Temat „Czajki” powraca

W trakcie kampanii prezydenckiej w 2020 roku obóz PiS krytykował Rafała Trzaskowskiego za nieudolne rządy w Warszawie. Jednym z przykładów świadczących o niekompetencji prezydenta stolicy miały być awarie „Czajki”, czyli oczyszczalni ścieków. 

W wyniku awarii kolektorów doszło do wycieku ścieków, które trafiły bezpośrednio do Wisły. Okolicznościom związanym z tymi wydarzeniami postanowiła się przyjrzeć Najwyższa Izba Kontroli (NIK), która postarała się ustalić, jakie były przyczyny awarii.

Historia „Czajki”

Jeszcze w latach 90. XX wieku toczyły się dyskusje dotyczące zarządzania systemem oczyszczania ścieków w Warszawie. Wówczas ścierały się dwa poglądy: czy budować oczyszczalnię w lewobrzeżnej Warszawie, czy rozbudować istniejącą na prawym brzegu „Czajkę” i zbudować układ przesyłający do niej ścieki.

W wyniku przeprowadzonych analiz zdecydowano się na drugi wariant, który zatwierdziła rada miasta. Na mocy umowy podpisanej w 2004 roku odpowiedzialność za całość procesu projektowania, budowy i eksploatacji układu przesyłowego ścieków do „Czajki” oraz za analizę ryzyka jego awarii wzięło Miejskie Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji (MPWiK). 

W opinii NIK już w projekcie budowlanym uwzględniono rozwiązania zwiększające ryzyko wystąpienia awarii układu przesyłowego ścieków. Ponadto, jak stwierdził NIK, prezydent Warszawy nie sprawował skutecznego nadzoru nad prawidłowością postępowania administracyjnego zakończonego wydaniem decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach zgody na realizację przedsięwzięcia.

Niepotrzebne zmiany?

Podstawą realizacji budowy układu przesyłowego ścieków do „Czajki” był kontrakt zawarty w lipcu 2010 roku pomiędzy MPWiK a wykonawcą robót budowlanych. W trakcie realizacji układu przesyłowego ścieków wykonawca zaproponował zmiany w projekcie budowlanym. Zostały one zaakceptowane przez MPWIK. 

Według biegłych, którzy zostali powołani przez NIK, zmiany najprawdopodobniej doprowadziły do pierwszej awarii. MPWiK nie ponosiło za nie bezpośredniej odpowiedzialności, mimo że o nich wiedziało. Chodzi o:

• zmianę sposobu i miejsca połączenia rur stalowych z rurami z GRP (materiał z wielowarstwowych żywic poliestrowych wzmacnianych włóknem szklanym),
• zastosowanie pianobetonu o znacząco niższych parametrach wytrzymałości niż przewidywany w projekcie beton lekki (pianobeton ma mniejszą gęstość od wody, nasiąka i gromadzi wodę, a także jest materiałem niestabilnym),
• wykonanie żelbetowej płyty dociążającej wylanej na folii kubełkowej.

Nierzetelność MPWiK i zaniedbania prezydenta Warszawy

Jak podkreśla NIK w komunikacie prasowym: 

Ponadto uwagę kontrolerów zwrócił fakt, że przed pierwszą awarią prezydent Warszawy nie wystąpił do rady nadzorczej przedsiębiorstwa o zlecenie kontroli realizacji budowy kolektorów.

Awarie „Czajki”

W latach 2019–2020 miały miejsce dwie duże awarie, w wyniku których kilka milionów metrów sześciennych ścieków znalazło się w Wiśle. 

27 sierpnia 2019 roku doszło do rozszczelnienia rurociągu technicznego „A”, czyli nitki, którą transportowane są ścieki. Następnego dnia rozszczelnieniu uległ rurociąg „B”, który przejmował przesył w sytuacjach awaryjnych. Decyzją pracowników MPWiK doszło do kontrolowanego zrzutu ścieków nieoczyszczonych do Wisły wylotem awaryjnym.

Źródło: NIK

Druga awaria miała miejsce niemalże rok później – 29 sierpnia 2020 roku. Wówczas doszło do wypływu ścieków oraz zalania części tunelu i części komory wejściowej syfonu, skutkując rozpoczęciem zrzutu nieoczyszczonych ścieków do Wisły.