„Incydent tak szokujący, że wszyscy stracili mowę”, „Sytuacja tak niezrozumiała, że wszyscy zostali zaskoczeni i bez słowa”, „Nastąpiło niecodzienne zdarzenie”. W ostatnich tygodniach na portalu X niemal codziennie można natknąć się na posty o podobnej treści (1, 2, 3). Nawet pod naszym wpisem o oszustwach na tym portalu ktoś zwrócił uwagę, że zauważył podobny post.

Z dokładnie tego wątku… 😉 pic.twitter.com/3RzZ6gkUUg

— Pluszak Stary 🇵🇱🇺🇦 Путин хуйло! (@PluszakStary) March 7, 2024

Sytuacja stała się na tyle powszechna, że użytkownicy zaczęli obracać ją w żart (1, 2). Wiktor Stribog, znany przede wszystkim z internetowej serii „Kraina Grzybów”, przygotował nawet grafikę wpisującą się w ten trend.

Zaistniała niezwykła sytuacja. pic.twitter.com/8B3yhssrlP

— Wiktor Stribog (@WiktorStribog) March 7, 2024

Kto jest „bohaterem” tych oszustw? Co nam grozi, jeśli przypadkiem podamy swoje dane? Czy to problem wyłącznie Polski? Zanurzmy się wspólnie w świat scamów w mediach społecznościowych.

Bitcoin, NBP i Mentzen – wizerunek polityka wykorzystywany przez oszustów

Jeden z najczęściej przewijających się obrazków w scamowych wpisach przedstawia Sławomira Mentzena na sejmowej mównicy (1, 2, 3) bądź w trakcie udzielania wywiadu. Rzekomo to właśnie w trakcie rozmowy z dziennikarzem jeden z liderów Konfederacji „został pozwany przez Narodowy Bank Polski” (obecnie wpis ten jest już niedostępny).

Fot. www.archive.ph

W jednym z ostatnich przykładów za wizerunkiem polityka umieszczono błyszczące monety z logiem bitcoina z dopiskiem: „nastąpiło niecodzienne zdarzenie”.

Fot. www.archive.ph

To nie pierwszy raz, kiedy oszuści wykorzystują wizerunek Sławomira Mentzena. W trakcie ubiegłorocznej kampanii wyborczej m.in. na Facebooku pojawiło się wiele wpisów sugerujących, że doszło do aresztowania polityka. Swoją drogą ten motyw pojawia się również w ostatnich oszustwach (wersja zarchiwizowana). 

Jeszcze ostrzej polityk zareagował na fałszywe informacje o swojej śmierci, które również przygotowali scamerzy:

Facebook to najbardziej dziadowska platforma społecznościowa. W trakcie kampanii wyborczej pozwalał na reklamowanie scamu zdjęciami na których rzekomo byłem aresztowany, a teraz bierze kasę za to. Jednocześnie blokuje reklamy moich firm, bo niby są reklamą polityczną.

Pomyślcie… pic.twitter.com/EvglCSSV7q

— Sławomir Mentzen (@SlawomirMentzen) January 22, 2024

Nie tylko Mentzen – jakie inne wizerunki pojawiają się we wpisach oszustów?

Uproszczeniem byłoby sprowadzenie sprawy internetowych oszustw wyłącznie do osoby Sławomira Mentzena. W podobny sposób użyto chociażby wizerunku dziennikarki Justyny Dobrosz-Oracz z jednego z programów emitowanych przez TVP Info.

Fot. www.twitter.com

Inną osobą, której wizerunek pojawił się w oszustwie na portalu X, jest modelka i prezenterka telewizyjna Izabella Krzan. CERT Polska w swoich wpisach zwraca uwagę również na scamy na bazie zdjęć Wojciecha Cejrowskiego i Marcina Prokopa.

‼ Kolejne znane twarze, ale schemat oszustwa dokładnie ten sam😤Przekażcie dalej! Niech nikt nie nabierze się na takie działania! https://t.co/70Dc5MkpG0 pic.twitter.com/Nvc5m2Fz87

— CERT Polska (@CERT_Polska) March 7, 2024

Scamy pojawiają się również poza Polską

Does Elon Musk endorse these scam ads with his face on them that appear frequently on his own website? I can only assume that he does pic.twitter.com/r2X1ncHiK9

— Zack (@credulousexpert) February 27, 2024

Co ciekawe, fałszywe wpisy z Muskiem „przekonującym” do inwestycji 250 dolarów w „kwantową sztuczną inteligencję” pojawiają się w różnych wersjach językowych, np. po niemiecku.

I'm getting German scam ads featuring elon musk now 💀💀💀 pic.twitter.com/1Oehbw1tN0

— Lyra 🇺🇦 🇵🇸 🇾🇪 🇸🇩 (@TheWerelizard) March 5, 2024

Kiedy Musk przejmował Twittera, zapowiadał usunięcie kont podszywających się pod różne osoby. Nie uniknął jednak kradzieży swojego wizerunku, którego użyto do stworzenia fałszywego konta z jego zdjęciem. Profil regularnie publikuje wpisy o Tesli czy SpaceX, a także zachęca do „inwestycji”.

I’m deciding who i would change his or her life with a million dollar 💵….All you have to do is INVEST with TESLA STOCK 💯✅ pic.twitter.com/91PVER02TU

— Elon Musk (@Elon_Musk__usa) March 5, 2024

„Zaszło coś nadzwyczajnego” – co kryje się w linkach?

Po co jednak kraść wizerunki znanych osób i spamować nimi na wirtualnych tablicach? Głównie po to, aby wyłudzić dane osobowe i pieniądze.

Niezależnie od tego, czy we wpisie pojawi się Sławomir Mentzen na tle bitcoina, czy na mównicy, każdy z linków prowadzi do strony internetowej o tej samej zawartości (1, 2, 3, 4, 5, 6, 7).

Fot. www.archive.ph

Jeśli zagłębimy się w jego treść, natrafimy na wątek rzekomej platformy umożliwiającej inwestowanie. Sławomir Mentzen miał ponoć powiedzieć w wywiadzie: „Daj mi 250 euro, a z pomocą platformy Trader 360 Cipro zmienię je na milion w zaledwie 12–15 tygodni”.

Fot. www.archive.ph

Fot. www.archive.ph

Twitter zabrania, a ludzie pieniądze tracą

Formularze rejestracyjne, podobne do tego z linku w tekście, służą oszustom do inicjowania „połączenia z »konsultantem«”. W trakcie takiej rozmowy może dojść do wyłudzenia pieniędzy, ponieważ oszuści nakłaniają swoje ofiary do wykonania przelewów na „konta inwestycyjne”, co kończy się stratą czasem nawet setek tysięcy złotych (1, 2, 3).

Można by zapytać: co z tym wszystkim robi sam X? Jak dowiemy się ze strony poświęconej zasadom postępowania w przypadku oszustw finansowych, użytkownikowi portalu nie wolno stosować nieuczciwych metod mających na celu m.in. wyłudzenie pieniędzy:

Informacje ze strony to jedno, inną sprawą jest cyfrowa rzeczywistość, w której non stop przez wirtualną tablicę przewijają się oszustwa.

Co trzeci post na Twitterze wygląda tak właśnie. Same zweryfikowane konta, bo jak wiadomo, wniesienie opłaty wyeliminuje spam i boty. Wyszło tak, jak się spodziewaliśmy. pic.twitter.com/9RwFLQq7uP

— ZaufanaTrzeciaStrona @zaufanatrzeciastrona@infosec (@Zaufana3Strona) March 7, 2024