Boomerzy? A kto to taki?

W omawianym przez nas badaniu „Videos about older adults on TikTok”, opublikowanym w sierpniu 2023 roku na łamach czasopisma naukowego „PLOS ONE”, analizowano treści publikowane na TikToku przez milenialsów i generację Z na temat baby boomerów. Terminy te oznaczają pokolenia osób, które urodziły się w na przestrzeni określonego czasu. Czynnikami, które definiują, kiedy kończy się jedno pokolenie i zaczyna następne, są np. liczba urodzeń w danym okresie, ważne wydarzenia historyczne czy kulturowe. 

W ten właśnie sposób ustalono, że osoby urodzone w społeczeństwach zachodnich mniej więcej pomiędzy 1946 i 1964 rokiem należą do pokolenia tzw. Baby Boomers. Nazwa ta bezpośrednio odwołuje się do powojennego wyżu demograficznego, podczas którego rodziły się osoby przypisywane tej generacji.

Jak podkreśla dr Krzysztof Czykier z Uniwersytetu w Białymstoku, podejście do życia boomerów ukształtowane zostało przez „powszechny w tym czasie model życia, mocno patriarchalny i zhierarchizowany, ceniący pracę, stabilność, sprawiedliwość społeczną”. 

Milenialsi i generacja Z, czyli pokolenia, którym technologia nie jest obca

Kolejnym pokoleniem wspomnianym w analizowanych badaniach są milenialsi, określani również jako pokolenie Y. Osoby reprezentujące tę grupę rodziły się od około 1981 do 1996 roku. Według naukowców ważnym czynnikiem definiującym milenialsów jest fakt, że mieli oni możliwość dorastać w okresie dynamicznego rozwoju technologii cyfrowych, takich jak np. internet.

Z kolei charakterystyka pokolenia Z jest ściśle związana z nowoczesnymi technologiami. Osoby urodzone pomiędzy 1997 i 2012 rokiem jako pierwsze miały możliwość dorastać już z dostępem do internetu, co przyczyniło się do znacznej zmiany w zachowaniach, postawach i stylu życia generacji Z, w porównaniu do osób urodzonych wcześniej. 

Kto korzysta z TikToka? 

W 2021 roku TikTok oficjalnie poinformował, że po raz pierwszy przekroczył granicę 1 mld aktywnych użytkowników na całym świecie. Jest to imponujący wynik, jeśli weźmiemy pod uwagę, że w tym samym roku odnotowano 4,26 mld globalnych użytkowników wszystkich mediów społecznościowych.

Wśród osób korzystających z tej aplikacji zdecydowaną większość stanowią osoby z młodszych pokoleń. Sprawia to, że TikTok staje się platformą łączącą młodych ludzi, którzy za jej pośrednictwem mają okazję swobodnie wymieniać się opiniami i spostrzeżeniami na temat świata.

Wyniki badań – jakie postawy baby boomerów krytykują młodzi ludzie?

2 sierpnia 2023 roku na łamach internetowego czasopisma naukowego „PLOS ONE” opublikowano artykuł „Videos about older adults on TikTok”, przedstawiający wyniki badań nad stereotypami dotyczącymi starszych osób, pojawiającymi się na TikToku. W swojej pracy badacze sprawdzali, w jaki sposób młodzi ludzie z pokolenia milenialsów i pokolenia Z wypowiadają się na temat baby boomerów.

W tym celu przeanalizowano ponad 670 tiktokowych filmów opatrzonych hashtagami #Boomer i #OkBoomer, które łącznie osiągnęły 5,4 mld odsłon. 

Do określenia wieku i kategoryzowania użytkowników publikujących wspomniane nagrania użyto oprogramowania do rozpoznawania twarzy, co – jak przyznają autorzy artykułu – może zawierać pewien margines błędu. Warto również podkreślić, że badacze nie byli w stanie potwierdzić, że wszystkie analizowane materiały odnosiły się bezpośrednio do osób urodzonych w ścisłych ramach czasowych przypisywanych baby boomerom. 

Przykłady negatywnych stereotypów z polskiego podwórka

W omawianym badaniu wyszczególniono trzy najczęściej krytykowane zachowania starszych osób, które spotkały się negatywnymi komentarzami ze strony młodych na TikToku. Postanowiłam więc odwiedzić aplikację, aby sprawdzić, czy również w polskiej przestrzeni tiktokowej użytkownicy w podobny sposób negatywnie wypowiadają się na temat baby boomerów. W celu odnalezienia filmów o interesującej nas tematyce, publikowanych w języku polskim, w wyszukiwarce TikToka wpisałam odmienione słowo „Boomerzy”.

• Negatywne doświadczenia ze spotkań ze starszymi osobami. Gdy przeglądałam wyniki wyszukiwania, natrafiłam na nagrania, w których użytkownicy opowiadali o swoich doświadczeniach w kontaktach z osobami starszymi. Znaczna część tych interakcji miała miejsce przez internet, np. w formie komentarzy pod postami, które młodsze osoby uznawały za nieodpowiednie. 

@prawomarcina

#prawomarcina #prawo #prawnik #nauczyciel #edukacja #nauka #nauczycielka #liceum #szkoła

♬ Green Green Grass (Sped-Up) – George Ezra

• Krytyka wartości i poglądów baby boomerów. Wśród polskojęzycznych nagrań, wyrażających negatywne opinie na temat przekonań osób starszych, odnaleźliśmy m.in. głosy krytykujące podejście baby boomerów do mieszkalnictwa i braku zrozumienia obecnych realiów na rynku nieruchomości. Nie zabrakło również filmów wyśmiewających podejście starszych osób do ubioru młodszych czy wyrazów sprzeciwu wobec tego, jak starsze pokolenia wypowiadają się na temat pieniędzy. 

@asinahaze

xd

♬ dźwięk oryginalny – A D E L

• Negatywne wypowiedzi na temat tego, jak starsi antagonizują młodych. Po wpisaniu hasła „Boomerzy” w wyszukiwarkę TikToka odkryłam, że część filmów krytycznych wobec baby boomerów odnosiła się do tego, w jaki sposób starsi wypowiadają się na temat młodych ludzi. Użytkownicy wskazywali na to, w jak negatywny sposób boomerzy komentują inicjatywy podejmowane przez milenialsów czy pokolenie Z. Wyśmiewano również internetowe memy, tworzone zgodnie z powiedzeniem „kiedyś to było”, w których ukazywano rzekome różnice pomiędzy dzieciństwem w czasach PRL i obecnie. Poruszano również temat ustępowania miejsc w komunikacji miejskiej.

@leslaw.dzik

CZY KIEDYŚ BYŁO LEPIEJ❓#rodzice #dziadek #humor #rodzina

♬ Sneaky Snitch – Kevin MacLeod

Ageizm – czym jest i dlaczego powinniśmy mu przeciwdziałać?

W analizowanym przez nas artykule badacze zwrócili szczególną uwagę na potencjalnie skutki, jakie może przynieść zwiększająca się liczba negatywnych treści, publikowanych w internecie w stosunku do osób starszych. Wystawianie młodych ludzi na negatywne stereotypy może bowiem napędzać wzajemną niechęć i rosnące podziały w społeczeństwie. 

W pracy badawczej wspomniano o zjawisku ageizmu, które Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) definiuje jako „stereotypy (sposób, w jaki myślimy), uprzedzenia (sposób, w jaki się czujemy) i dyskryminacja (sposób, w jaki działamy) wobec innych lub nas samych ze względu na wiek”. Ageizm jest niebezpiecznym zjawiskiem, które negatywnie wpływa na wiele aspektów życia człowieka, nieważne czy młodego, czy starszego.

Co rekomendują autorzy badania?

Ze względu na liczne zagrożenia, jakie niesie za sobą rozprzestrzenianie negatywnych stereotypów dotyczących osób z różnych pokoleń, ważne jest przeciwdziałanie podziałom społecznym ze względu na wiek. Autorzy wspomnianego artykułu zwracają uwagę na budowanie poczucia solidarności i wzajemnego szacunku, zarówno w osobach młodszych, jak i starszych.

Ważne jest bowiem, aby przypominać młodszym, aby nie oceniali każdej napotkanej starszej osoby przez pryzmat negatywnych stereotypów. Z kolei starszych należy edukować na temat ich własnych „uprzedzeń poznawczych i wpływie tych uprzedzeń na sposób, w jaki traktują młodszych ludzi”.