Edukacja 
Ekologia 
Energetyka 
Fact-checking 
Klimat 
Rosja 
UE 
Ukraina 
Wybory 
Skopiuj link
Drukuj
Udostępnij
17 min czytania
Informujemy o najważniejszych wydarzeniach ze świata fact-checkingu.
17 min czytania
Gry przeciwko dezinformacji. Zagraj i dowiedz się więcej
Gry to świetny sposób na naukę. Dlatego specjalnie dla Ciebie przygotowaliśmy zestawienie gier z zakresu edukacji medialnej. W trakcie krótkiej zabawy dowiesz się z nich wiele o fake newsach, dezinformacji, propagandzie czy teoriach spiskowych. Każdy znajdzie coś dla siebie.
Gry to świetny sposób na naukę. Dlatego specjalnie dla Ciebie przygotowaliśmy zestawienie gier z zakresu edukacji medialnej. W trakcie krótkiej zabawy dowiesz się z nich wiele o fake newsach, dezinformacji, propagandzie czy teoriach spiskowych. Każdy znajdzie coś dla siebie.
Ucząc – bawić, bawiąc – uczyć
Nauka nie musi ograniczać się tylko do czytania, słuchania lub oglądania. Coraz częściej w tym celu wykorzystuje się inne świetne rozwiązanie – gry edukacyjne. Taka forma łatwo przykuwa uwagę, motywuje do większego zaangażowania, stymuluje do działania, a tym samym ułatwia zapamiętywanie.
Gry edukacyjne opierają się na grywalizacji, czyli wykorzystaniu elementów charakterystycznych dla gier w innych kontekstach, w tym przypadku do nauki. Taka gra to również dobry punkt wyjścia do dyskusji lub lekcji o kompetencjach medialnych.
Nauka poprzez rozrywkę to świetna okazja do zbudowania u Ciebie i u Twoich młodszych podopiecznych (na przykład w szkole, świetlicy, rodzinie) dobrych nawyków, krytycznego myślenia i pozytywnych reakcji. W artykule prezentujemy skuteczne narzędzia do pożytecznej zabawy z edukacją medialną.
Za dobrą zabawą kryje się sprawdzona teoria naukowa
Większość z zebranych przez nas gier opiera się na założeniach psychologicznej teorii inokulacji, o której więcej przeczytasz w tej analizie. Teoria ta zakłada, że nasz umysł ma swój własny „system odpornościowy”, który możemy wzmocnić.
Podobnie jak szczepionka chroni nas przed wirusami, tak psychologiczna szczepionka chroni przed manipulacją. W ramach prezentowanych gier w bezpiecznych warunkach zapoznasz się z osłabioną (czyli podaną od razu w zweryfikowanej wersji) formą dezinformacji i fake newsów. Dzięki temu w codziennym życiu przy kontakcie z rzeczywistymi fałszami zachowasz większą ostrożność.
O skuteczności tego typu gier przekonują liczne badania (1, 2, 3, 4), opublikowane m.in. w czasopiśmie „Nature”. Oczywiście takie gry to tylko ciekawy dodatek do nauki. Nie powinny stanowić jedynego źródła wiedzy o tym, jak odróżnić prawdę od fałszu.
Co szczególnie polecamy?
Na naszej liście znajdziesz wiele propozycji. Jest ich łącznie 20. Na początek zebraliśmy gry dostępne w języku polskim, a następnie przedstawiliśmy gry anglojęzyczne. Przy każdej zamieściliśmy krótki opis, notkę o długości gry i polecanym sprzęcie. Zanim przejdziemy do listy, przedstawiamy kilka najważniejszych rekomendacji.
Na dobry początek zachęcamy Cię do zagrania w „Fajnie, że wiesz!”. To świetny punkt wyjścia do nauki na temat fałszywych informacji. Gra będzie odpowiednia zarówno dla młodszych, jak i starszych odbiorców. Możesz w nią zagrać samemu lub w kilka osób, a także wykorzystać podczas zajęć szkolnych.
Wszystkim znającym język angielski ciepło polecamy również „Conspiracy Test”, „EU vs. Disinfo Quiz” oraz „Harmony Square”.
Każdy znajdzie coś dla siebie
Świetną rekomendacją dla wszystkich grup wiekowych będzie „Cat Park”, czyli zabawna gra o kampaniach dezinformacyjnych. Zaznaczamy, że jest dostępna tylko w języku angielskim. Może być więc dobrą propozycją do zagrania z uczniami podczas lekcji tego języka.
Ciekawą propozycją dla szkoły, placówki opiekuńczej lub do zagrania w gronie rodzinnym będzie również „Bad News” lub „Fake News Detective”. Zainteresowanym edukatorom polecamy także „Escape Fake”, czyli grę w konwencji escape room rozgrywaną nie tylko na ekranie, ale też w całym pomieszczeniu.
Na koniec – młodzieży, studentom i studentkom oraz wszystkim osobom, które lubią samodzielnie poszerzać swoją wiedzę, polecamy interaktywny film dokumentalny „Trolls vs. Elves” oraz interaktywny esej „The Wisdom and/or Madness of Crowds”. Oba są dostępne w języku polskim.
Gry dostępne w języku polskim
1. Rozpoznaj fake newsy
Nazwa gry: „Fajnie, że wiesz!”
Źródło: Fajnie, że wiesz!
Komu polecamy? Wszystkim, a zwłaszcza uczniom i uczennicom oraz seniorom i seniorkom.
Gra dostępna na komputer i telefon.
Czas gry: 5 minut dla jednej kategorii.
„Fajnie, że wiesz!” to autorska gra przygotowana przez zespół Demagoga. To świetne wprowadzenie do świata edukacji medialnej. Na początek poznasz kilka krótkich wskazówek dotyczących weryfikacji informacji i obrazów, a potem w praktyce nauczysz się odróżniać od siebie prawdziwe i fałszywe nagłówki artykułów.
Już krótka rozgrywka zwiększy Twoją odporność na dezinformację. Wyćwiczysz też dobre nawyki przydatne podczas przeglądania mediów społecznościowych. W grze znajdziesz 7 trybów tematycznych, w tym wiedzę ogólną, zdrowie, rozrywkę, naukę, szczepienia dzieci, Unię Europejską czy politykę.
2. Wejdź w buty dezinformatora
Nazwa gry: „Bad News”
Źródło: Get Bad News
Komu polecamy? Uczniom i uczennicom, nauczycielom i nauczycielkom, seniorom i seniorkom.
Gra dostępna na komputer i telefon. Również w wersji anglojęzycznej. Twórcy przygotowali broszurę informacyjną z dodatkowymi wiadomościami o dezinformacji i samej grze, a także wskazówkami dla nauczycieli, jak wykorzystać ją w klasie lub grupie.
Czas gry: 20 minut.
Dezinformatorzy korzystają z wielu technik, aby nami manipulować. W tej grze poznasz kilka z nich, w tym podszywanie się, polaryzację, tworzenie teorii spiskowych czy trolling. I to z perspektywy dezinformatora! Zapomnij na chwilę o etycznej komunikacji w sieci i zobacz, „jak się to robi”.
W tej grze wcielisz się w rolę twórcy fake newsów. Lepiej zrozumiesz mechanizmy dezinformacji, a tym samym wzrośnie Twoja świadomość zagrożeń czyhających w sieci. Gdy przetestujesz różne sposoby wprowadzania ludzi w błąd, możesz się na nie uodpornić.
3. Przekonaj się, jak wygląda wojna informacyjna
Nazwa gry: „Trolls vs Elves”
Źródło: Trolls-vs-elves
Komu polecamy? Młodzieży, studentom i studentkom, dorosłym.
Gra dostępna tylko na komputer.
Czas gry: od 30 do 60 minut.
Ta propozycja to interaktywny film dokumentalny poświęcony dezinformacji w internecie w kontekście fałszywych narracji na temat uchodźców z Ukrainy. Poznasz internetowych trolli i cyberelfy. Kim są? Przekonasz się, oglądając krótkie wywiady, przeglądając dodatkowe notatki oraz biorąc udział w quizie.
Z dokumentu dowiesz się, jak działają farmy trolli oraz jak wygląda wojna informacyjna z perspektywy jej uczestników, celów, jak i obserwatorów. Obejrzysz wywiady z ekspertami i ekspertkami, poznasz ich osobiste historie oraz wiele istotnych pojęć (takich jak OSINT, trolling, agencje wpływu). Przekonasz się, że konflikty w świecie cyfrowym mają realne konsekwencje w świecie rzeczywistym.
4. Naucz się rozmawiać o fake newsach
Nazwa gry: „Jak rozmawiać o fake newsach z osobami, które w nie wierzą?”
Komu polecamy? Wszystkim.
Gra dostępna na komputer i telefon.
Czas gry: od 45 do 60 minut.
Kolejna propozycja od zespołu Demagoga. To kurs połączony z grą symulacyjną. Twoja ciocia dała się złapać na fake newsa, a Twój kolega udostępnia podejrzane treści w sieci. Chcesz zainterweniować, ale nie wiesz, w jaki sposób?
Gra polega na symulacji rozmowy. Twoim zadaniem jest uważne słuchanie, a następnie przeprowadzenie odpowiedniej dyskusji w reakcji na fałszywe informacje w mediach społecznościowych. W trakcie gry dowiesz się, w jaki sposób zachować kulturę i wzajemny szacunek podczas rozmowy na trudne tematy. Poznasz skuteczne techniki argumentacji, dzięki którym dowiesz się, jak wyprowadzić drugą osobę z błędnego przekonania.
5. Dowiedz się więcej o rozprzestrzenianiu się plotek i informacji
Nazwa gry: „The Wisdom and/or Madness of Crowds”
Komu polecamy? Młodzieży, studentom i studentkom, dorosłym.
Gra dostępna na komputer i telefon.
Czas gry: 30 minut.
„Mądrość i/lub Szaleństwo Tłumów” to interaktywny esej na temat społeczeństwa. Przysłowie głosi, że z kim przestajesz, takim się stajesz. Ta gra na podstawie najnowszych badań z zakresu socjologii i psychologii powie Ci o tym więcej.
Na kilku przykładach zobaczysz, jak działają siatki znajomości. Przekonasz się, jak bardzo Twoi znajomi oraz znajomi Twoich znajomych wpływają na Twoje życie. Dowiesz się, w jaki sposób rozprzestrzeniają się plotki i fake newsy oraz jak w grupach (i pomiędzy nimi) popularyzują się dobre i złe nawyki.
Gry dostępne w języku angielskim
1. Wytrop koci spisek
Nazwa gry: „Cat Park”
Źródło: Cat Park
Komu polecamy? Wszystkim.
Gra dostępna na komputer i telefon.
Czas gry: od 15 do 30 minut.
Internet jest pełen kotów i fałszywych informacji. W tej grze znajdziesz i to, i to. W Twoim mieście właśnie powstaje nowy park dla kotów. Czy kryje się za tym spisek? Sprawdź to! Przekonasz się tutaj, że pozornie niewinne memy i humor również potrafią służyć dezinformacji.
Dzięki tej grze w zabawny sposób dowiesz się, jak przebiega kampania dezinformacyjna od podszewki i jakie metody są wykorzystywane do podkręcania negatywnych emocji w mediach społecznościowych. Nauczysz się też, jak przeciwstawić się zorganizowanej akcji internetowych trolli.
2. Sprawdź się w quizie
Nazwa gry: „EU vs. Disinfo Quiz”
Źródło: EUvsDisinfo
Komu polecamy? Wszystkim.
Gra dostępna na komputer i telefon.
Czas gry: do 15 minut.
To krótka gra, która nauczy Cię najważniejszych nawyków i sztuczek z warsztatu każdego fact-checkera. Odpowiadając na pytania, zapoznasz się z kilkoma sytuacjami, w których weryfikacja będzie przydatna. To sytuacje z życia wzięte, takie jak clickbaity, fotomontaże, nierzetelne źródła. Do każdego przykładu twórcy gry przygotowali kilka porad, wskazówek i polecanych narzędzi do weryfikacji.
Po rozwiązaniu tego quizu wzrośnie Twoja świadomość na temat dezinformacji. Zaowocuje to zwiększeniem ostrożności przy codziennym przeglądaniu informacji w sieci.
3. Wejdź w świat dezinformacyjnego biznesu
Nazwa gry: „Fake It To Make It”
Komu polecamy? Młodzieży, studentom i studentkom.
Gra dostępna na komputer.
Czas gry: od 20 do 60 minut.
Fake newsy to nie zawsze broń w walce politycznej, ale też biznes. W tej grze wcielisz się w rolę początkującego twórcy internetowego, który zarabia na fake newsach. Stworzysz swoją stronę, dowiesz się, jak są monetyzowane fałszywe treści i co się „dobrze klika”.
Krótka rozgrywka nauczy Cię technik, które twórcy wprowadzających w błąd materiałów stosują, aby przyciągnąć Twoją uwagę. Uodpornisz się na takie chwyty jak clickbaity, fałszywi eksperci oraz emocjonalny język.
4. Namieszaj nieco w polityce
Nazwa gry: „Harmony Square”
Źródło: Harmony Square
Komu polecamy? Wszystkim.
Gra dostępna na komputer i telefon.
Czas gry: od 15 do 30 minut.
To kolejna gra, w której wcielisz się w rolę złoczyńcy, aby od „drugiej strony” zobaczyć, jak działa i z jakich technik korzysta manipulator. W grze jesteśmy głównym specjalistą ds. dezinformacji, a naszym zadaniem jest siać chaos wśród mieszkańców „Harmony Square”.
Poznasz tutaj takie techniki jak trolling i sfabrykowane oskarżenia. Przekonasz się, jak fałszywe treści potrafią namieszać w polityce. Znajomość takiej perspektywy ułatwi Ci rozpoznawanie prawdziwych przypadków politycznej dezinformacji, na które często można natknąć się w sieci.
5. Przyjrzyj się bliżej teoriom spiskowym
Nazwa gry: „The Conspiracy Test”
Źródło: The Conspiracy Test
Komu polecamy? Wszystkim.
Gra dostępna na komputer i telefon.
Czas gry: od 15 do 30 minut.
W tej grze sprawdzisz, czy światem rządzi tajemnicza grupa Iluminatów. Dowiesz się też, kto stoi za zabójstwem Johna Kennedy’ego i księżnej Diany. Sprawdzisz nawet, czy lądowanie na księżycu zostało sfałszowane. A przede wszystkim w kreatywny sposób nauczysz się krytycznego myślenia.
Na warsztat weźmiesz jedną z kilkunastu popularnych teorii spiskowych. W trakcie rozwiązywania kilku zadań i odpowiadania na krótkie pytania przekonasz się, na jakich dokładnie lukach i błędach w argumentacji opiera się dana teoria. Nauczysz się metody, dzięki której w przyszłości będziesz mógł krytycznie patrzeć na napotkane teorie spiskowe.
6. Zatrudnij się jako propagandysta
Nazwa gry: „Libertas Veritas”
Komu polecamy? Młodzieży, studentom i studentkom.
Gra dostępna na komputer i telefon.
Czas gry: od 15 do 30 minut.
Wkroczysz do mrocznego świata Libertas Veritas i wcielisz się w rolę Ministra Uczciwości w państwie totalitarnym. Wielki Lider oczekuje, że dzięki Twojej pracy obywatele przestaną się buntować i uwierzą we wszystko, co im powiesz.
Dzięki tej grze przekonasz się, jak wygląda i jak działa propaganda. Poznasz jej szkodliwe skutki i dowiesz się, w jaki sposób są kreowane fałszywe narracje w polityce.
7. Przeprowadź śledztwo
Nazwa gry: „Fake News Detective”
Źródło: Fake News Detective | NTU School of Computer Science and Engineering
Komu polecamy? Młodzieży, nauczycielom i nauczycielkom, edukatorom, rodzinom.
Gra dostępna na komputer.
Czas gry: do 20 do 40 minut.
Zostań internetowym detektywem w tej krótkiej interaktywnej grze RPG. To dobra propozycja gry w kilka osób, zarówno na jednym komputerze, jak i do rywalizacji na punkty.
W kilku poziomach gry napotkasz ciekawe zagadki i wyzwania, dzięki którym dowiesz się więcej na temat fake newsów i poznasz kilka metod sprawdzania informacji w sieci – m.in. weryfikacji obrazów, wyszukiwania źródeł czy sprawdzania rzetelności postów w mediach społecznościowych.
8. Ochroń swój wizerunek
Nazwa gry: „Disinformation Diaries”
Komu polecamy? Politykom i polityczkom, osobom publicznym, twórcom i twórczyniom internetowym, organizacjom pozarządowym.
Gra dostępna na komputer i telefon.
Czas gry: od 10 do 20 minut.
Dezinformacja potrafi wiele namieszać w życiu osób publicznych. W tej grze wcielisz się w rolę polityczki, która przegrała wybory z powodu kampanii fałszywych informacji.
W trakcie rozwiązywania kilku zadań spróbujesz odbudować jej wizerunek i przeciwstawisz się twórcom fake newsów. Ta gra nauczy Cię nieco o zagrożeniach, na które wszyscy jesteśmy narażeni w sieci. Zobaczysz, jakie kroki warto podjąć, aby ochronić swój wizerunek publiczny.
9. Zobacz, jak rozchodzi się wirus (dezinformacji)
Nazwa gry: „GO VIRAL!”
Źródło: Go Viral Game
Komu polecamy? Wszystkim.
Gra dostępna na komputer i telefon.
Czas gry: 5 minut.
Ta szybka gra to symulator dyskusji w mediach społecznościowych. Zobaczysz w niej, jak szybko i łatwo rozprzestrzeniają się fałszywe informacje. W trakcie gry będziesz podejmować proste decyzje i obserwować ich efekty. Licznik zamieszczony na górze ekranu wskaże Ci, jak dobry jesteś w manipulowaniu opinią publiczną.
Tłem gry jest pandemia COVID-19, ale wnioski, które z niej wyciągniesz, są uniwersalne i przydadzą Ci się przy każdym wydarzeniu wzbudzającym silne emocje. To nie tylko interaktywna zabawa, ale również podany w przyjemnej formie poradnik radzenia sobie z dezinformacją w codziennych sytuacjach.
Aktualizacja 28.11.2023
10. Posprzątaj w internecie
Nazwa gry: NewsFeed Defenders
(źródło: iCivics)
Komu polecamy? Studentom i studentkom, nauczycielom, edukatorom, rodzinom
Gra dostępna na komputerze (w przeglądarce) i w telefonie (po pobraniu)
Czas gry: od 30 do 45 minut
Wcielisz się tutaj w rolę administratora portalu społecznościowego. Na początek wybierzesz jego obszar tematyczny: życie studenckie, zdrowie i samopoczucie, albo sport i rozrywka. Twoim zadaniem będzie czuwać nad tym, aby nad tym, aby dyskusja była merytoryczna i oparta na faktach. Przekonasz się tutaj jakie informacje warto weryfikować, a na jakie treści warto uważać. W ostateczności, gdy post nie będzie spełniał wymogów (np. gdy wprowadza w błąd, oszukuje odbiorcę albo ma ukryty motyw), będziesz mógł go oznaczyć lub usunąć.
To od decyzji gracza zależy, czy platforma będzie się „klikała” (za to zdobywasz punkty) i czy będzie to bezpieczne środowisko informacyjne. Ta gra to dobre narzędzie na godzinę wychowawczą, lekcję angielskiego lub wiedzy o społeczeństwie. Świetnie uczy ona w praktyce dobrych nawyków przydatnych przy codziennym korzystaniu z sieci.
Koniec aktualizacji 28.11.2023
Gry do pobrania na telefon
1. Ucieknij z escape roomu
Nazwa gry: „Escape Fake”
Komu polecamy? Nauczycielom i nauczycielkom, edukatorom, placówkom opiekuńczym, świetlicom, rodzinom.
Gra dostępna na telefon. Wymaga wydrukowania kilku dodatkowych materiałów.
Czas gry: od 40 do 60 minut.
Ta gra wymaga przygotowania, ale jest tego warta. Korzystając z telefonu i kilku wydrukowanych kart wejdziesz w świat interaktywnego escape roomu. „Escape Fake” wykorzystuje technologię rozszerzonej rzeczywistości (AR).
To świetna okazja do gry zespołowej, także dla Twoich podopiecznych w szkole, domu lub świetlicy. Dobra zabawa łączy się tutaj z edukacją medialną i nauką na temat fake newsów.
2. Dogadaj się z nieco dziwnym wujkiem
Nazwa gry: „Cranky Uncle”
Komu polecamy? Młodzieży, studentom i studentkom.
Gra dostępna na telefon.
Czas gry: od 15 do 30 minut.
Każdy na pewno zna takiego wujka, który „swoje wie” i powtarza fałszywe informacje. W tej grze stawisz czoła takiemu wujowi i dowiesz się, jak z nim rozmawiać.
To aplikacja, która nauczy Cię nieco więcej na temat błędów logicznych i poznawczych, które sprawiają, że łatwo wpadamy w sidła dezinformacji. Krótka rozgrywka wyjaśni Ci, w jaki sposób pomóc komuś wyjść z błędu, gdy już w te sidła wpadnie.
Gry do pobrania na komputer
1. Zacznij rządzić mediami
Nazwa gry: „Not For Broadcast”
Komu polecamy? Młodzieży, dorosłym.
Gra dostępna na komputer.
Czas gry: od 8 do 10 godzin.
To propozycja dla prawdziwych entuzjastów gier komputerowych i osób mających nieco więcej czasu. Jest płatna, ale warta zagrania. W tej grze to Ty zadecydujesz o tym, co inni zobaczą na ekranie swoich telewizorów. Kreatywnie manipuluj perspektywą, przycinaj nagrania i dźwięk oraz przekonuj innych do swojej jedynej słusznej narracji.
W trakcie ekscytującej rozgrywki przekonasz się, jak działa współczesna propaganda, i dowiesz więcej na temat konsekwencji podporządkowania mediów tylko jednej grupie interesów.
2. Zarządzaj farmą trolli
Nazwa gry: „Influence inc.”
Komu polecamy? Młodzieży, dorosłym.
Gra dostępna na komputer.
Czas gry: od 3 do 5 godzin.
Stwórz imperium wpływu i kontroluj media społecznościowe. W tej grze symulacyjnej wcielisz się we właściciela agencji zajmującej się reklamą. Niestety granica między reklamą a propagandą okazuje się bardzo cienka.
Dbaj o wizerunek influencerów albo niszcz nieprzychylne Ci osoby. Wpływaj na rynek, manipuluj opinią publiczną, a nawet zmień wyniki wyborów. Przekonaj się, jak nieautentyczna aktywność w mediach społecznościowych potrafi wpłynąć na życie wielu osób, w tym również na Twoje.
3. Rozprzestrzeniaj się jak wirus
Nazwa gry: „Plague Inc.”
Źródło: Ndemiccreations
Komu polecamy? Młodzieży, dorosłym.
Gra dostępna na komputer i telefon.
Czas gry: od 20 do 40 minut na jedną rozgrywkę.
To gra, która od wielu lat cieszy się dużą popularnością. W „Plague Inc.” kontrolujemy wirusa (lub bakterię albo inny patogen), a naszym celem jest zarażenie całej ludzkości. A gdzie tutaj fake newsy? Otóż w 2019 roku twórcy gry we współpracy z organizacją factcheckingową Full Fact stworzyli nowy tryb gry, w której zamiast pandemii zajmujemy się infodemią.
Grając w tym trybie, przekonasz się, że dezinformacja działa jak wirus i rozchodzi się od człowieka do człowieka. Fałszywe informacje mają również realne konsekwencje i potrafią przynieść ludzkości wiele szkód. Tego wszystkiego dowiesz się już w trakcie jednej rozgrywki, ale na pewno skusisz się na kolejne.
Wspieraj niezależność!
Wpłać darowiznę i pomóż nam walczyć z dezinformacją, rosyjską propagandą i fake newsami.
Dowiedz się, jak radzić sobie z dezinformacją w sieci
Poznaj przydatne narzędzia na naszej platformie edukacyjnej
Sprawdź!
*Jeśli znajdziesz błąd, zaznacz go i wciśnij Ctrl + Enter
POLECANE DLA CIEBIE
