Województwo śląskie jest jednym z najbardziej zanieczyszczonych regionów w Polsce i Europie. Ten stan rzeczy przekłada się na codzienność osób, które tu mieszkają. Na przykład w okresach o najgorszej jakości powietrza odradza się przedszkolom i szkołom prowadzenia zajęć sportowych i rekreacyjnych na zewnątrz. Dlatego należy się spodziewać, że przestawienie się na mniej emisyjne źródła energii odegra istotną rolę w kształtowaniu warunków życia mieszkańców tego obszaru.

O transformacji rozmawiamy zwykle w kontekście globalnego ocieplenia, środowiska czy gospodarki. W narracji tej rzadko pojawia się aspekt jakości życia człowieka. Tymczasem jest to bardzo istotna kwestia, która wpływa na to, jak ludzie oceniają swoją codzienność, co przekłada się na ich poczucie zadowolenia z życia. Dlatego powinna mieć ona kluczowe znaczenie w podejmowaniu wyborów dotyczących przyszłości.

Przejście z paliw kopalnych na mniej emisyjne źródła energii, np. na OZE (odnawialne źródła energii), to jeden z etapów transformacji energetycznej. Proces ten zachodzi w Europie i Polsce na coraz większą skalę (s. 7).

Jakość życia to coś więcej niż zadowolenie

W znaczeniu potocznym jakość życia rozumiana jest jako stopień zadowolenia, poczucie szczęścia czy zaspokojenie potrzeb i aspiracji. Jednak naukowe ujęcie tego terminu jest znacznie bardziej precyzyjne: odnosi się do ściśle ustalonych aspektów życia człowieka, które można mierzyć i badać.

W tej analizie skupimy się przede wszystkim na parametrze określanym jako „jakość życia powiązana ze stanem zdrowia”. Ponieważ ta nazwa jest bardzo długa, używa się zwykle anglojęzycznego skrótowca tego wskaźnika, czyli HRQL lub HRQOL (ang. Health-Related Quality of Life).

Czy odejście od węgla poprawi jakość powietrza? Tak, organizacje eksperckie przewidują taki efekt

Z danych przytaczanych przez Organizację Narodów Zjednoczonych (United Nations; UN) wynika, że przestawienie się z energii pochodzącej z paliw kopalnych na energię bezemisyjną lub niskoemisyjną może istotnie poprawić jakość powietrza oraz warunkowany nią stan zdrowia. Do tych przyjaznych dla zdrowia źródeł energii UN zalicza np. OZE pozyskiwane z wiatru lub słońca.

Powyższe założenia potwierdza również Europejska Agencja Środowiska (Environment European Agency; EEA) oraz organizacje naukowe, takie jak Harvard School of Public Health (m.in. w programie C-CHANGE – Center for Climate, Health and the Global Environment).

Lepsza jakość powietrza to mniej przedwczesnych zgonów? Takiego efektu należy się spodziewać

Na podstawie danych EEA Komisja Europejska dostrzega bezpośredni związek pomiędzy zanieczyszczeniem powietrza a zapadalnością na określone choroby. Tym samym KE wnioskuje, że wdrożenie odpowiednich planów przejścia na niskoemisyjne źródła zminimalizuje zachorowalność.

W Polsce szacowana przez EEA liczba przedwczesnych zgonów spowodowanych złą jakością powietrza wynosi ok. 40 tys. rocznie. Szacunki przeprowadzone przez Harvard University, we wspólpracy z University of Birmingham, University of Leicester i University College London wskazują, że te wartości mogą być nawet wyższe.

W swoim komunikacie uczeni podają, że nawet 18 proc. wszystkich zgonów na świecie może być spowodowanych szkodliwymi składnikami powietrza. Szczegółowe dane na ten temat badacze opublikowali na łamach „Environmental Research”.

Należy się więc spodziewać, że przejście na mniej emisyjne źródła energii i wyeliminowanie najbardziej szkodliwych składników powietrza przyczyniłoby się do spadku śmiertelności mieszkańców regionu śląskiego.

Z danych przedstawionych na infografice EEA wynika, że zmniejszenie emisyjności i zanieczyszczenia powietrza może obniżyć zachorowalność na następujące jednostki chorobowe:

• choroby sercowo-naczyniowe (dzięki zredukowaniu zawartości pyłów zawieszonych, ozonu, dwutlenku siarki),
• choroby związane z układem oddechowym: astma, rak płuc itp. (dzięki zredukowaniu zawartości pyłów zawieszonych, dwutlenku azotu, benzopirenu),
•  zaburzenia pracy wątroby, śledziony (dzięki zredukowaniu zawartości dwutlenku azotu),
• zaburzenia pracy układu nerwowego i rozrodczego (dzięki zredukowaniu zawartość pyłów zawieszonych).

Czy odejście od węgla poprawi jakość życia? Tak, należy się spodziewać takiego efektu

Jakość życia warunkowana stanem zdrowia to wskaźnik, który informuje, w jaki sposób dana osoba ocenia swoje życie w kontekście zdrowia. Parametr ten składa się zazwyczaj z co najmniej dwóch komponentów:

• HRQL – związanego z aspektami fizycznymi (np. jeśli zanieczyszczone powietrze doprowadzi do trudności z oddychaniem czy do zaostrzenia objawów astmy),
• HRQL – zależnego od aspektów psychicznych (odnosi się do stanu emocjonalnego).

Badania prowadzone w wielu krajach, w tym również w państwach europejskich potwierdzają, że stan powietrza istotnie wpływa na jakość życia, przede wszystkim w zakresie komponentu psychicznego.

Z danych przytaczanych przez EEA wynika, że poprawa jakości powietrza mogłaby wpłynąć nie tylko na polepszenie zdrowia i jego percepcji, ale też na takie parametry jak produktywność.

Ponadto Agencja podaje, że „zmniejszenie liczby zgonów i zachorowań spowodowanych zanieczyszczeniem powietrza jest jednym z celów Zrównoważonego Rozwoju (ONZ – przyp. Demagog), które mają na celu zapewnienie zdrowego życia i promowanie dobrego samopoczucia”.

Transformacja może być szansą na poprawę warunków życia

Stan zdrowia i dobre samopoczucie są ważnymi składowymi jakości życia jednostki. Dlatego należy się spodziewać, że postawienie na mniej emisyjne źródła energii, a tym samym podniesienie jakości śląskiego powietrza i zmniejszenie zanieczyszczenia tego regionu wpłynie korzystnie na dobrostan osób mieszkających w województwie śląskim.

Większa świadomość transformacji energetycznej w województwie śląskim

Dlaczego powstał ten tekst? Jest on efektem współpracy pomiędzy Stowarzyszeniem Demagog, Purpose Climate Lab oraz BoMiasto. Wspólny projekt dotyczył transformacji energetycznej w województwie śląskim.

Jak pisać o transformacji energetycznej na Śląsku, by nie wpaść w sidła dezinformacji?

Zapoznaj się z poradnikiem dla dziennikarzy i dziennikarek „Jak pisać  o transformacji  energetycznej  na Śląsku  i nie wpaść  w sidła  w dezinformacji?”. Materiał przygotowali Sylwia Majcher i Stowarzyszenie BoMiasto, przy wsparciu organizacji Purpose Climate Lab. Partnerem medialnym publikacji jest Stowarzyszenie Demagog.

Poradnik zawiera opracowanie następujących tematów:

1. Odnawialne źródła energii

2. Bezpieczna codzienność województwa śląskiego po węglu

3. Dofinansowania związane z transformacją energetyczną i inne kwestie ekonomiczne

4. Jakość życia w województwie śląskim a transformacja energetyczna

5. Województwo śląskie jako zielony region dzięki transformacji energetycznej

POBIERZ PORADNIK