​​Akt I: Syria

Teren elektrowni gazowej w Palmirze był scenerią jednego z wielu bestialstw Grupy Wagnera. Jedno z nich zyskało szczególny rozgłos. Napastnik z chustą i goglach na twarzy uderza młotem w nogi i dłonie mężczyzny przytrzymywanego na ziemi.

Zamordowanym mężczyzną był Hamdi Bouta – Syryjczyk wcielony do armii i po miesięcznym szkoleniu przydzielony do największej bazy lotniczej w kraju, znanej jako T4. Bouta próbował uciec z bazy, jednak został zatrzymany przez wagnerowców najprawdopodobniej w kwietniu 2017 roku.

Wideo z okładania go młotem po raz pierwszy zauważono 30 czerwca 2017 roku. Film pojawił się na portalu Funker350. Dość szybko nagraniem zainteresowali się internetowi śledczy, którzy powiązali katów Bouty z rosyjskimi najemnikami z grupy Wagnera.

Było to możliwe dzięki wnikliwej analizie zarówno materiału wideo, jak i rosyjskich grup na VKontakte (związanych z weteranami i militariami), w których filmik był udostępniany. 

Przykład dehumanizacji ofiar Grupy Wagnera. Fot. Björn Stritzel / Twitter

Jeden z zabójców, do którego w nagraniach zwracano się Wolf lub Volf, został zidentyfikowany najprawdopodobniej jako Vladislav Apostol, obywatel Rosji i Mołdawii. Zginął w Syrii w lutym 2018 roku podczas nalotu sił Stanów Zjednoczonych. 

Akt II: prawdopodobnie Rosja

Jewgienij Nużyn, 55-letni rosyjski najemnik z Grupy Wagnera, wcześniej żołnierz wojska wewnętrznego w Rosji. Poddał się siłom ukraińskim we wrześniu 2022 roku. Początkowo w niewoli Nużyn chciał przejść na stronę ukraińską i walczyć w legionie rosyjskim (złożonym z Rosjan walczących po stronie Ukrainy). Kilku ukraińskich dziennikarzy oraz polski korespondent Mateusz Lachowski przeprowadzili wywiady z Nużynem, w których opowiedział on pokrótce historię zarówno swojego pobytu w więzieniach na terenie Rosji, jak i procesu rekrutacji do Grupy Wagnera.

Pierwsze wzmianki o zabójstwie Nużyna pojawiły się 12 listopada. Kanał na Telegramie GREY ZONE – powiązany z Grupą Wagnera – zamieścił wzmiankę o nagraniu z jego egzekucji, które później szybko zostało odszukane i rozpowszechnione. 

Na nagraniu widać Nużyna z głową przyklejoną przezroczystą taśmą do betonowego słupa. Nużyn mówi, że został złapany przez komórkę Wagnera w Kijowie. Następnie widać uderzenie młotem w głowę.

Akt III: Strasburg

23 listopada 2022 roku Parlament Europejski przyjął rezolucję, zgodnie z którą Rosja została uznana za kraj sponsorujący terroryzm. Na listę organizacji terrorystycznych wpisane zostały m.in. Grupa Wagnera oraz 141. Specjalny Pułk Zmotoryzowany (żołnierzy tego ugrupowania nazywa się kadyrowcami od nazwiska patrona pułku, Achmata Kadyrowa, byłego prezydenta Republiki Czeczeni).

Nie trzeba było długo czekać na reakcję otoczenia Kremla. W odpowiedzi na rezolucję prawnik Jewgienija Prigożyna, rosyjskiego biznesmena i założyciela Grupy Wagnera, przesłał do europarlamentu symboliczny młot w etui na skrzypce. Wzrok przykuwa czerwona plama na młocie, mająca zapewne symbolizować krew. Bez wątpienia można tutaj doszukać się symboliki młota jako narzędzia wykorzystywanego do siania strachu przed dezercją z Grupy Wagnera.

Prigozhin’s lawyer handed over to the European Parliament a sledgehammer with the Wagner logo smeared with artificial blood. The video appeared on propaganda Z-channels.

Recently, the European Parliament started talking about recognizing Wagner PMC as a terrorist organization. pic.twitter.com/th2W3dx6zH

— NEXTA (@nexta_tv) November 24, 2022

Z kolei jeden z rosyjskich polityków pozował do sesji zdjęciowej z młotem podarowanym mu przez wagnerowców, a samą formację nazwał bohaterską formacją wojskową.

Tiktokowi najemnicy pod lupą 

Badacze z NewsGuard, których analizy był już wielokrotnie przez nas opisywane, pochylili się nad tematem promowania Grupy Wagnera na TikToku.

Wzięli oni pod uwagę tylko kilka najpopularniejszych tagów w językach rosyjskim i angielskim. Mimo to podczas śledztwa zidentyfikowali 160 filmów, które przedstawiały akty przemocy w „słusznej sprawie”. Wśród nich 14 odnosiło się do niedawnego zamordowania wagnerowca schwytanego przez Ukraińców, a po wymianie zabitego młotem przez swoich kolegów z Grupy Wagnera.

Ponadto badacze znaleźli przeszło 500 filmików, w których nie ma przedstawionych aktów przemocy, ale nawołują one do zabijania ukraińskich „nazistów”. Pięć kont ujawnionych w trakcie śledztwa regularnie publikowało odnośniki do zewnętrznych serwisów, na których prowadzona była rekrutacja do Grupy Wagnera.

Przykład wpisu, w którym wykorzystano motyw młota, nawiązujący do Grupy Wagnera. Oryginalne nagranie nie jest już dostępne, zrzut ekranu wykonano 15 stycznia 2023 roku. Fot. ryzexrealconflict / TikTok

Ze wspomnianych 14 filmików z egzekucji Nużyna TikTok usunął jedynie 10. Jeden z filmów przed usunięciem z serwisu został obejrzany aż 900 tys. razy.

Filmiki z TikToka z Vladisławem Apostolem. Zrzut ekranu wykonano 15 stycznia. Fot. TikTok

Na TikToku znaleźć można też materiały (ostrzegamy – scena jest drastyczna), w których użytkownicy próbują odwzorować w grach komputerowych sceny z Syrii, dodatkowo podkładając dźwięk z oryginalnego nagrania. 

Historia Nużyna spisana przez Polaka

Jednym z dziennikarzy, którzy rozmawiali z Nużynem, był Mateusz Lachowski. Rosjanin w wywiadzie opowiedział mu, jak wyglądało jego życie przed werbunkiem do Grupy Wagnera. 

Sam Lachowski później odniósł się do egzekucji. Stwierdził, że mogła to być przestroga dla innych najemników schwytanych przez ukraińskie siły oraz dla samych dziennikarzy.

Więcej informacji o historii Nużyna można znaleźć w materiale Andromedy prowadzącej kanał zajmujący się wyjaśnianiem propagandy z rosyjskich mediów.

Internetowa ikonografia bestialstwa

Vladisław Apostol został „ikoną” Grupy Wagnera w mediach społecznościowych. Zabójca Hamdiego Bouty pojawia się w większości filmików związanych z tą organizacją, a pochodzących od osób, które ją wspierają lub z nią sympatyzują. Trend ten widoczny jest w rosyjskich mediach społecznościowych oraz na TikToku.

They tortured Hamdi by smashing his hands and legs with a sledgehammer before cutting off parts of his body and posing with the mutilated corpse.
Wagner PMC later used this sadistic murder for promotion, selling shirts and patches.
Since it happened in Syria, no one really cared. pic.twitter.com/dRqqE6GKoO

— Björn Stritzel (@bjoernstritzel) May 29, 2022