Drzewa nie mówią, przynajmniej ludzkim językiem, ale mogą przekazać nam całkiem sporo informacji o otoczeniu. Na podstawie obserwacji roślin można próbować określić np. warunki atmosferyczne oraz ukształtowanie i sposób użytkowania terenu, ale wymieniać można byłoby jeszcze długo. W dzisiejszym wydaniu omówimy to, co nieco mniej oczywiste. Wydarzenia ze Strefy Gazy z przełomu 2023 i 2024 roku pokazują, że z drzew można wyczytać wiele historii.

Co wspólnego z wycinką drzew ma kryzys humanitarny w Strefie Gazy?

Organizacja Narodów Zjednoczonych (ONZ) wskazuje, że w związku z ofensywą Izraela w Strefie Gazy kryzys głodu „pogłębia się, sprawiając, że prawie cała ludność jest uzależniona od pomocy żywnościowej, która w dalszym ciągu nie wystarcza, aby zaspokoić rosnące potrzeby”. Jak opisywała agencja Reuters pod koniec lutego, w obliczu klęski głodu niektórzy ludzie zaczęli jeść m.in. liście kaktusów i piec chleb z paszy dla zwierząt. 

Sytuacja zmienia się dynamicznie, przez co trudno monitorować szczegółowo wszystkie wydarzenia oraz ich efekty. W niektórych przypadkach z pomocą mogą przyjść techniki wywiadu internetowego. Udowodnili to dziennikarze redakcji śledczej Bellingcat we współpracy ze Scripps News. Razem postanowili przeanalizować rozpaczliwą sytuację na podstawie zdjęć satelitarnych, które pokazywały… jak zmienia się roślinność na danym terenie.

Izraelskie wojsko przyczynia się do wylesiania i niszczenia upraw

Na podstawie map satelitarnych pozyskanych z Planet Labs w analizie wykazano, że Siły Obronne Izraela (IDF) przyczyniają się do wylesiania i niszczenia gruntów rolnych wykorzystywanych m.in. do uprawy drzew oliwnych w Strefie Gazy.

Uderza to mocno w codzienne funkcjonowanie dotkniętej głodem ludności cywilnej. W ciągu kilku miesięcy w pobliżu osiedla Necarim usunięto drzewa i rośliny na obszarze 1740 hektarów (4300 akrów). 

Fot. www.twitter.com

Wzdłuż drogi Kissufim zniszczono drzewa i inne rośliny na gruncie o powierzchni ok. 326 hektarów (805 akrów). Natomiast w środkowej części Strefy Gazy w okolicach Wadi Gaza wykarczowano ok. 521 hektarów (1287 akrów). To jeden z dowodów na to, że izraelskie oddziały niszczą rolną infrastrukturę cywilną, która może gwarantować spełnianie podstawowych życiowych potrzeb. Izraelskie wojsko w rozmowie z Bellingcat broni się tym, że nie szkodzi środowisku ani ludności cywilnej, jeżeli z ich punktu widzenia nie jest to konieczne w ramach działań wojskowych.

Do podobnych wniosków co Bellingcat już w grudniu 2023 roku doszła organizacja związana z ochroną praw człowieka – Human Rights Watch. Zauważono wtedy przypadki niszczenia sadów i pól uprawnych na północ od miasta Bajt Hanun. 

NEW: Satellite imagery reviewed by HRW shows that orchards, greenhouses and farmland in northern Gaza have been razed since the beginning of Israel’s ground invasion, compounding concerns of dire food insecurity and loss of livelihood. 1/14 🧵⤵️ pic.twitter.com/Qrvbklro5d

— Human Rights Watch (@hrw) December 4, 2023

Co na temat cywilów ujawniło dochodzenie na podstawie obrazów drzew?

Drzewa mogą „powiedzieć” jeszcze więcej o funkcjonowaniu cywilów w czasie działań zbrojnych. Przy użyciu map satelitarnych dziennikarze Bellingcat zaobserwowali, że ludzie zaczęli wycinać drzewa w parkach oraz na innych obszarach miejskich. Niektórzy wycinają je, aby pozyskać drewno opałowe, ale zauważalna jest też wycinka pod budowę tymczasowych schronień. 

Można to zaobserwować m.in. wzdłuż granicy z Egiptem, gdzie wiele osób szuka bezpiecznego miejsca. W śledztwie wymieniono też wiele innych przykładów miejsc, wokół których zanikała roślinność. Sytuacja dotyczyła m.in. parków, cmentarzy, okolic szpitali czy też jednego z uniwersytetów. Gdy porównano obrazy z ostatnich miesięcy zeszłego roku z tymi z 2024 roku, okazało się, że nierzadko bujnie porośnięte obszary zostały wylesione i stały się jałowe.

Fot. www.twitter.com

Jakie narzędzia oferują nam możliwość analizy terenów leśnych za darmo?

Techniki używane w białym wywiadzie są różne i każda z nich może zapewnić dojście do nowych wniosków, które pogłębiają rozumienie tematu. O ile nie każdy będzie w stanie uzyskać dostęp do aktualnych map satelitarnych, by analizować lasy i zmiany w ich powierzchni w czasie rzeczywistym, o tyle istnieją inne darmowe narzędzia, które mogą być przydatne w śledztwach internetowych.

Ciekawym rozwiązaniem może okazać się OSINT Forest Area Tracker, narzędzie opracowane przez Bellingcat. Przysłużyło się do monitorowania zmian w powierzchni chronionych lasów pod wpływem pożarów spowodowanych aktywnością wojsk w czasie rosyjskiej inwazji. Dzięki temu narzędziu można analizować też dowolne inne obszary. Jak podkreślają autorzy: „narzędzie ujawnia skalę i intensywność anomalnych zmian na lądzie. Zawęża to obszary poszukiwań badaczy, którzy przyglądają się szkodom środowiska w Ukrainie”.

Fot. OSINT Forest Area Tracker / Bellingcat

Warto również zwrócić uwagę na narzędzie Fire Information for Resource Management System (FIRMS) od NASA. Umożliwia ono lokalizowanie aktualnych pożarów (nie tylko lasów) – co może okazać się szczególnie przydatne w przypadku śledzenia konfliktów i wyszukiwania aktualnego miejsca walk.

Fot. FIRMS / NASA