Budzi go dźwięk smartfona. Ledwo otworzy oczy, jeszcze w łóżku, przegląda najnowsze informacje w mediach społecznościowych. Pewnie za pomocą telefonu sprawdziłby możliwości dojazdu do pracy, gdyby do niej jechał (ale pracuje zdalnie). Po wypełnieniu obowiązków robi zakupy w aplikacji mobilnej, a ze znajomymi kontaktuje się przez komunikatory internetowe. Wieczorem zasypia, trzymając smartfon w ręku, tuż po obejrzeniu najnowszych filmików na TikToku i memów na Instagramie… Tak wygląda codzienność sporej części młodych Polaków.

Eksperci sprawdzili zachowania w sieci i wykorzystanie technologii mobilnych w codziennych praktykach młodych osób. Badaniem objęto przedstawicieli grupy wiekowej pomiędzy 15. a 35. rokiem życia.

Godzina bez telefonu? Dla 10 proc. młodych osób to maksymalny czas

Autorzy badania zapytali m.in. o to, ile czasu młode osoby są w stanie wytrzymać bez używania smartfona. Mowa o normalnym, bezproblemowym funkcjonowaniu bez telefonu w zasięgu ręki.

Około 1/3 badanych twierdzi, że może bez przeszkód wytrwać bez używania telefonu maksymalnie pół dnia. Podobna grupa osób określa ten czas na dwa dni (s. 9).

Tym, co powinno wzbudzać niepokój, jest odsetek osób deklarujących, że nie są w stanie wytrzymać bez spojrzenia na ekran smartfona przez dłużej niż godzinę – twierdzi tak 10 proc. Polaków w wieku od 15 do 20 lat (s. 9). Niewiele lepiej prezentują się statystyki w pozostałych grupach wiekowych. Wśród osób między 26. a 30. rokiem życia 9 proc. określa maksymalny czas bez telefonu niezaburzający ich funkcjonowania właśnie na godzinę (s. 9).

Wpatrzeni w ekran? Ile czasu młodzi poświęcają na korzystanie ze smartfonów?

Badanie Future Mind odpowiada również na pytanie, ile czasu dziennie młodzi spędzają przed ekranem. Powiedzenie o „ciągłym” wpatrzeniu w ekran znajduje największe potwierdzenie wśród przedstawicieli najmłodszej badanej grupy wiekowej. Okazuje się, że osoby w przedziale 15-20 lat spędzają najwięcej czasu na używaniu smartfona. Niemal 40 proc. z nich poświęca na to od 5 do 10 godzin dziennie, a 9 proc. – ponad 10 godzin każdego dnia (s. 10).

Największa grupa młodych osób (we wszystkich badanych grupach wiekowych) poświęca od dwóch do pięciu godzin dziennie na używanie smartfona. Wśród badanych między 26. a 30. rokiem życia taki czas przed ekranem deklaruje niemal 70 proc. (s. 10).

Młodzi Polacy a ochrona danych osobowych

Telefony komórkowe stanowią istotny element codzienności nie tylko młodych osób. To urządzenia, które już dawno przestały służyć wyłącznie do dzwonienia czy pisania SMS-ów. Ich szeroka gama funkcjonalności i mnogość zastosowań sprawiły, że zwiększył się również zakres danych powierzanych smartfonom (haseł, dostępów, danych osobowych).

Wśród osób bagatelizujących kwestią ochrony danych największy odsetek stanowią przedstawiciele najmłodszej grupy wiekowej, czyli osób należących do grupy wiekowej od 15 do 20 lat (s. 15). Z kolei największe zainteresowanie bezpieczeństwem w sieci spośród badanych wykazują osoby w wieku od 31 do 35 lat. Prawie 1/5 z nich podkreśla, że stara się jak najmocniej chronić swoje dane (s. 15).

Dane w zamian za korzyści

Z badania Future Mind wynika jeszcze jeden istotny wniosek w kontekście bezpieczeństwa młodych osób w sieci. Spora ich część jest gotowa przekazać swoje dane w zamian za zniżki na zakupy online lub inne profity (s. 16). Autorzy badania podkreślają, że:

Tego rodzaju podejście do dzielenia się swoimi danymi wykazują głównie przedstawiciele dwóch najstarszych badanych grup (od 26 do 35 lat). To oni najchętniej korzystają z promocji w zamian za podanie danych w aplikacji mobilnej lub przekazanie ich sieci sklepów spożywczych. Są za to bardziej ostrożni w udostępnianiu ich influencerom (s. 16).

Najmłodsza grupa wiekowa (15-20 lat), deklarująca równocześnie najniższe zainteresowanie ochroną danych, uważa, że najrzadziej udostępnia je w zamian za zniżki. Niemal 1/3 z nich twierdzi, że nie przekazuje danych w tym celu ani aplikacjom mobilnym, ani influencerom, ani też różnym sklepom i bankom (s. 16). Pozostaje pytanie, czy faktycznie tego nie robią, czy jedynie wydaje im się, że ich dane pozostają poza zasięgiem tych podmiotów.

Telefon to „centrum zarządzania światem”, w którym nie brak dezinformujących treści

Fakt, że młode osoby spędzają tak dużą część dnia ze smartfonem w ręku, sprawia, że są bardziej podatne na informacje (oraz dezinformację) wyświetlane na ekranie. Są bardziej narażeni, bo spędzają w przestrzeni cyfrowej po prostu więcej czasu niż osoby starsze. Jak podkreśla Izabela Franke z Future Mind, dla młodego człowieka telefon to coś w rodzaju „centrum zarządzania światem”.

Coraz bardziej powszechne wykorzystanie sztucznej inteligencji rodzi kolejne wątpliwości w zakresie dezinformacji i potencjalnego wycelowania jej w stronę młodych użytkowników.

Wraz z wiekiem zmieniają się też trendy w sposobach pozyskiwania wiadomości. Widać to na wielu płaszczyznach. Np. odmienne jest miejsce poszukiwania opinii o produktach – najmłodsi konsumenci szukają ocen i porad częściej na TikToku niż w innych źródłach. Różnią się też źródła, skąd odbiorcy czerpią wiedzę o świecie – młodzi chętniej wykorzystują do tego media społecznościowe zamiast tradycyjnych programów informacyjnych.

Bardziej narażeni, ale i bardziej wyczuleni na fałszywe informacje

Z jednej strony młodzi spędzają więcej czasu w mediach społecznościowych, co sprawia, że istnieje wobec nich większe zagrożenie dezinformacją z tego źródła. Z drugiej jednak strony, co podkreślono w omawianym raporcie, młode osoby dorastały lub wciąż dorastają otoczeni technologią. Z tego powodu wykazują się wyższą świadomością, co może na nich czekać w zakresie treści dostępnych cyfrowo (s. 43).

Zdaniem Macieja Andrzejaka, eksperta cytowanego przez Future Mind, przedstawiciele młodszych pokoleń szybciej „wypowiedzą przysłowiowe »sprawdzam«, łatwiej też wykryją np. greenwashing” (s. 43). Jak podkreśla Kalina Wyszyńska, szefowa marketingu i sprzedaży oraz członkini zarządu Fundacji Pismo, twierdzenie to można odnieść również do zachowań zakupowych młodych osób w internecie.