FAKE NEWS W PIGUŁCE

Od ogłoszenia pandemii COVID-19 minęły już prawie cztery lata, lecz fałszywe wiadomości na ten temat wciąż pojawiają się w sieci. Co najmniej od 6 grudnia 2023 roku na Facebooku pojawiają się posty (1, 2, 3, 4), z których wynika, że Islandia całkowicie zakazała szczepień przeciw COVID-19. Ma to być związane z „gwałtownym wzrostem liczby zgonów”.

Źródło: www.facebook.com

Informacja o wycofaniu szczepień w Islandii pojawiła się także na platformie X, gdzie opublikowano ją zarówno w języku polskim (1, 2), jak i w angielskim.

Islandia zakazuje szczepień przeciw COVID-19? To fałszywa informacja

Posty (1, 2, 3, 4), w których informuje się o zakazie szczepień przeciw COVID-19, jaki ma mieć miejsce w Islandii, powołują się na artykuł opublikowany na blogu Salon24. Jego tytuł brzmi: „Islandia całkowicie zabroniła szczepienia na Covid po gwałtownym wzroście liczby zgonów”. W treści czytamy, że „rząd Islandii ogłosił natychmiastowe wycofanie wszystkich szczepionek przeciwko Covid-19, ponieważ publiczny system opieki zdrowotnej kraju wyspiarskiego zmaga się z ogromnym wzrostem liczby nagłych zgonów i urazów związanych ze szczepionkami”.

Informacje podane w artykule nie są zgodne z prawdą. Jak przekazała w komentarzu dla redakcji factcheckingowej „USA Today”, Guðrún Aspelund, epidemiolożka z Islandii, w kraju tym nie zakazano szczepionek przeciw COVID-19. Nie odnotowano też „gwałtownego wzrostu liczby nagłych zgonów”.

Oświadczenie rządu ws. wycofania szczepień? Islandzkie instytucje mówią co innego

W artykule czytamy również: „rząd [Islandii – przyp. Demagog] ogłosił tę wiadomość w zeszłym tygodniu w oświadczeniu opublikowanym w islandzkim dzienniku Morgunbladid”. Nie znaleźliśmy oświadczenia islandzkiego rządu, z którego wynikałby zakaz szczepień przeciw COVID-19, ani żadnych wiarygodnych informacji na ten temat (również we wspomnianej gazecie). Podobnie, nie znalazły ich redakcje „USA Today” i Reuters.

Przeciwnie, Islandzka Dyrekcja Zdrowia w październiku 2023 roku ogłosiła, że szczepienia przeciw COVID-19 będą w kraju dostępne. Główny Epidemiolog Islandii zaleca, aby w pierwszej kolejności zaszczepić się przeciwko COVID-19, jeśli jest się w jednej z następujących grup ryzyka:

• „wszystkie osoby, które ukończyły 60. rok życia”,
• „wszystkie dzieci i dorośli z przewlekłą chorobą serca, płuc, nerek i wątroby, z otyłością, z cukrzycą, z nowotworem złośliwym lub z chorobą immunosupresyjną spowodowaną lekami lub inną chorobą”,
• „kobiety w ciąży”,
• „pracownicy służby zdrowia opiekujący się osobami z grup ryzyka wymienionych powyżej”.

Korelacja nie oznacza związku przyczynowo-skutkowego

Dołączony do postów (1, 2, 3, 4), jak i artykułu wykres ma być dowodem zgonów spowodowanych szczepionkami przeciw COVID-19. „Wykres  pokazuje, jak nadmierna śmiertelność w Islandii zbiegła się z wprowadzeniem szczepionki” – czytamy. W rzeczywistości grafika, pochodząca ze strony ourworldindata.org, pokazuje – zgodnie z tytułem – skumulowaną liczbę zgonów z wszystkich przyczyn w porównaniu z prognozą na podstawie poprzednich lat.

W sieci można znaleźć wiele absurdalnych, czasem zabawnych korelacji, które jednak nie mają najmniejszego sensu, jeśli chcielibyśmy upatrywać w nich związku przyczynowo-skutkowego. Przykład? Liczba utonięć poprzez wpadnięcie do basenu jest skorelowana z liczbą filmów, w których zagrał Nicolas Cage. Z kolei wskaźnik rozwodów w stanie Maine jest skorelowany z konsumpcją margaryny w USA. Nie ma jednak powodów, by sądzić, że nowe role aktora przyczyniają się do zgonów w basenach, a margaryna to główna kość niezgody prowadząca do rozstań w jednym z amerykańskich stanów.