Fake news w pigułce

Na profilu Jasna Strona Mocy, związanym z tzw. królem Sanjayią, pojawił się materiał zawierający wiele teorii spiskowych nt. katastrof naturalnych oraz niebezpiecznych, ponadnaturalnych istot. Z filmu można dowiedzieć się, jakoby wszystkie zdarzenia, m.in. powódź w Korei (czas nagrania  04:05) czy też osunięcia ziemi po ulewnych deszczach w Peru (czas nagrania 06:29), były elementem planu niecnych elit, które dążą do wyniszczenia ludzkiej populacji. Nie potrzeba jednak długiej weryfikacji, by dowiedzieć się, że większość przedstawionych wydarzeń miała charakter losowy, a widoczne tam „potwory” to po prostu efekty graficzne lub wyrwane z kontekstu filmy.

Źródło: www.facebook.com

Katastrofy i anomalie pogodowe – czy to naprawdę zaplanowane działanie niecnych elit?

Film zaczyna się od słów, że: „światowe elity pogrążają Ziemię w chaosie […] ekonomicznie, moralnie, zdrowie nam niszczą, a teraz niszczą nam pogodę, pojawia się również mnóstwo nadzwykłych znaków” (czas nagrania 00:08). Następnie przedstawiono nagrania różnych ekstremalnych zjawisk pogodowych i wskazano, że „anomalie pogodowe nie są przypadkowe, jest to działanie broni pogodowej” (czas nagrania 00:50). W filmie nie podano żadnego dowodu na istnienie takiego spisku, a jedynie przedstawia się bezpodstawne oskarżenia w połączeniu ze zmontowanymi obrazami z różnych katastrof czy ekstremalnych zjawisk pogodowych, pochodzących z całego świata i zamieszczonych w mediach społecznościowych.

Nagranie jest przykładem teorii spiskowych „z definicji”, które określa się jako wyjaśnienie, że za tragicznymi wydarzeniami, takimi jak wojny, katastrofy i kryzysy, stoją niecne grupy. Na tym przykładzie można odnieść się do innych współczesnych katastrof, wokół których powstały podobne fałszywe historie, w tym np. erupcji wulkanu Cumbre Vieja na Wyspach Kanaryjskich (2021) czy pożarów buszu w Australii (2019–2020).

Czy na świecie rzeczywiście obserwuje się więcej katastrof naturalnych? 

Historia katastrof naturalnych jest „stara jak świat”, a gdy o nich mowa, mamy na myśli zjawiska, które wywołują uszkodzenia lub zniszczenia środowiska na dużym obszarze, co wpływa na zdrowie i życie zwierząt lub ludzi. Współcześnie rzeczywiście zauważa się wzrost liczby niektórych ekstermalnych zjawisk pogodowych, jednak nie jest to związane z działaniem złowrogich elit, o których mowa w filmie zamieszczonym przez profil Jasna Strona Mocy – prawda jest bardziej przyziemna.

Z dostępnych opracowań wynika, że  przyczyną katastrof związanych z warunkami atmosferycznymi jest zmiana klimatu, wywołana działalnością człowieka. To właśnie ona może wpływać na intensywność i częstotliwość różnych ekstremalnych zjawisk pogodowych, w tym m.in. burz, huraganów, powodzi oraz suszy w wielu częściach planety.

Światowa Organizacja Meteorologiczna (WMO) wskazuje, że w związku ze zmianą klimatu „liczba katastrof wzrosła pięciokrotnie w ciągu ostatnich 50 lat”.

Tajemnicze zjawiska na niebie? Nie, to raczej pokaz efektów specjalnych na TikToku

W drugiej połowie filmu pokazano zjawiska, które określono mianem „paranormali i mutantów” (czas nagrania 06:46). Nie wiadomo dokładnie, jaki był cel tej prezentacji, ale mogło to wzbudzić niepokój u odbiorców. Widać tam chmury, które swoim kształtem przypominają tajemnicze postacie (czas nagrania 06:50), anioły (czas nagrania 07:08), a nawet dłonie (czas nagrania 07:13). Nie zabrakło też stworów, które przypominały m.in. jaszczury (czas nagrania 07:50) czy kosmitów (czas nagrania 10:03) – większość tych nagrań już na pierwszy rzut oka wygląda na stworzone komputerowo.

Jako pierwsza w filmie pojawia się postać w chmurach (czas nagrania 06:50), a opis wskazuje, jakoby był to anioł zauważony w Palestynie. W nagraniu wielu zszokowanych ludzi pokazuje palcem na niebo, w tle słychać krzyki przestraszonej dziewczynki. Film pochodzi z profilu @myuz_gaza1 na TikToku – mężczyzna ten często wstawia słabej jakości przerobione nagrania, na których ktoś według stałego schematu pokazuje coś palcem na niebie. Następnie po cięciu pokazywane są tam różne obiekty, budynki i postacie. Zdarzają się nawet fikcyjne katastrofy, takie jak przebicie Księżyca na wylot po uderzeniu nieznanego obiektu.

Źródło: www.tiktok.com

W jego materiałach da się nawet usłyszeć w tle te same podłożone podczas edycji krzyki wystraszonych ludzi (występują w niezmienionej formie w wielu różnych materiałach z różnych miejsc – np. 1, 2). Zdecydowanie więcej w tym popisów z użyciem montażu i obrazów generowanych komputerowo (CGI) niż działania sił nadprzyrodzonych.

W facebookowym nagraniu na profilu Jasna Strona Mocy pojawia się też kilka innych materiałów tego samego twórcy z TikToka – np. chmury, które swoim kształtem przypominają dłonie złączone do modlitwy (czas nagrania 07:13). Warto wiedzieć jednak, że TikTok to miejsce przepełnione różnymi fałszywymi opowieściami o duchach i potworach (np. 1, 2), które wygenerowano przy użyciu programów graficznych. Twórca @myuz_gaza1 często wrzuca takie nagrania, by przy użyciu CGI celowo wywołać szok i poruszyć dyskusję, co przekłada się na większe zainteresowanie filmami. 

Źródło: www.tiktok.com

Choroby genetyczne i deformacje ciał – to nie dowód na istnienie potworów

W filmie – równolegle do rzekomo niezwykłych zjawisk obserwowanych na niebie – pojawiają się też osoby z różnymi problemami zdrowotnymi. Miało to być przykładem „mutantów” (czas nagrania 06:46). Taki sposób prezentacji teorii spiskowych może być krzywdzący i stygmatyzujący osoby cierpiące na różne schorzenia.

Jednym z przykładów jest ten, na którym widzimy kobietę z powiększonym brzuchem (czas nagrania 08:02) – ma ona na imię Huang Guoxian, a jej stan zdrowotny nie ma związku z żadnym działaniem sił paranormalnych. Fałszywy jest też dalszy ciąg historii, jakoby urodziła dziewiątkę dzieci (czas nagrania 08:03). Ta informacja była już sprawdzana wielokrotnie. Tak naprawdę problem zdrowotny kobiety był spowodowany rakiem jajników. 

Źródło: www.facebook.com

Dalej pokazano też złączonych mężczyzn (czas nagrania 08:38) – tu podobnie historia nie jest związana z żadnymi tajemniczymi siłami. Mężczyźni przedstawieni w nagraniu to Ronnie i Donnie, syjamscy bliźniacy z USA, którzy przez całe życie byli ze sobą połączeni. Bracia zmarli w 2020 roku w wieku 68 lat – do tego czasu byli najstarszymi braćmi syjamskimi na świecie. Ich przypadłość jest dobrze znana medycynie jako rzadka wada rozwojowa u bliźniąt jednojajowych.

Źródło: www.facebook.com

Podsumowanie – teorie spiskowe to proste, ale niekoniecznie dobre wyjaśnienia

Teorie spiskowe opierają się na założeniu, że działające w ukryciu potężne siły stoją za szkodliwymi i tragicznymi wydarzeniami (niekoniecznie muszą być to „światowe elity”). Tego rodzaju teorie spiskowe mają to do siebie, że nie bazują na żadnych wiarygodnych dowodach i bardzo – wręcz niechlujnie – uogólniają rzeczywistość. Opierają się na przekonaniu o istnieniu ukrytej prawdy, do której dostęp mają tylko nieliczni, ale także upraszczają złożoność poważnych wydarzeń w zero-jedynkowy sposób, przedstawiając rzeczywistość tak, jakby była ona polem walki dobra ze złem.