W 100 konkretach Donald Tusk obiecywał odpolitycznienie spółek z udziałem Skarbu Państwa. „Przeprowadzimy nowy nabór w transparentnych konkursach, w których decydować będą kompetencje, a nie znajomości rodzinne i partyjne” – zapowiadał. W tym punkcie programu nie był odosobniony, podobną obietnicę składali jego obecni koalicjanci z Trzeciej Drogi. Szymon Hołownia zapowiadał: „tłuste koty z PiS, po 15 października pakujcie swoje kuwety!”.

Porównaliśmy więc dwie listy nazwisk. Na jednej znajdują się osoby, które po przejęciu władzy przez rząd Donalda Tuska (po 13 grudnia 2023 roku i w 2024 roku), uzyskały pozytywną opinię Rady do spraw spółek z udziałem Skarbu Państwa. Pozwala ona na członkostwo w organach nadzorczych tych spółek. Na drugiej liście są kandydaci do Sejmu i Senatu w wyborach z 15 października 2023 roku.

Okazuje się, że do 17 grudnia 2024 roku siedemnaścioro dawnych kandydatów i kandydatek Koalicji Obywatelskiej, Lewicy oraz Trzeciej Drogi, którzy nie dostali się do parlamentu, już po zaprzysiężeniu rządu Donalda Tuska dostało pozytywną opinię Rady i miejsca w radach nadzorczych spółek z udziałem Skarbu Państwa.

Trzecia Droga

Aż 10 z 17 opisanych przez nas przypadków dotyczy polityków, którzy startowali z list Trzeciej Drogi.

Z list tej formacji o mandat posła ubiegał się bezpartyjny radca prawny Piotr Szymanek. Kandydatowi nie udało się zdobyć mandatu w okręgu warszawskim. Już 26 stycznia, czyli niedługo po zaprzysiężeniu rządu Donalda Tuska, uzyskał on pozytywną opinię umożliwiającą mu zasiadanie w radach nadzorczych spółek Skarbu Państwa. 

Od 10 lipca jest wpisany do Krajowego Rejestru Sądowego (KRS) jako członek rady nadzorczej przedsiębiorstwa Energa Elektrownie Ostrołęka. To spółka wchodząca w skład grupy Energa, której niemal 91 proc. akcji jest w rękach Orlenu (49,9 proc. udziału Skarbu Państwa w strukturze akcjonariatu). Od 22 maja Piotr Szymanek jest także wiceprezesem zarządu Energi.

Polskie Stronnictwo Ludowe

W radach nadzorczych spółek z udziałem Skarbu Państwa znaleźli się też politycy PSL, którzy startowali z list Trzeciej Drogi.

Należący do PSL radca prawny Karol Bielski kandydował do Sejmu z list Trzeciej Drogi. W okręgu warszawskim uzyskał jedynie 737 głosów, co nie przełożyło się na mandat. 

11 lipca 2024 roku polityk uzyskał pozytywną opinię rady uprawniającą do zasiadania w spółkach Skarbu Państwa, a osiem dni później został wpisany do KRS jako członek rady nadzorczej PKP Telkol. To przedsiębiorstwo odpowiadające za sprawności urządzeń telekomunikacyjnych służących do bezpiecznego prowadzenia ruchu pociągów. Akcje tej spółki w 100 proc. należą do PKP SA, której jedynym właścicielem jest Skarb Państwa.

Polityk PSL Leszek Świętowski otrzymał dwójkę na liście Trzeciej Drogi. Uzyskał 1264 głosów w okręgu obejmującym m.in. Lublin, co nie dało mu szans na zasiadanie w poselskich ławach. Za to 10 maja widniał już w KRS jako prezes Stadniny Koni Janów Podlaski, którą nadzoruje Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa.

Łukasz Guliński, mieszkający w Poznaniu i należący do PSL, kandydował jako krakowski kandydat Trzeciej Drogi. W wyborach do Sejmu zdobył tylko 333 głosy. Teraz pracuje w Gdyni. 31 października uzyskał pozytywną opinię umożliwiającą zasiadanie w radach nadzorczych spółek Skarbu Państwa, a 22 listopada został wpisany do KRS jako członek rady nadzorczej PGZ Stocznia Wojenna. Należy ona do Polskiej Grupy Zbrojeniowej, w której Skarb Państwa ma ponad połowę udziałów.

Paweł Bartoszek to należący do PSL inżynier transportu z Wrzawy. Mieszkańcy Tarnobrzega i okolicznych miejscowości nie wybrali go jako swojego przedstawiciela do Senatu. Musiał pogodzić się ze zwycięstwem kandydata Prawa i Sprawiedliwości. 25 września uzyskał pozytywną opinię, by zarządzać mieniem państwowym, a już od 9 września jest wpisany do KRS jako członek rady nadzorczej Zakładu Mechanicznego „Siarkopol” działającego w ramach grupy kapitałowej Siarkopol Tarnobrzeg, w całości należącej do Skarbu Państwa.

Członek PSL, instruktor nauki jazdy Leszek Zawadzki bezskutecznie ubiegał się o miejsce w Sejmie z listy Trzeciej Drogi w okręgu obejmującym m.in. Gdynię i Słupsk. Od 15 lipca według KRS pełni funkcję członka rady nadzorczej Pomorskiej Agencji Rozwoju Regionalnego (19,55 proc. udziałów Skarbu Państwa). Pozytywną opinię rady uprawniającą do zasiadania w spółkach Skarbu Państwa uzyskał 1 lipca.

Od 29 maja według KRS w radzie nadzorczej Pomorskiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej zasiada Anna Mikołajczyk. Polityczka PSL ubiegała się o mandat poselski z gdyńskiej listy Trzeciej Drogi. Po trzech miesiącach od przejęcia władzy przez rząd Donalda Tuska, 22 marca, uzyskała ona pozytywną opinię umożliwiającą zasiadanie w radach nadzorczych spółek Skarbu Państwa.

Arturowi Bagieńskiemu, który należy do Polskiego Stronnictwa Ludowego, nie udało się uzyskać mandatu posła z listy Trzeciej Drogi w okręgu obejmującym m.in. Bełchatów. Polityk PSL 12 kwietnia uzyskał prawo do zasiadania w radach nadzorczych spółek z udziałem Skarbu Państwa, a od 4 czerwca jest wpisany w KRS jako członek rady nadzorczej przedsiębiorstwa Trakcja.

Firma specjalizuje się w realizacji projektów z zakresu infrastruktury kolejowej i drogowej, obejmujących projektowanie, budowę i modernizację m.in. linii kolejowych, tramwajowych czy mostów. 82,75 proc. udziału w ogólnej liczbie głosów akcjonariuszy ma PKP PLK SA (czyli spółka o istotnym znaczeniu dla gospodarki, w której 69,88 proc. udziałów posiada Skarb Państwa).

Polska 2050

Należący do Polski 2050 Michał Gniatkowski walczył o mandat poselski z listy Trzeciej Drogi z Poznania. Już 26 stycznia uzyskał zgodę rady do zarządzania mieniem państwowym i 18 marca został wpisany do KRS jako członek rady nadzorczej Enea SA, w której większość akcji ma Skarb Państwa.

Decyzja polityka spotkała się z krytyką Szymona Hołowni, który w lutym 2024 roku zapowiedział, że Gniatkowski odejdzie z partii. Mimo to, w marcu 2024 roku tygodnik „Wprost” pisał, że członek Rady Nadzorczej Enea SA ciągle jest członkiem Polski 2050.

Nowa Lewica

Członkini partii Nowa Lewica i adwokatka Agnieszka Jędrzejewska kandydowała z odległego miejsca na warszawskiej liście Nowej Lewicy do Sejmu. Zagłosowały na nią 1792 osoby, lecz mandatu nie zdobyła. Za to 18 października została wpisana do KRS jako członkini zarządu spółki Skarbu Państwa Wojskowego Przedsiębiorstwa Handlowego (100 proc. udziałów Skarbu Państwa). Sześć tygodni wcześniej, 2 września, uzyskała pozytywną opinię umożliwiającą zasiadanie w radach nadzorczych spółek Skarbu Państwa.

Michał Olejniczak, prawnik, członek partii Nowa Lewica, nie zdobył mandatu do sejmu z łódzkiej listy Nowej Lewicy. Już 19 sierpnia uzyskał uprawnienia do zasiadania w spółkach Skarbu Państwa, a 30 sierpnia został wpisany do KRS jako członek rady nadzorczej przedsiębiorstwa Narzędziownia – Mechanik, która należy do portfolio (domena lotnicza) Polskiej Grupy Zbrojeniowej będącej spółką o istotnym znaczeniu dla gospodarki, w której Skarb Państwa posiada 44,16 proc. udziałów.

Członek Nowej Lewicy Marek Rutka, doktor nauk ekonomicznych i wykładowca, bezskutecznie ubiegał się o miejsce w Sejmie z listy Nowej Lewicy obejmującej m.in. Gdynię i Słupsk. Od 11 października według KRS jest członkiem rady nadzorczej spółki Zarząd Morskiego Portu Gdynia (99,48 proc. udziałów Skarbu Państwa). Uprawnienia uzyskał 29 sierpnia.

Koalicja Obywatelska

Bartłomiej Gębala, członek Platformy Obywatelskiej, starosta chrzanowski, ubiegał się o mandat poselski jako czwórka na liście Koalicji Obywatelskiej w Małopolsce. Ostatecznie KO zdobyła w tym okręgu jedynie dwa mandaty. 20 września polityk PO uzyskał uprawnienia do zasiadania w radach nadzorczych państwowych spółek i 26 września był już wpisany do KRS jako członek rady nadzorczej Nowego Centrum Administracyjnego.

To przedsiębiorstwo powołane w celu rewitalizacji Centrum Administracyjnego Huty im. Tadeusza Sendzimira w Krakowie. Należy ono do grupy kapitałowej Krakowskiego Parku Technologicznego, który w 80,1 proc. jest własnością Skarbu Państwa.

Należący do Platformy Obywatelskiej Henryk Łucjan, ekonomista, ubiegał się o mandat posła w okręgu, który obejmował m.in. Lublin. Polityk mandatu nie zdobył, ale 2 sierpnia uzyskał pozytywną opinię Rady do zasiadania w radach nadzorczych spółek Skarbu Państwa. Od 22 sierpnia jest wpisany do KRS jako członek rady nadzorczej Zakładów Azotowych „Puławy”. Skarb Państwa ma w niej udział poniżej 1 proc. Zakład w Puławach należy jednak do kapitałowej Grupy Azoty, w której Skarb Państwa ma 33 proc.udziałów.

Filip Szymczak to członek Platformy Obywatelskiej z Wolsztyna w województwie wielkopolskim i wykładowca na uczelni Vistula, który bezskutecznie walczył o mandat posła z listy Koalicji Obywatelskiej. 29 sierpnia uzyskał prawo do zasiadania w radach nadzorczych spółek Skarbu Państwa. Od 19 września według KRS polityk Platformy Obywatelskiej jest członkiem rady nadzorczej przedsiębiorstwa Fabryka – Porta Mare. 

Wspólnikiem tej spółki jest Operator ARP sp. z o.o., należąca do portfela spółek Agencji Rozwoju Przemysłu (100 proc. udziałów Skarbu Państwa). Od 2 września jest także wpisany do KRS jako członek rady nadzorczej przedsiębiorstwa Euromedicus, gdzie wspólnikiem jest także Operator ARP.

Andrzej Pilot, dyrektor w MOSiR Zabrze, nieskutecznie ubiegał się o mandat posła z listy Koalicji Obywatelskiej na Śląsku. 29 sierpnia uzyskał pozytywną opinię Rady do zasiadania w radach nadzorczych spółek Skarbu Państwa. Od 26 września jest wpisany do KRS jako członek rady nadzorczej JSW Logistics, należącej do grupy kapitałowej Jastrzębskiej Spółki Węglowej (54,84 proc. udziałów ma Skarb Państwa).

Magdalena Roguska pozytywną opinię rady uprawniającą do zasiadania w spółkach Skarbu Państwa otrzymała już 19 grudnia 2023 roku, czyli mniej niż tydzień po zaprzysiężeniu rządu Donalda Tuska. Polityczka Platformy Obywatelskiej, z wykształcenia filolożka, skarbniczka warszawskiej PO, bezskutecznie walczyła o mandat posłanki z listy Koalicji Obywatelskiej z Warszawy. 

W grudniu 2023 roku „Gazeta Wyborcza” poinformowała, że polityczka, już jako szefowa gabinetu politycznego ministra spraw wewnętrznych Marcina Kierwińskiego, została powołana do rady nadzorczej Polskiej Wytwórni Papierów Wartościowych (100 proc. udziału Skarbu Państwa, reprezentowanego w spółce przez Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji). 

W marcu Marcin Kierwiński poinformował, że „pani Magdalena Roguska, szefowa mojego gabinetu politycznego, nie zasiada już w radzie Polskiej Wytwórni Papierów Wartościowych – zrezygnowała z tej funkcji miesiąc temu” [czas nagrania: 20:23]. Wyjaśniał wtedy, że powołania nowego składu rady nadzorczej dokonał szybko, ale tymczasowo, aby zabezpieczyć spółkę przed szkodami, które zamierzała wyrządzić stara rada nadzorcza, powołana w okresie rządów PiS.

Ostatecznie w czerwcu 2024 roku Magdalena Roguska została posłanką – objęła mandat po jednym z posłów wybranych do Parlamentu Europejskiego.

Nazwisk jest pewnie więcej

Nasza lista nie opisuje wszystkich polityków zasiadających w spółkach Skarbu Państwa. Część mogła uzyskać zgodę Rady do spraw spółek z udziałem Skarbu Państwa przed 13 grudnia 2023 roku. Ponadto sprawdzaliśmy tylko osoby kandydujące w wyborach parlamentarnych w 2023 roku, a nie wszystkich członków partii. 

Nie przesądzamy, czy wymienione wyżej osoby zdobyły swoje stanowiska w ramach nagrody pocieszenia po nieudanym starcie w wyborach, czy też ze względu na swoje kompetencje. Ocenie czytelników zostawiamy, czy i w jakim stopniu przedwyborcze zapowiedzi oczyszczenia spółek z polityków można pogodzić z faktem, że osoby jeszcze niedawno startujące w wyborach znalazły się w radach nadzorczych i zarządach.

Na podstawie niektórych opisanych tu przypadków, oraz innych, dobrze znanych dzięki mediom, zawartą w 100 konkretach Koalicji Obywatelskiej obietnicę odpolitycznienia spółek sami oceniliśmy na niezrealizowaną.

Wspieraj niezależność!

Wpłać darowiznę i pomóż nam walczyć z dezinformacją, rosyjską propagandą i fake newsami.

Wpłacam