Raport „State of the Fact-Checkers 2022” przedstawia wnioski z badania przeprowadzonego wśród organizacji factcheckingowych, które są sygnatariuszami Międzynarodowej Sieci Factcheckingowej (IFCN). W raporcie przedstawiono wyniki badania ankietowego przeprowadzonego w 2023 roku wśród 93 organizacji factcheckingowych z całego świata.

Jego celem jest przedstawienie obrazu aktualnej sytuacji w dziedzinie fact-checkingu. W publikacji uwzględniono takie kwestie jak: zmiany w budżetach organizacji factcheckingowych, ich sytuacja kadrowa oraz różnorodność tematyczna podejmowanych przez nie działań. 

Wśród organizacji factcheckingowych dominują organizacje non profit. W 2022 roku organizacje factcheckingowe non profit stanowiły 57 proc. zweryfikowanych sygnatariuszy w sieci (w roku poprzednim stanowiły 50 proc.).

Udział organizacji factcheckingowych działających dla zysku zmniejszył się o 7,6 punktu proc. do poziomu 36,6 proc. Liczba inicjatyw wywodzących się z instytucji akademickich wzrosła z 5,8 do 6,5 proc.

Podobnie jak w 2021 roku, w 2022 roku lista sygnatariuszy zwiększyła się tylko o jedną instytucję. Odzwierciedla to ostatnie spowolnienie wzrostu liczebności witryn factcheckingowych po szczytowych latach 2015–2020. Większość, bo 17 przebadanych inicjatyw, rozpoczęła działalność w 2019 roku. Najstarsza organizacja zajmująca się sprawdzaniem faktów powstała w 1994 roku.

Fact-checkerzy działają najczęściej w małych zespołach

Badanie wykazało, że większość organizacji sprawdzających fakty działa w stosunkowo małych zespołach. Tak przedstawiają się kluczowe wnioski:

• 37,6 proc. organizacji zatrudnia 1-5 pełnoetatowych pracowników. Jest to najczęstszy poziom zatrudnienia.
• 25,8 proc. organizacji zatrudnia od 6 do 10 pracowników. Taki sam odsetek zatrudnia od 11 do 20 pracowników. Wskazuje to, że znaczna część organizacji factcheckingowych utrzymuje również zespoły średniej wielkości.
• Tylko 1 proc. organizacji zatrudnia więcej niż 51 pracowników. Duże organizacje factcheckingowe są rzadkością.

Wiele organizacji w ogóle nie zatrudnia osób na pełen etat. Wśród takich inicjatyw 48,4 proc. zatrudnia od 1 do 5 osób na pół etatu, 32,3 proc. nie zatrudnia nikogo, a jedynie 2 proc. ma więcej niż 30 pracowników zatrudnionych w niepełnym wymiarze.

74,2 proc. organizacji weryfikujących informacje nie ma stałych wolontariuszy, podczas gdy 8,6 proc. ma ich 10 lub więcej. Podmioty te polegają na płatnym personelu, a tylko nieliczne korzystają ze znacznego wsparcia nieodpłatnego. Podobny wniosek przyniosły wyniki z zeszłego roku.

Organizacje factcheckingowe są coraz lepiej finansowane

W 2022 roku więcej organizacji factcheckingowych działało z większymi zasobami finansowymi. Porównanie z poprzednim rokiem pokazuje wzrost liczby organizacji o budżetach powyżej 500 tys. dolarów: z 18,6 proc. do 24,7 proc. Udział organizacji z budżetami do 20 tys. dolarów spadł z 25,9 proc. do 9,7 proc. Trend ten sugeruje zwiększone możliwości skutecznej walki z dezinformacją i sprawdzania faktów.

Na pozostałe źródła finansowania składały się: partnerstwa w zakresie sprawdzania faktów na TikToku (2,2 proc.), partnerstwa z instytucjami akademickimi (2,2 proc.), przychody reklamowe z ruchu na stronie (1,1 proc.) oraz szkolenia (1,1 proc.). Przychody z reklam i szkoleń jako źródła finansowania pozostały na w miarę stałym poziomie. 

Mimo cięć firmy technologiczne nie ograniczają finansowania fact-checkingu

W porównaniu z rokiem 2021 dochody organizacji factcheckingowych ze współpracy z firmą Meta (obejmującej również sprawdzanie treści na Instagramie) nieznacznie wzrosły (44,2 proc.). Dotacje pozostały na względnie stabilnym poziomie (29,1 proc. w 2021 roku). Darowizny lub subskrypcje członkowskie zauważalnie wzrosły (4,7 proc. w 2021 roku). W przypadku partnerstw z instytucjami akademickimi odnotowano niewielki spadek (3,5 proc. w 2021 roku). 

Pojawienie się partnerstwa z TikTokiem jest dowodem na potrzebę poszukiwania nowych form współpracy z innymi firmami technologicznymi, platformami i interesariuszami, takimi jak instytucje akademickie i organizacje medialne. Tego typu sojusze mogą zapewnić alternatywne źródła finansowania przy jednoczesnym wykorzystaniu zbiorowej wiedzy.

ClaimReview pomocą dla fact-checkerów

Większość badanych organizacji zajmuje się obecnie dezinformacją na tematy związane z interesem publicznym, wychodząc poza początkowe obszary specjalizacji. Ta zmiana pokazuje wszechstronność i szerokie podejście inicjatyw factcheckingowych do zwalczania fałszywych informacji.

Udział fact-checkerów korzystających z ClaimReview wzrósł do 68,8 proc., jednak wciąż jest niższy niż w 2020 roku, kiedy wtyczka została po raz pierwszy zarejestrowana. ClaimReview to znacznik danych służący portalom factcheckingowym do oznaczania weryfikowanych przez nie treści.

Wtyczka ClaimReview służy organizacjom factcheckingowym do oznaczania weryfikowanych przez nie treści. Użytkownik, po natrafieniu w wyszukiwarce na analizę portalu factcheckingowego, od razu widzi, czego dotyczy dana informacja oraz jak została oceniona.

Więcej o Międzynarodowej Sieci Factcheckingowej (IFCN) można przeczytać w naszej publikacji lub bezpośrednio na stronie organizacji.

Wspieraj niezależność!

Wpłać darowiznę i pomóż nam walczyć z dezinformacją, rosyjską propagandą i fake newsami.

Wpłacam