Izolacja tyroksyny

W nocy przed Bożym Narodzeniem 1914 roku pewien młody chemik nie mógł zasnąć. Nie dlatego, że nasłuchiwał dzwonków sań. Sen z powiek spędzała mu izolacja i krystalizacja.

Tym niezwykłym badaczem był Edward Kendall – naukowiec świeżo zatrudniony przez braci Mayo – tych samych, którzy powołali do życia słynną Mayo Clinic. To jedno z największych centrów medycznych non profit, zajmujące się opieką medyczną, edukacją zdrowotną i badaniami z zakresu nauk o zdrowiu. W naszych analizach często (np. 1, 2, 3, 4) powołujemy się na dane publikowane przez Mayo Clinic.

Bracia Mayo szukali ambitnego chemika, który doprowadzi do izolacji i krystalizacji hormonu tarczycy z tkanki gruczołowej pozyskanej od świń. Idealnym kandydatem okazał się Edward Kendall, który, jak opisano na stronie Mayo Clinic, „miał obsesję na punkcie izolowania” składników czynnych z tarczycy.

33 gramy z 3 ton

Aby osiągnąć swój cel, Kendall zużył 3 tony świńskich tarczyc. Z tkanek tych należało wyizolować substancję, oczyścić, a na koniec – poddać krystalizacji. Wcześniej wielokrotnie próbowano tego dokonać – bezskutecznie. W noc przed Bożym Narodzeniem Kendall podjął po raz ostatni próbę pozyskania substancji. Tym razem z powodzeniem. Ze wspomnianych 3 ton tarczyc udało się uzyskać 33 gramy (czyli mniej więcej tyle, ile waży wróbel) tyroksyny – hormonu, którego niedobór występuje u osób z niedoczynnością tarczycy.

Orbitowanie wokół Księżyca, czyli „wow, jakie to ładne”

Lata 60. XX wieku to czas wielkiego wyścigu kosmicznego pomiędzy USA a Związkiem Radzieckim. Każda kolejna misja i zbliżenie się do naturalnego satelity Ziemi były krokiem naprzód, który pozwalał zdobywać wiedzę i doświadczenie potrzebne do wylądowania na Księżycu.

Rok 1968 był w USA szczególnie burzliwy: trwała wojna w Wietnamie, zamordowani zostali Robert F. Kennedy i Martin Luther King Jr. Sięganie do gwiazd (tu: do naturalnego satelity Ziemi) zyskało też dla Zachodu wymiar symboliczny. Prześcignięcie Związku Radzieckiego w wyścigu kosmicznym miało mieć przesłanie ideologiczne.

Od początku 1968 roku w kierunku Księżyca startowały więc kolejne misje: amerykańska Surveyor 7, która wylądowała na Księżycu, ale bezzałogowo, radziecka Luna 14 orbitująca wokół satelity również bez ludzi, radzieckie Zond 5 i Zond 6, które testowały bezpieczny powrót. Wszystkie one miały przygotować astronautów i naziemne zespoły do wielkiego dnia – załogowego lądowania na Księżycu.

Fot. wikimedia, domena publiczna, https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/0/09/AS08-13-2329.jpg

Zaraz po nim Anders wykonał kolejną fotografię: jedno z najsłynniejszych ujęć naszej planety, pt. „Earthrise”.

Fot. wikimedia, domena publiczna, https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/a/a8/NASA-Apollo8-Dec24-Earthrise.jpg

Kiedy Anders zobaczył Ziemię, powiedział: „Wow, jakie to ładne!” [czas nagrania 0:05]. Później relacjonował, że w tamtej chwili pomyślał: „Wiesz, naprawdę żyjemy na pięknej małej planecie”.

Kometa Halleya: od produkcji mydła do przewidywania przyszłości

Edmond Halley był synem producenta mydła. Może nie miałoby to żadnego związku z treścią tego tekstu, gdyby nie to, że interes Halleya seniora bardzo dobrze prosperował. Dzięki temu stać go było na ufundowanie synowi porządnej edukacji. Edmond dobrze wykorzystał ojcowską inwestycję. Został matematykiem i astronomem, wstąpił do oksfordzkiego Queen’s College, potem do Royal Society, którego był wtedy najmłodszym członkiem.

Halley wykazał, że trzy komety obserwowane w latach: 1531, 1607 oraz 1682 były tak naprawdę jednym powracającym w pobliże Ziemi ciałem niebieskim. Astronom przewidział (czy raczej wyliczył), że kometa powróci w 1758 roku.

„Soczyste” fakty

Każde z tych dokonań pokazuje, że tak naprawdę nie istnieje coś takiego, jak „suche fakty”. Dane to tylko początek – jeśli zostaną podsycone pasją i zaangażowaniem, mogą prowadzić do osiągnięć, które są nie tylko praktyczne, ale też pobudzają wyobraźnię kolejnych pokoleń.