perspektywy zasady określoności prawa karnego zasadne było też zbadanie pojęcia „organizacja krajowa”.

Trybunał Konstytucyjny nie wypowiedział się jeszcze na temat tego wniosku.

• ustawa z dnia 11 września 2019 roku o zmianie ustawy o wykonywaniu mandatu posła i senatora oraz niektórych innych ustaw

W związku z podnoszonymi względem ustawy zarzutami niezgodności z Konstytucją prezydent zdecydował się poddać ją kontroli prewencyjnej. Wątpliwości głowy państwa wzbudzały konsekwencje, które mogły wynikać z podania przez osobę zobowiązaną do złożenia oświadczenia majątkowego informacji dotyczących majątku osób jej bliskich, zwłaszcza zagrożenie możliwością ponoszenia odpowiedzialności karnej przez osoby zobowiązane do złożenia oświadczenia majątkowego za podanie w oświadczeniu informacji, odnośnie do których osoby te nie mają możliwości ich zweryfikowania, a czasami także ich pozyskania.

Kwestie dotyczące majątku dorosłych dzieci, zarówno dzieci własnych, jak też przysposobionych osoby składającej oświadczenie oraz dzieci jej małżonka, chronione są konstytucyjnym prawem do prywatności oraz autonomii informacyjnej, dlatego trudno jest nakładać na osoby zobowiązane do złożenia oświadczenia majątkowego obowiązek, którego z przyczyn obiektywnych nie będą mogły wypełnić albo wypełnią go nienależycie.

Trybunał Konstytucyjny nie wypowiedział się jeszcze na temat tego wniosku.

• wniosek w trybie kontroli następczej o zbadanie zgodności z Konstytucją RP przepisów z Kodeksu postępowania cywilnego, Kodeksu postępowania karnego, a także z Ustawy z dnia 8 grudnia 2017 roku o Sądzie Najwyższym 

Prezydent Andrzej Duda skierował do Trybunału Konstytucyjnego wniosek w trybie kontroli następczej o zbadanie zgodności z Konstytucją RP przepisów, na mocy których trzy połączone izby Sądu Najwyższego podjęły 23 stycznia 2020 roku uchwałę dotyczącą legalności zasiadania w składach sędziowskich osób wskazanych przez Krajową Radę Sądownictwa.

Trybunał Konstytucyjny nie wypowiedział się jeszcze na temat tego wniosku.

W trakcie 5 lat swojej prezydentury Andrzej Duda złożył 32 projekty ustaw.

• Projekt ustawy o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw z dnia 21 września 2015 roku

Projektowi ustawy o sygnaturze MKB-020-1465/15 nie został nadany numer druku. Projekt został skierowany do opinii Biura Legislacyjnego, Biura Analiz Sejmowych, organizacji pozarządowych i konsultacji, gdzie utknął.

• projekt ustawy o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych z dnia 29 listopada 2015 roku

Projekt ustawy utknął na etapie pierwszego czytania.

• projekt ustawy o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw z dnia 29 listopada 2015 roku

Ustawa została uchwalona przez Sejm 16 listopada 2016 roku.

• projekt ustawy o zmianie ustawy Kodeks rodzinny i opiekuńczy oraz niektórych innych ustaw z dnia 21 kwietnia 2016 roku

Ustawa została uchwalona przez Sejm 10 czerwca 2016 roku.

• projekt ustawy o zmianie ustawy o uprawnieniach do ulgowych przejazdów środkami publicznego transportu zbiorowego oraz niektórych innych ustaw z dnia 2 maja 2016 roku

Ustawa została uchwalona przez Sejm 15 grudnia 2016 roku.

• projekt ustawy o zasadach zwrotu niektórych należności wynikających z umów kredytu i pożyczki z dnia 1 sierpnia 2016 roku

Projekt ustawy utknął na etapie pierwszego czytania.

• projekt ustawy o zmianie ustawy o swobodzie działalności gospodarczej z dnia 1 sierpnia 2016 roku

Ustawa została uchwalona przez Sejm 26 stycznia 2017 roku.

• projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich z dnia 5 września 2016 roku

Ustawa została uchwalona przez Sejm 23 marca 2017 roku.

• projekt ustawy o Narodowych Obchodach Setnej Rocznicy Odzyskania Niepodległości Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 10 listopada 2016 roku

Ustawa została uchwalona przez Sejm 7 kwietnia 2017 roku.

• projekt zmiany ustawy – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi z dnia 10 maja 2017 roku

Ustawa została uchwalona przez Sejm 8 czerwca 2017 roku.

• projekt ustawy o zmianie ustawy o usługach płatniczych oraz niektórych innych ustaw z dnia 22 maja 2017 roku

Ustawa została uchwalona przez Sejm 22 marca 2018 roku.

• projekt ustawy o ochronie zdrowia przed następstwami korzystania z solarium z dnia 24 maja 2017 roku

Ustawa została uchwalona przez Sejm 15 września 2017 roku.

• projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw z dnia 1 czerwca 2017 roku

Ustawa została uchwalona przez Sejm 16 maja 2019 roku.

• projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks wykroczeń z dnia 12 czerwca 2017 roku

Ustawa została uchwalona przez Sejm 15 września 2017 roku.

• projekt ustawy o zmianie ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa z dnia 18 lipca 2017 roku

Projektowi ustawy o sygnaturze MK-020-647/17 nie został nadany numer druku. Projekt został skierowany do opinii Biura Legislacyjnego i konsultacji, gdzie utknął.

• projekt ustawy o zmianie ustawy o wsparciu kredytobiorców znajdujących się w trudnej sytuacji finansowej, którzy zaciągnęli kredyt mieszkaniowy oraz ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych z dnia 1 sierpnia 2017 roku

Ustawa została uchwalona przez Sejm 4 lipca 2019 roku.

• projekt zmian w ustawie o nieodpłatnej pomocy prawnej oraz edukacji prawnej oraz niektórych innych ustaw z dnia 2 sierpnia 2017 roku

Ustawa została uchwalona przez Sejm 15 czerwca 2018 roku.

• projekt ustawy o Sądzie Najwyższym z dnia 26 września 2017 roku

Ustawa została uchwalona przez Sejm 8 grudnia 2017 roku.

• projekt ustawy o zmianie ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa oraz niektórych innych ustaw z dnia 26 września 2017 roku

Ustawa została uchwalona przez Sejm 8 grudnia 2017 roku.

• projekt ustawy o ustanowieniu dnia 17 marca Narodowym Dniem Pamięci Polaków ratujących Żydów podczas II wojny światowej z dnia 11 października 2017 roku

Ustawa została uchwalona przez Sejm 6 marca 2018 roku.

• projekt ustawy o zmianie ustawy o Radzie Dialogu Społecznego i innych instytucjach dialogu społecznego z dnia 30 stycznia 2018 roku

Ustawa została uchwalona przez Sejm 15 czerwca 2018 roku.

• projekt ustawy o ustanowieniu Medalu Stulecia Odzyskanej Niepodległości z dnia 2 maja 2018 roku

Ustawa została uchwalona przez Sejm 15 czerwca 2018 roku.

• projekt ustawy o zmianie ustawy o weteranach działań poza granicami państwa z dnia 13 sierpnia 2018 roku

Ustawa została uchwalona przez Sejm 13 września 2018 roku.

• projekt ustawy o zmianie ustawy Kodeks cywilny z dnia 19 września 2018 roku

Ustawa została uchwalona przez Sejm 6 grudnia 2018 roku.

• projekt ustawy o świadczeniu pieniężnym dla osób przebywających w latach 1939-1956 na zesłaniu lub deportacji w Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich z dnia 10 listopada 2018 roku

Projekt ustawy utknął na etapie pierwszego czytania.

• projekt ustawy o zmianie ustawy o umowach międzynarodowych z dnia 14 listopada 2018 roku

Ustawa została uchwalona przez Sejm 6 grudnia 2018 roku.

• projekt ustawy o realizowaniu usług społecznych przez centrum usług społecznych z dnia 16 listopada 2018 roku

Ustawa została uchwalona przez Sejm 19 lipca 2019 roku.

• projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks spółek handlowych z dnia 13 grudnia 2018 roku

Ustawa została uchwalona przez Sejm 19 lipca 2019 roku.

• projekt ustawy o Narodowej Strategii Onkologicznej z dnia 8 stycznia 2019 roku

Ustawa została uchwalona przez Sejm 26 kwietnia 2019 roku.

• projekt ustawy o zmianie ustawy o Narodowych Obchodach Setnej Rocznicy Odzyskania Niepodległości Rzeczypospolitej Polskiej oraz ustawy o ustanowieniu Medalu Stulecia Odzyskania Niepodległości z dnia 17 maja 2019 roku

Ustawa została uchwalona przez Sejm 4 lipca 2019 roku.

• projekt ustawy o zmianie ustawy o Policji, ustawy o Straży Granicznej oraz ustawy o Służbie Więziennej z dnia 11 czerwca 2019 roku

Ustawa została uchwalona przez Sejm 19 lipca 2019 roku.

• projekt ustawy o dodatku solidarnościowym przyznawanym w celu przeciwdziałania negatywnym skutkom COVID-19 z dnia 3 czerwca 2020 roku

Projekt ustawy po jego uchwaleniu przez Sejm 4 czerwca 2020 roku oczekuje na rozpatrzenie przez komisje w Senacie (stan na 16 czerwca 2020 roku).