Fake news w pigułce

4 maja 2023 roku na profilu Wiadomości europejskie opublikowano informację o tym, że Elon Musk rzekomo uruchomił nowy program Teschat do łatwego zarabiania w sieci. Jak możemy przeczytać w poście: „Daję ci pozwolenie na zarabianie!”. Dołączono do niego link do rejestracji oraz film, w którym Musk miał przekonywać w rozmowie z dziennikarzem BBC, że dzięki programowi dziennie można zarobić 400–500 euro dziennie.

Źródło: www.facebook.com

Błędy językowe w poście i w filmie powinny zwrócić naszą uwagę

W filmie możemy usłyszeć tłumaczenie pytania, które rzekomo zadał dziennikarz BBC: „Teraz cały świat mówi o twoim nowym tworzeniu” (czas nagrania 0:02). Błąd stylistyczny pojawia się również w poście: „Daję ci pozwolenie na zarabianie!”.

Błędy się zdarzają, ale powinny zwrócić naszą uwagę: mogą być one pierwszym sygnałem, że materiał nie został przygotowany przez oficjalne źródła. 

Elon Musk wystąpił w BBC, ale nie opowiadał o nowym programie do zarabiania

Materiał wykorzystany w omawianym poście został zmanipulowany. Jeśli sprawdzimy jego oryginalne źródło, okaże się, że to fragment około godzinnego wywiadu dla BBC, na który nałożono głos lektora. Jego tłumaczenie nie pokrywa się z tym, o czym mówił Musk.

Wywiad w całości można obejrzeć na stronie BBC. Przeprowadził go dziennikarz James Clayton, a rozmowa dotyczyła ostatnich kilku miesięcy, w których Elon Musk był dyrektorem Twittera. Nie wspomniano w niej o nowej aplikacji do szybkiego zarabiania pieniędzmi.

„Ulepszona wersja własnego życia”, czyli scam „na Józefa, asystenta Elona Muska”

Do posta dołączono link. Jest on potencjalnie niebezpieczny: może nasz przekierować do strony ze złośliwym oprogramowaniem. Aby bez ryzyka podejrzeć jego zawartość, można go zarchiwizować lub użyć takiego narzędzia jak browserling (dzięki niemu można na żywo sprawdzać strony na różnych przeglądarkach).

Po kliknięciu najpierw zostaniemy przeniesieni na stronę, która ostrzeże nas przed niebezpieczeństwem. Jeśli podejmiemy ryzyko, wyświetli się nam okno czatu, w którym powita nas „Józef”: „Asystent Elona Muska”. Podobna strona pojawiła się w przykładzie scamu, który opisywaliśmy już na łamach Demagoga (1, 2).

„Józef” najpierw zada nam kilka pytań, m.in. ile czasu możemy poświęcić na pracę z programem, ile chcemy zarabiać i na co przeznaczymy pieniądze: remont domu czy prezenty dla dzieci? Opcje te nie są przypadkowe. Ten rodzaj perswazji sprawia, że odbiorca oczami wyobraźni widzi już „ulepszoną wersję swojego życia”, o której możemy przeczytać w dalszej części wiadomości od „Józefa”. W końcu wyświetli się formularz rejestracyjny z polami do wpisania naszych danych: imię, nazwisko, mail oraz numer telefonu. W ten sposób oszuści wyłudzają dane.

Telefon od „asystenta” może być próbą wyłudzenia pieniędzy

To nie wszystko. Istnieje ryzyko, że do osoby, która zarejestrowała się na stronie, zgodnie z obietnicą zadzwoni „Józef”. „Aktywacja konta osobistego” może posłużyć oszustom do wyłudzenia kolejnych danych, np. numeru konta bankowego i hasła do niego, lub pieniędzy.

W jednym z opisywanych przez nas podobnych przypadków scamu, dotyczącego aplikacji do handlu kryptowalutami, internauci w komentarzach informowali o tym, że po podaniu swojego numeru dostawali nachalne telefony, które zachęcały do skorzystania z usługi i zainwestowania swoich oszczędności.

Adres czatu z asystentem znajdziemy na stronie CERT

CERT Polska to zespół powołany do reagowania na naruszenia bezpieczeństwa w sieci, który działa w ramach państwowego instytutu badawczego NASK. Stworzył on listę domen, które stanowią zagrożenie dla użytkowników.