Strona główna Analizy IPCC: zmiany klimatu odcisną piętno na naszym życiu. Czas działać

IPCC: zmiany klimatu odcisną piętno na naszym życiu. Czas działać

Pod koniec lutego opublikowana została druga część szóstego raportu IPCC. Została ona poświęcona analizie, w jaki sposób zmiana klimatu może wpłynąć na ludzkie życie. Konkluzja płynąca z raportu jest klarowna – postępujące zmiany klimatu zagrażają dobrostanowi planety i jej mieszkańcom. Twórcy dokumentu mówią wprost – mamy szansę uratować naszą przyszłość tylko, jeśli nie będziemy zwlekać z działaniem.

IPCC: zmiany klimatu odcisną piętno na naszym życiu. Czas działać

Pod koniec lutego opublikowana została druga część szóstego raportu IPCC. Została ona poświęcona analizie, w jaki sposób zmiana klimatu może wpłynąć na ludzkie życie. Konkluzja płynąca z raportu jest klarowna – postępujące zmiany klimatu zagrażają dobrostanowi planety i jej mieszkańcom. Twórcy dokumentu mówią wprost – mamy szansę uratować naszą przyszłość tylko, jeśli nie będziemy zwlekać z działaniem.

Najnowszy dokument szczegółowo przedstawia wymierne następstwa globalnego ocieplenia oraz możliwości adaptacyjne środowiska. Autorzy położyli nacisk na przełożenie zagadnień przedstawionych w pierwszej części raportu na faktyczne problemy, z którymi w wyniku zmian klimatu będą mierzyć się ludzie. 

Problemy rolnictwa = głód

Pomimo podejmowanych kroków, zmiany klimatu coraz dotkliwiej wpływają na codzienne życie ludzi na Ziemi. Zaburzone działanie ekosystemów daje o sobie znać – coraz częściej obserwuje się ekstremalne fale upałów, susze, powodzie i inne nieprzystające do pór roku anomalie pogodowe. 

Skutkuje to nie tylko epizodami obumierania niektórych gatunków, np. koralowców i drzew, ale również poważnymi problemami z dostępnością wody i pożywienia w Afryce, Azji, Ameryce Środkowej i Południowej oraz Arktyce.

Według szacunków – ze względu na niesprzyjające warunki klimatyczne – do końca XXI wieku wykorzystywanie pod uprawy aż 8 proc. obecnie używanych gruntów stanie się niemożliwe. W tym samym czasie nawet przy ociepleniu powierzchni Ziemi poniżej 1,6°C może przestać istnieć od 3 do 41 proc. łowisk w afrykańskich regionach tropikalnych.

Rybołówstwo zapewnia główne źródło białka ok. 1⁄3 populacji żyjącej w Afryce i umożliwia utrzymanie 12,3 mln ludzi. Zmniejszająca się liczebność ryb może być przyczyną niedożywienia milionów osób.

Narastający deficyt wodny

Utrzymanie emisji CO2 na obecnym poziomie doprowadzi do ogromnych problemów z dostępnością do wody. Autorzy zastrzegają, że przy ociepleniu o 2°C od 800 mln do 3 mld ludzi będzie doświadczać chronicznego niedoboru wody z powodu suszy. Liczba ta wzrasta do ok. 4 mld przy ociepleniu o 4°C.

Współczesny świat nie jest gotowy na efekty globalnego ocieplenia przekraczającego 1,5°C w stosunku do epoki przedprzemysłowej. Wzrost temperatury o 1,5°C oznacza nieodwracalne konsekwencje dla ludzi i środowiska, nawet jeśli w przyszłości uda się odwrócić ten trend i globalna temperatura zacznie spadać.

Niestety, obecny wzrost temperatury osiągnął już poziom 1,2°C, a według szacunków IMGW Polska już teraz doświadcza rekordowo wysokich temperatur. Rok 2020 był drugim najcieplejszym w historii pomiarów (od 1951 roku). Cieplej było tylko w 2019 roku.

Intensyfikacja anomalii pogodowych

Globalny wzrost temperatury prowadzi do anomalii pogodowych i klęsk żywiołowych, które szczególnie oddziałują na wrażliwe ekosystemy (lasy namorzynowe, rafy koralowe) oraz siedziby ludzkie i infrastrukturę położoną na terenach nadmorskich. 

Biorąc pod uwagę prognozy o wzroście średniej temperatury powierzchni globu o 1,5°C względem epoki przedprzemysłowej, do końca XXI wieku niemal czterokrotnie wzrośnie częstość występowania anomalii pogodowych. Jeżeli temperatury wzrosną o 3°C – aż pięciokrotnie.

Zmiany klimatu – zagrożenia dla Polski i Europy

Raport IPCC wskazuje cztery główne zagrożenia dla naszego kontynentu:

  1. ekstremalne upały, które oprócz zmian w ekosystemach wpłyną też na pogorszenie stanu zdrowia ludzi, a w związku z tym – zwiększą śmiertelność; według szacunków przy utrzymującym się poziomie emisji gazów cieplarnianych do 2050 roku liczba zgonów w skali roku z powodu upałów wzrośnie w Polsce trzykrotnie – z około 1 tys. do ponad 3 tys.,
  2. problemy z uprawami rolnymi, będące wypadkową wyjątkowych susz i nadmiernych opadów,
  3. rosnący poziom morza i powodzie, na które rocznie narażone jest ok. 210 tys. osób, do 2100 roku może to być o 60 tys. więcej,
  4. niedobory wody, których – przy utrzymującej się obecnie emisji gazów cieplarnianych – do końca wieku doświadczy w Polsce ok. 15 mln osób.

Państwa rozwijające się są szczególnie narażone na zmiany klimatu

Skutki zmian klimatu są szybsze i bardziej dotkliwe, niż prognozowano – szczególnie w krajach rozwijających się. Kaskadowe skutki susz, powodzi, pożarów i ekstremalnie wysokich temperatur sprawiły, że prognozy sprzed dwóch dekad okazują się niedoszacowane. Silne i nierzadko nakładające się na siebie zjawiska przyniosły więcej szkód w krótszym czasie, narażając miliony ludzi na tragiczne skutki.

Jak podkreśla prof. Rawshan Ara Begum z Centre for Corporate Sustainability and Environmental Finance:

„Raport IPCC dostrzega, że biedne i najsłabiej rozwinięte kraje są najsilniej dotknięte zmianą klimatu i w najmniejszym stopniu za nią odpowiadają. Te kraje otrzymują stosunkowo niewielkie wsparcie finansowe na adaptację”.

Nauka o klimacie

Ekosystemy wodne w zagrożeniu

Zmiany klimatu dotkną nie tylko człowieka. Zakwaszenie oceanów, zmniejszona zawartość tlenu w wodzie i inne zmiany wymuszające na roślinach i zwierzętach przenoszenie się na coraz wyższe szerokości geograficzne – już teraz zauważalny jest negatywny wpływ tych czynników na życie zarówno ludzi, jak i zwierząt.

Według prognoz to dopiero początek – jeżeli globalne ocieplenie osiągnie 2°C i nie będzie hamować, do końca XXI wieku nawet 18 proc. gatunków zwierząt na Ziemi będzie zagrożonych wyginięciem. Jeśli natomiast wzrost temperatury osiągnie 4°C, prognozowana liczba wzrośnie do 50 proc.

Rosnące temperatury i częstotliwość związanych z nimi anomalii pogodowych wpływają także na cykliczność procesów biologicznych. Globalne ocieplenie zaburza kwitnienie, porę wychodzenia zwierząt z hibernacji czy coroczne migracje.

Dość wskazywania winnych – czas na działanie

Autorzy raportu podkreślają, że tylko zaangażowanie szerokiego grona obywateli i ekspertów planujących równe i sprawiedliwe rozwiązania w walce z szybko postępującymi zmianami klimatu pomoże uniknąć problemów w przyszłości. Zwrócono uwagę m.in. na poszanowanie i wykorzystanie wiedzy ludności rdzennej.

W ramach radykalnych i nieuniknionych zmian sugerują objęcie ochroną od 30 do 50 proc. powierzchni globu – lądów, wód słodkich i oceanów – aby odbudować, wzmocnić lub ochronić wiele ekosystemów. Należy również bezwzględnie dążyć do wypełnienia postanowień Porozumienia paryskiego oraz definiowanych przez raport Celów Zrównoważonego Rozwoju.

Najważniejsze będą drastyczne i jak najszybciej wdrożone cięcia emisji gazów cieplarnianych. Jednak nie mogą być one jedynym czynnikiem, a początkiem zmian. Podstawą będzie dostęp do energii pochodzącej ze źródeł odnawialnych i energetyki jądrowej, która powinna zostać składową miksu energetycznego w czasie odejścia od węgla i innych paliw kopalnych, i być odpowiedzią na niewystarczającą wydajność źródeł odnawialnych.

Oprócz drastycznych zmian autorzy proponują wytworzenie swojego rodzaju „buforów” chroniących ekosystemy i ludzi przed zmianami, które już nastąpiły i są nieodwracalne, a nieodpowiednie dostosowanie do nich może pogorszyć i tak złą już sytuację.

Działać można również na poziomie lokalnym

Rolnicy powinni dywersyfikować uprawy, tworzyć cień na polach uprawnych przez sadzenie drzew i krzewów oraz dostarczać glebie jak najwięcej materii organicznej. 

Komunikacja na trasie miasto-przedmieście powinna być przemyślana i czysta. Planowanie przestrzeni zurbanizowanych powinno brać pod uwagę obecność zieleni i wody – poprzez chłodzące „miejską wyspę ciepła” parki i stawy oraz zadrzewione tereny przy ulicach czy zieleń na dachach budynków.

O IPCC

Raport IPCC (Międzyrządowego Panelu ds. Zmian Klimatu) to jeden z najważniejszych na świecie dokumentów poświęconych zmianom klimatycznym. IPCC jest ciałem doradczym ONZ, działającym od 1988 roku. Opublikował już 6 raportów ogólnych (w latach 1990, 1995, 2001, 2007, 2014 oraz 2021) oraz, włącznie z omawianym w tej analizie, 13 szczegółowych raportów tematycznych.

*Jeśli znajdziesz błąd, zaznacz go i wciśnij Ctrl + Enter

Pomóż nam sprawdzać, czy politycy mówią prawdę.

Nie moglibyśmy kontrolować polityków, gdyby nie Twoje wsparcie.

Wpłać

Dowiedz się, jak radzić sobie z dezinformacją w sieci

Poznaj przydatne narzędzia na naszej platformie edukacyjnej

Sprawdź!