„Pięknego Bożego Narodzenia wszystkim życzę, pięknego nowego roku. Jeszcze raz wam dziękuję za to, że wypełniacie prawdziwy obowiązek mediów. Gdyby was nie było […], myślę o wszystkich alternatywnych mediach, nie potrafię sobie wyobrazić, jak byśmy na Słowacji działali” – powiedział [czas nagrania 16:03] premier Robert Fico w wywiadzie dla serwisu Infovojna.

Całej rozmowy można posłuchać na kanale radia Infovojna w serwisie YouTube, a jej omówienie znalazło się na Infovojna.bz. Po słowackim premierze Robercie Ficy gościem audycji z 19 grudnia 2023 roku był wicepremier i słowacki minister obrony Robert Kaliňák.

Ten ostatni to bliski współpracownik Roberta Ficy – były minister spraw wewnętrznych w jego rządzie, który podał się do dymisji w 2018 roku w odpowiedzi na manifestacje, które ogarnęły Słowację po zamordowaniu dziennikarza śledczego Jána Kuciaka i jego narzeczonej archeolożki Martiny Kušnírovej. Kilka miesięcy temu, na finiszu kampanii wyborczej przed wyborami parlamentarnymi na Słowacji, Robert Kaliňák przypomniał się międzynarodowej opinii publicznej za sprawą bójki z byłym słowackim premierem Igorem Matovičem.

Fragmenty rozmowy trafiły na oficjalne konto partii SMER w serwisie YouTube; jej przewodniczącym jest Robert Fico. Można je znaleźć także m.in. na oficjalnym profilu słowackiego premiera na Facebooku. 

Pochwały dla serwisów dezinformacyjnych, krytyka liberalnych mediów

Rozmowa z Robertem Ficą w serwisie Infovojna przebiegła w miłej atmosferze. Urzędujący premier z własnej inicjatywy chwalił w niej alternatywne media. „Chcę podziękować mediom alternatywnym za to, że naprawiają dezinformację, którą dziś mamy na rynku” – mówił [czas nagrania 1:12] premier Fico w odpowiedzi na pytanie, które dotyczyło zupełnie innego tematu.

Szef słowackiego rządu pochwały tzw. mediów alternatywnych łączył z krytyką popularnych słowackich mediów głównego nurtu.

Media, które wymienił premier w rozmowie z serwisem Infovojna nie są przypadkowe. Warto pamiętać, że Aktuality.sk to popularny serwis, w którym pracował zamordowany w 2018 roku dziennikarz śledczy Ján Kuciak piszący o korupcji, także na szczytach słowackiej władzy. „Denník N” i „SME” to słowackie dzienniki często wyrażające się krytycznie (1, 2) o Robercie Ficy. Markíza to popularna prywatna stacja telewizyjna. Kilka tygodni po objęciu stanowiska premiera Robert Fico zapowiedział bojkot serwisu Aktuality.sk, dzienników „Denník N” oraz „SME” oraz telewizji Markíza.

„To media, które otwarcie prezentują wrogie postawy polityczne opierające się przede wszystkim na publikowaniu nieprawidłowych, niepełnych informacji lub ich pomijaniu” – napisano w ogłoszeniu kancelarii premiera, które zostało opublikowane na oficjalnym profilu Roberta Ficy na Facebooku. Post polubiono 24 tysiące razy.

Krytyka George’a Sorosa i wspieranych przez niego organizacji pozarządowych 

Jak wynika z rozmowy premiera Roberta Ficy opublikowanej w serwisie Infovojna, przedmiotem jego krytyki są nie tylko liberalne słowackie media, ale także organizacje pozarządowe powiązane z finansistą i filantropem George’em Sorosem. 

„Wydaje mi się absurdalne, abyśmy dawali pieniądze z ministerstwa spraw zagranicznych na przedsięwzięcie, na które przyjeżdża fotografować się Soros” – mówił premier Fico [czas nagrania 4:11]. 

Robert Fico krytykował miliardera także podczas ostatniej kampanii wyborczej. Przekonywał wówczas, że Soros chce wpłynąć na wynik wyborów na Słowacji. W tym celu – jak twierdził lider SMER – Soros lokuje u naszych sąsiadów posłusznych sobie ludzi. Więcej o stosunku polityków partii SMER do George’a Sorosa pisaliśmy w oddzielnej analizie.

Robert Fico krytykę Sorosa wiąże z krytyką niektórych słowackich organizacji pozarządowych. W omawianym wywiadzie mówi o GLOBSEC [czas nagrania 3:53]. To słowacki międzynarodowy think tank badający trendy postaw społecznych w Europie Środkowo-Wschodniej. Do najpopularniejszych wydarzeń przez niego organizowanych należy coroczne GLOBSEC Bratislava Forum. To jedna z największych w Europie Środkowej międzynarodowych konferencji poświęcona kwestii bezpieczeństwa międzynarodowego. W dotychczasowych 18 edycjach wzięli udział m.in. Ursula von der Leyen, Olaf Scholz, papież Franciszek, Emmanuel Macron, Timothy Garton Ash, Francis Fukuyama, Wołodymyr Zełenski. Na konferencji gościł także polski prezydent Andrzej Duda.

Od 2016 roku ukazują się coroczne raporty GLOBSEC Trends opisujące nastroje społeczeństw Europy Środkowej. Raport z 2023 roku pokazywał, że Słowacja pozostaje jedynym krajem naszego regionu, w którym ponad połowa społeczeństwa uważa, że winę za rosyjską inwazję na Ukrainę ponosi NATO i sami Ukraińcy. Od lat raporty przygotowywane przez GLOBSEC dowodzą, że dezinformacja u naszych południowych sąsiadów trafia na szczególnie podatny grunt. 

Robert Fico nazwał wsparcie poprzedniego rządu dla organizatorów GLOBSEC Bratislava Forum „przesadnym wchodzeniem w dupę” [słow. pchať sa do zadku] i zapowiedział wstrzymanie finansowania z budżetu na to wydarzenie.

Nowy słowacki rząd walczy także z fact-checkerami

Eksperci zwracają uwagę, że Słowacy są szczególnie narażeni na dezinformację. W 2020 roku GLOBSEC zbadał nastawienie do dezinformacji obywateli 10 państw naszego regionu należących do Unii Europejskiej. Z danych wynika, że aż 56 proc. Słowaków wierzy w teorie spiskowe i dezinformację (s. 46). Jeśli chodzi o społeczeństwa pozostałych państw Grupy Wyszehradzkiej, wyniki były następujące: Czechy – 29 proc., Polska – 34 proc., Węgry – 35 proc. Mimo to nowy słowacki rząd za przedmiot ataku wziął sobie także fact-checkerów.

Nowa słowacka minister kultury Martina Šimkovičová ze Słowackiej Partii Narodowej (SNS) zdecydowała, że pieniądze, które miały trafić na walkę z dezinformacją, zostaną przekazane na naprawę dachu w budynku filharmonii. Słowacki „Denník N” zwraca uwagę, że nowa ministra od „kilku lat należy do aktorów sceny dezinformacyjnej i sama uczestniczyła w szerzeniu fałszywych informacji”.

Zmiany dotknęły także krajowe instytucje odpowiedzialne za walkę z dezinformacją. Z Centrum Walki z Zagrożeniami Hybrydowymi (Centre for Countering Hybrid Threats), które podlega Ministerstwu Spraw Wewnętrznych, odchodzi jego dyrektor Daniel Milo. To słowacki ekspert ds. walki z dezinformacją i mową nienawiści. Kilka tygodni temu Matúš Šutaj Eštok, nowy minister spraw wewnętrznych w rządzie Roberta Ficy, skrytykował działalność kierowanej przez Daniela Milę instytucji. „Postaram się, aby centrum nie było upolitycznione. Centrum Walki z Zagrożeniami Hybrydowymi na pewno nie ma rozstrzygać, który polityk jest, a który nie jest dezinformatorem” – zapowiadał Matúš Šutaj Eštok.

Rober Fico wspiera dezinformację na temat szczepień przeciw COVID-19?

W rozmowie słowacki premier Robert Fico wypowiedział się także na temat szczepień przeciw COVID–19 [czas nagrania 15:13].

„Chcę powiedzieć, że w pełni popieram […] posła Słowackiej Partii Narodowej pana Kotlara, który mówi o tym, że trzeba zacząć [zajmować się – przyp. Demagog] covidem. Co to jest za problem? Tu umierali ludzie. My już się boimy powiedzieć, że ktoś umrze, a kiedy ktoś powie, że mogło to być w związku z tym, że się zdecydował zaszczepić [przeciw COVID-19 – przyp. Demagog], to dobrze, że was nie zamkną, że taki pogląd wypowiecie” – mówił premier Fico [czas nagrania 15:13].

Tymi słowami urzędujący premier Robert Fico poparł pomysł posła Petra Kotlára z koalicyjnej Słowackiej Partii Narodowej, który z powodu braku zaufania do międzynarodowych instytucji osobiście chce zbadać skład szczepionek przeciw COVID-19. 

Premier powielał prorosyjską narrację w sprawie Ukrainy

Robert Fico powrócił do władzy z hasłami antyukraińskimi na ustach, czemu poświęciliśmy oddzielną analizę, którą możecie przeczytać w serwisie Demagoga. Teraz nowy premier deklaruje wstrzymanie wsparcia wojskowego dla Kijowa przy jednoczesnym podkreśleniu utrzymania współpracy komercyjnej.

W rozmowie w serwisie Infovojna polityk powiela prorosyjską narrację w sprawie Ukrainy. Twierdzi m.in., że „wojskowo i gospodarczo na tej wojnie więcej zyskuje Federacja Rosyjska niż Europa Zachodnia” [czas nagrania 11:03]. Deprecjonuje wsparcie dla zaatakowanej przez Rosję Ukrainy i mówi, że „korupcja na Ukrainie jest brutalna” [czas nagrania 14:30].

Czym jest Inforadio? To prokremlowski serwis radiowy zablokowany przez Narodowy Urząd Bezpieczeństwa

Wygłaszane przez Roberta Ficę w serwisie Infovojna poglądy nie są zaskakujące. Polityk w przeszłości krytykował już organizacje pozarządowe, liberalne media czy George’a Sorosa i prezentował poglądy antyukraińskie. 

Jako polityk opozycji Fico gościł w tzw. mediach alternatywnych. W tegorocznej kampanii wyborczej szukał poparcia, przyjmując zaproszenie do programu Danny’ego Kollára (właściwie Daniela Bombica). To mieszkający w Wielkiej Brytanii popularny aktor słowackiej sceny dezinformacyjnej, który ukrywa się przed słowackimi organami ścigania. Serwis Bellingcat o Kollárze pisał, że ten „codziennie serwuje niebezpieczny koktajl dezinformacji dziesiątkom tysięcy swoich zwolenników”.

Infovojna to słowacki proklemowski serwis radiowy. 21 marca 2022 roku słowacki Narodowy Urząd Bezpieczeństwa (Národný bezpečnostný úrad, NBÚ) wpisał go na listę stron blokowanych z powodu działań szkodliwych wobec państwa. Na liście poza Infovojną znajdowały się także trzy inne słowackie serwisy: Hlavné sprawy, Armádny magazín i Hlavný denník. Według informacji dziennika „SME” „administratorzy Infovojny mieli szczęście, że ich strona internetowa została zablokowana jako ostatnia”. 

Od marca 2022 roku Infovojna.bz jest zarejestrowana w Belize w Ameryce Środkowej (po czasie powróciła także Infovojna.sk, po wpisaniu tego adresu internauta jest przekierowywany do domeny zarejestrowanej w Belize).

Wydawcą serwisu Infovojna jest organizacja pozarządowa INFO VOJNA zarejestrowana w miejscowości Banská Belá w zachodniej Słowacji. Według danych serwisu Finstat.sk w 2022 roku (dane z 2023 roku nie są jeszcze znane) Infovojna uzyskała ponad 270 tys. euro (równowartość ok. 1,17 mln zł) dotacji i darowizn, z czego prawie 38 tys. euro (równowartość ok. 164 tys. zł) w ramach 2 proc. podatku, które Słowacy mogą przekazywać na organizacje pożytku publicznego. 

Antyrządowe protesty w Bratysławie, ale sondaż pokazuje, że Słowacy popierają Ficę

Robert Fico powrócił na fotel słowackiego premiera w październiku 2023 roku. W przeszłości pełnił tę funkcję w latach 2006–2010 i 2012–2018. W marcu 2018 roku premier Robert Fico podał się do dymisji w wyniku protestów na słowackich ulicach, które wybuchły po zamordowaniu dziennikarza śledczego Jána Kuciaka i jego narzeczonej archeolożki Martiny Kušnírovej. 

We wrześniu 2023 roku partia SMER kierowana przez Roberta Ficę wygrała przedterminowe wybory do jednoizbowego słowackiego parlamentu. Kampania wyborcza wykorzystywała polaryzację słowackiego społeczeństwa, nie była także wolna od dezinformacji. 

Po utworzeniu rządu Robert Fico zaczął realizować swoje zapowiedzi wstrzymania pomocy Ukrainie czy walki z mediami. Przystąpił także do realizacji planu zmiany prawa karnego, w tym m.in. zlikwidowania urzędu specjalnego niezależnego prokuratora do walki z korupcją. 

Przeciwko tym zmianom w antyrządowym proteście w Bratysławie wzięło udział 15 tys. osób. Z drugiej strony powyborczy sondaż IPSOS z grudnia 2023 roku pokazuje, że partia SMER nadal cieszy się największym poparciem na Słowacji – głosowałoby na nią 24 proc. wyborców.