Ten tekst jest częścią serii poświęconej faktoidom, czyli anegdotkom, które lubimy przekazywać, zwłaszcza w charakterze „naukowych” ciekawostek. Raz powielone, stają się prawie nieśmiertelne. Dlaczego? Ponieważ mają fantastyczny potencjał społeczny: miło jest rzucić w towarzystwie jakąś mądrą, intrygującą tezą.

Dziś poświęcimy uwagę faktoidowi dotyczącemu mieszania alkoholu z napojami energetycznymi.

„Popnaukowe” źródła faktoidów i stanowisko WHO

Wokół łączenia alkoholu z napojami energetycznymi narosło wiele faktoidów (przykładowe źródła „popnaukowe”: 1, 2, 3). Przybierają one bardzo różne, czasami wzajemnie wykluczające się postaci. Można spotkać się np. ze stwierdzeniem, że po takim podwójnym zestawie trunków kac jest większy – ale też z takim, że napój z kofeiną łagodzi kaca. Jedni przestrzegają przed mieszaniem energetyków z alkoholem, inni utrzymujją, że napoje te nie wchodzą ze sobą w niebezpieczną interakcję. Widać więc wyraźnie, że to zagadnienie tylko czekało na Demagoga.

Po drugie, w tym tekście skupiamy się na połączeniu alkoholu z energetykami, a nie na tym, czy te drugie są generalnie „zdrowe”, czy „niezdrowe”, czy należy je pić, czy raczej unikać. Temu tematowi należy poświęcić osobną analizę.

Stanowisko CDC: energetyki maskują upojenie alkoholowe i zwiększają spożycie etanolu

Z prac przeglądowych opublikowanych w 2014 roku na łamach „Nutrition Reviews” i w 2015 roku w „Drug and Alcohol Dependence” wynika, że mieszanie alkoholu z napojami energetycznymi może mieć niekorzystny wpływ na zdrowie. Ma to przede wszystkim wynikać (1, 2) ze zwiększonej konsumpcji etanolu, do której dochodzi w czasie równoległego spożywania energetyków.

Powyższa zależność może sprawiać, że osoby pijące napoje energetyczne razem z alkoholem nieświadomie i niecelowo zwiększają swoją konsumpcję etanolu. Tym samym mogą się doprowadzić do gorszego stanu niż ci, którzy nie spożywali energetyków.

Istnieją też badania podważające negatywne skutki mieszania alkoholu z napojami energetycznymi

Nie wszystkie prace naukowe dostarczają jednak danych zgodnych z powyższymi konkluzjami. Na przykład w 2012 roku na łamach „International Journal of General Medicine” opublikowano badania, które nie wykazały jednoznacznej korelacji pomiędzy spożywaniem napojów energetycznych a ilością konsumowanego alkoholu.

Oznacza to, że opisany wcześniej maskujący efekt energetyków został w tej pracy przynajmniej częściowo podważony. Dokładniej: z dokonanego tu przeglądu wynikało, że dowody, które miałyby świadczyć o istnieniu takiego efektu, są nadal nierozstrzygające. Autorzy tej publikacji zwrócili uwagę np. na to, że w pracach, w których wykazywano zwiększone spożycie alkoholu przy równoczesnej konsumpcji napojów energetycznych, nie brano pod uwagę cech osobowościowych, stylu życia czy ogólnych praktyk konsumentów.

Autorzy stawiają hipotezę, że określone cechy osobowościowe mogą korelować tak ze spożyciem alkoholu, jak i z piciem energetyków. W takiej sytuacji to właśnie „styl konsumpcji” i skłonność do podejmowania zachowań ryzykownych decydowałyby o piciu większej ilości etanolu.

Prace skupiające się na młodych konsumentach potwierdzają szkodliwe efekty łączenia energetyków z alkoholem

Przytoczone powyżej konkluzje – że konsumpcji napojów energetycznych nie miałoby towarzyszyć zwiększone spożycie alkoholu – były jednak podważane w innym badaniu, opublikowanym w 2015 roku na łamach „Preventing Chronic Disease”. Jego autorzy bazowali wprawdzie tylko na danych dotyczących nastolatków z Michigan, ale za to do projektu włączyli stosunkowo dużą, bo liczącą ponad 4 tys. osób grupę badanych.

Wniosek z tego badania był następujący: osoby, które piły dużo alkoholu (w publikacji określono to jako upijanie się – binge drinking), dużo częściej stosowały równolegle energetyki – w porównaniu do osób, których spożycie etanolu było umiarkowane.

Potrzeba nam więcej danych, ale już teraz wskazana jest ostrożność w konsumpcji

Przytoczone powyżej dane przemawiają za tym, że mieszanie alkoholu z napojami energetycznymi może prowadzić do zwiększonej konsumpcji etanolu, a co za tym idzie – negatywnych skutków zdrowotnych. Jednocześnie należy zauważyć, że badania przytoczone w tej analizie (1, 2, 3, 4) mogą nie być w pełni rozstrzygające. Jest tak przede wszystkim dlatego, że większość danych dotyczących mieszania energetyków z alkoholem to analizy korelacyjne (1, 2, 3, 4), czyli takie, które wykazują jakiś związek, ale niekoniecznie przyczynowo-skutkowy.

Drugą słabą stroną opisanych powyżej badań (1, 2, 3, 4) jest sam sposób zbierania danych. Zazwyczaj analizy te bazowały (1, 2, 3, 4) na ankietach, w których badani sami podawali informacje na temat swojego spożycia. Takie badania nie są w pełni obiektywne, m.in. dlatego, że dane podawane przez uczestników mogą nie być w pełni wiarygodne.

To właśnie m.in. przez te ograniczenia niektóre organizacje wskazują, że dotychczas nie rozstrzygnięto, czy połączenie napojów energetycznych z alkoholem jest jednoznacznie negatywne.