Fake news w pigułce

Ponad 7 milionów razy użytkownicy Facebooka odtworzyli film, który ma być dowodem na to, że telefony komórkowe czy laptopy były wykorzystywane przez naszych przodków już w starożytności. Kompilację zdjęć rzekomo potwierdzających tę tezę opublikowano 21 lipca 2023 roku na prywatnym profilu. 

W krótkim filmie możemy zobaczyć m.in. przedmiot przypominający telefon komórkowy z pismem klinowym na klawiszach i ekranie (czas nagrania 0:00), rzeźbę z kodem QR (czas nagrania 0:05) czy płaskorzeźbę, która ma przedstawiać postać z laptopem z wejściami USB (czas nagrania 0:08). W poście możemy przeczytać: „Dlaczego prawdziwa historia jest przed nami ukrywana?”.

Źródło: www.facebook.com

Starożytna „Babylonokia”? Stworzono ją kilka lat temu

„Starożytna komórka” pojawiła się w sieci już kilka lat temu, wtedy sprawą zajął się serwis Snopes. Strony poświęcone teoriom spiskowym i zjawiskom paranormalnym przekazywały informacje o tym, że artefakt miał być znaleziony w Austrii i pochodzić z XIII wieku.

Posłużono się nim jako dowodem na to, że technologia ma pochodzenie pozaziemskie albo że podróże w czasie są możliwe. Można było o tym przeczytać również na stronie polskiego tabloidu Fakt. Niektóre źródła wskazywały na mistyfikację.

Czy dziewczynka na płaskorzeźbie trzyma laptopa? Istnieją bardziej prawdopodobne interpretacje

Według omawianego filmu jedna z płaskorzeźb przedstawia dziewczynkę trzymającą laptopa (czas nagrania 0:08). To autentyczne dzieło sztuki datowane na I wiek p.n.e., a archeolodzy i historycy nie podejrzewają, by postać trzymała zaawansowany technologicznie sprzęt z portami USB.

W opisie na stronie Muzeum J. Paul Getty w Malibu w stanie Kalifornia można przeczytać:

W filmie pojawia się więcej podobnych przykładów, w których wyrzeźbione postacie trzymają przedmioty podobne do telefonów komórkowych, tabletów czy gramofonów. Równie dobrze mogą to być tabliczki (czas nagrania 0:12, 0:14) lub kielichy kwiatów (czas nagrania 0:25).

Inne przykłady niewiarygodnych „dowodów”

Podobnie było z innymi przykładami pokazanymi w filmie. Zdjęcie rzeźby z głową przedstawiającą ekran z kodem QR (czas nagrania 0:05) krąży po stronach internetowych rozpowszechniających informacje o zjawiskach sensacyjnych czy paranormalnych. Według nich ma być dziełem Majów, które zobaczyć można na terenie Meksyku. 

Nie znaleźliśmy wiarygodnych informacji, że posąg jest częścią wystawy muzealnej, ani innych wskazówek dotyczących kontekstu pojawienia się go w przestrzeni publicznej. Wzmianek o nim nie znaleźliśmy również w źródłach naukowych. Spekuluje się raczej, że zdjęcie posłużyło w celach marketingowych, ale również na to nie ma jednoznacznych dowodów.

W filmie pojawia się też Relief z Dendery (czas nagrania 0:17), który według filmiku ma być dowodem na to, że w starożytnym Egipcie były żarówki elektryczne. Naukowcy interpretują tę scenę inaczej: odnosi się ona do mitu stworzenia świata, który miał powstać z rozkwitającego kwiatu lotosu.

W materiale pokazano również hieroglify w Abydos, mające rzekomo przedstawiać łódź podwodną, helikopter oraz UFO (czas nagrania 0:20). Jak w jednym ze swoich filmów wyjaśnił dr Bob Brier, egiptolog, hieroglify te powstały w wyniku nadpisywania lub poprawiania wcześniej zapisanych znaków.

Podsumowanie

Analizowaliśmy już fałszywe narracje dotyczących nowoczesnej technologii, która miała być rzekomo powszechnie wykorzystywana setki, a nawet tysiące lat temu. Jedną z nich jest teoria spiskowa o tzw. imperium Tartarii, które zostało zniszczone. Celem tego typu narracji jest podważenie autorytetów naukowych, a w przypadku tej o Tartarii – również tworzenie antyzachodnich czy antyamerykańskich treści.