Bot (skrót od słowa „robot”) to aplikacja, która wykonuje zautomatyzowane zadania w Internecie. Są one tworzone po to, aby wyręczyć człowieka przy realizacji powtarzalnych zadań – takich, które mogą nie wymagać ciągłego nadzoru administratora aplikacji. 

Obecnie funkcjonuje wiele rodzajów botów. Część z nich tworzona jest jako oprogramowanie komercyjne na zamówienie, np. chatbot dla biura obsługi klienta konkretnej firmy.

Bot botowi nierówny

Ze względu na ich wykorzystanie boty możemy podzielić umownie na trzy grupy: „dobre” boty, które powstały, aby usprawnić ludzką pracę, boty „złe”, które wykorzystywane są do nielegalnych czynności i „szare” boty, których nie da się jednoznacznie przypisać do dwóch wcześniejszych kategorii. W każdej z tych grup możemy znaleźć różne rodzaje aplikacji realizujących wiele zadań.

„Dobre” boty – nasi przyjaciele w codziennym działaniu

Najbardziej rozpoznawalnym rodzajem bota wspierającego pracę ludzi jest tzw. chatbot (chatterbot lub linguabot). 

Najprostsze z nich wykorzystują schematy blokowe, a bardziej zaawansowane silniki do przetwarzania języka naturalnego (w skrócie NLP, ang. Natural Language Processing).

Projektowanie chatbota używając schematu blokowego na przykładzie usługi firmy botmock.com.

Innym rodzajem bota, który wykonuje bardzo ważną pracę, jest tzw. web crawler zwany też robotem indeksującym lub robotem internetowym. 

Jednym z najbardziej znanych jest Googlebot. Ich zautomatyzowany skrypt ściąga, analizuje i archiwizuje dane z serwisów internetowych, które później są dla nas dostępne dzięki wyszukiwarkom internetowym.

„Złe” boty przejmują internet!

Istnieją różne rodzaje „złych” botów jak np. spam boty. Zalewają one skrzynki mailowe masowymi ilościami niechcianego spamu lub rozsyłają ogromne ilości linków reklamowych wymuszających na internaucie odwiedzenie danej strony.

Jednymi z najgroźniejszych są tak zwane zombie bots – samorozprzestrzeniające się, atakujące sprzęt i łączące go z serwerem centralnym, stanowiącym centrum dowodzenia, dzięki czemu twórca takiego oprogramowania (botmaster) kontroluje zainfekowane komputery, tworząc sieć zwaną botnetem. Przy ich użyciu można przeprowadzać ataki na dużą skalę.

Automatyczne zachowania w sieci czasami trudno wykryć. Ale my wcale nie musimy działać jak automat!

Jak tego uniknąć, możesz sprawdzić na stronie naszej kampanii.

„Szara strefa” botów 

Zdarza się, że jednoznaczne sklasyfikowanie botów jako dobrych lub złych nie jest zadaniem łatwym. Szkodliwość ich czynu jest stosunkowo niewielka, a ich działania nie są jednoznacznie sprzeczne z prawem, choć często naruszają postanowienia regulaminów konkretnych serwisów. 

Boty używane są również w serwisach społecznościowych, głównie na Twitterze i Facebooku. Możemy nazywać je botami społecznościowe (social bots). Ich zadaniem jest naśladowanie ludzkich zachowań. Podobnie jak boty z farm lajków mają podbijać statystyki poszczególnych kont.

Boty społecznościowe służą także do szybkiego rozpowszechniania fałszywych treści lub celowego szerzenia dezinformacji, np. w postaci obrazów zmanipulowanych z konkretnych kontekstem politycznym. Te, które wykorzystuje się do celów politycznych, są nazywane botami politycznymi (political bots).

Władcy marionetek

Według raportu Industrialized Disinformation 2020 Global Inventory of Organized Social Media Manipulation możemy wyszczególnić trzy główne rodzaje organizacji, które mogą wykorzystywać sieci botów internetowych i społecznościowych do wątpliwych celów. Są nimi:

Agencje rządowe 

Agencje rządowe w coraz większym stopniu wykorzystują propagandę w Internecie, aby kierować opinią publiczną. 

Do tej kategorii możemy zaliczyć ministerstwa, służby wewnętrzne czy media finansowane przez państwo. Przykładem mogą być działania policji na Filipinach w 2020 roku czy też walka informacyjna między Rządem Zgody Narodowej a Libijską Armią Narodową.

Partie polityczne 

Innym przykładem jest wykorzystanie przez Michaela Bloomberga, kandydata Partii Demokratycznej w USA (w prawyborach prezydenckich) botów i operatorów do prowadzenia fałszywych kont na Twitterze (kont cyborgów) na potrzeby swojej kampanii.

Prywatne firmy

Jednym z rosnących trendów jest coraz większe zaangażowanie prywatnych firm w propagandę cyfrową. W latach 2019–2020 rozpoznano działania takich firm jak izraelska Archimedes Group. Prowadziła ona kilka kampanii politycznych w Afryce, Ameryce Łacińskiej i Azji Południowo-Wschodniej przy wykorzystaniu ponad 250 fałszywych kont na Facebooku.

Innym bardzo ciekawym przykładem jest hiszpańska firma Eliminalia, która wykorzystała do swoich kampanii propagandowych boty indeksujące i boty społecznościowe do szerzenia sfałszowanych wiadomości.

Podsumowanie

Teraz, gdy wiemy, jak rozpoznać działania botów w sieci, możemy być bardziej świadomymi odbiorcami informacji zamieszczanych na portalach społecznościowych. Mając większą świadomość, jakie potencjalne podmioty polityczne i komercyjne mogą wpływać na prezentowanie i rozpowszechnianie treści w Internecie, jesteśmy bardziej odporni na manipulację.