Fake news w pigułce

Na TikToku pojawiły się informacje o mężczyznach, którzy zarażają wirusem HIV we wrocławskich klubach. W nagraniu jedna z użytkowniczek zamieściła screeny wiadomości od osób, które miały słyszeć o takich zdarzeniach od swoich znajomych [czas nagrania: 00:06]. Zagrożone są rzekomo także pasażerki komunikacji miejskiej [czas nagrania: 00:10].

Fot. tiktok.com

„Wróciła do domu i zobaczyła, że ma na plecach naklejkę z napisem »Witamy w klubie HIV«. Poszła się zbadać i faktycznie ma tego HIVA” – czytamy w jednej z wiadomości widocznych w filmie [czas nagrania: 00:06]. Do zdarzenia doszło rzekomo w czasie wrocławskich Juwenaliów.

Film ma ponad 1,5 mln wyświetleń, został polubiony ponad 100 tys. razy, pojawiło się pod nim ponad 1 tys. komentarzy, a podano go dalej blisko 70 tys. razy. W komentarzach internauci są podzieleni. Część z nich wskazuje, że jest to stara legenda i każdy mógł to wymyślić. Inni wyraźnie przestraszyli się tych doniesień.

„I ja się zastanawiam jak mam żyć. Wychodzić z domu, jeździć autobusami, chodzić po mieście” [pisownia oryginalna] – pisze jedna z internautek. A kolejna dodaje: „Nawet jeżeli jest to nie prawdziwa historia, nie każda osoba jest świadoma zagrożeń, a taki filmik może komuś otworzyć oczy”.

Policja nie dostała zgłoszeń o strzykawkach z HIV

Skontaktowaliśmy się z Komendą Miejską Policji we Wrocławiu i spytaliśmy o informacje podawane na TikToku. W odpowiedzi mł. asp. Rafał Jarząb przekazał nam telefonicznie, że mundurowi nie otrzymali tego typu zgłoszeń. 

Funkcjonariusz wrocławskiej policji przestrzegł, że jeśli ktoś doświadczył tego typu sytuacji, powinien skontaktować się ze służbami, aby te mogły odpowiednio zareagować. 

Między rzekomym zakażeniem a testem upłynęło zbyt mało czasu

W jednej z opowieści przytoczonej w nagraniu do rzekomego ukłucia strzykawką z HIV miało dojść „wtedy jak były juwenalia” [czas nagrania: 00:06]. Następnie ukłuta osoba „poszła się zbadać” i okazało się, że faktycznie jest zakażona wirusem HIV.

Tę historię przedstawiono w nagraniu w formie relacji z Instagrama. Z kolei w relacji widoczna jest wiadomość od innej osoby. Napisaliśmy do użytkowniczki Instagrama, która udostępniła tę wiadomość. Jak twierdzi, zobaczyła ją 3 czerwca i tego samego dnia udostępniła na Instagramie. 

Kłują w teatrach, w kinach, w klubach? 

Podobne opowieści pojawiają się w sieci co jakiś czas i dotyczą różnych części Polski. W 2022 roku pisano, że podobne zdarzenia mają miejsce w klubach w Rzeszowie i w Krakowie. Wówczas Konkret24 zdementował te doniesienia. Skontaktował się z klubami, w których miało dochodzić do incydentów i które zaprzeczały, aby coś takiego się stało. Z kolei policja nie otrzymała żadnych zgłoszeń w tej sprawie.

W artykule wskazano, że legenda krąży nie tylko między miastami, ale także i między państwami. Opisywał ją amerykański portal factcheckingowy Snopes, który podkreślił, że jest to plotka sięgająca kilkudziesięciu lat wstecz. Do incydentów ze strzykawkami miało dochodzić w kinach czy w teatrach. Opisano m.in. historię z Bombaju, a schemat ten był łudząco podobny do tego z wrocławskich klubów i tramwajów.

Fact-checkerzy przytaczają podobne przykłady m.in. ze Stanów Zjednoczonych, z Francji czy z Grecji. Jak podkreślili, żadna z tych informacji nie została potwierdzona. Wiadomo, że zdarzało się, że przestępcy np. dokonywali rabunku i straszyli strzykawką, którą rzekomo mogli zarazić wirusem HIV. To jednak nie zostało potwierdzone.

Straszą strzykawkami z HIV

Do incydentów ze strzykawkami rzeczywiście dochodzi, ale wyglądają one inaczej, niż opisuje się je w mediach społecznościowych. Z policyjnych komunikatów i doniesień medialnych (1, 2, 3) wynika, że straszenie strzykawką, którą rzekomo można zarazić wirusem HIV, to sposób wykorzystywany przez przestępców, np. podczas rozbojów.

Podkreślmy jednak jeszcze raz – w ostatnich tygodniach wrocławska policja nie odnotowała tego rodzaju zdarzeń.

HIV. Jak można się zarazić i jak wygląda test na obecność wirusa?

Krajowe Centrum ds. AIDS zaznacza, że istnieją trzy drogi zakażenia HIV. Pierwszą są kontakty seksualne, drugą – kontakt z zakażoną krwią, a trzecią – zakażenie podczas ciąży, porodu lub karmienia piersią przez zakażoną matkę. Można zarazić się wirusem HIV, korzystając z tej samej strzykawki, co osoba chora.

Jeśli mamy podejrzenie, że mogliśmy zostać zakażeni, niezbędne jest wykonanie testu na HIV. W tym celu pobierana jest krew z żyły łokciowej lub z opuszka palca. Test wykrywa jedno z białek wirusa (antygen p24) oraz wyprodukowane przez organizm przeciwciała wymierzone w wirusa: anty-HIV1/2 (s. 10).

Test na HIV można wykonać bezpłatnie, anonimowo i bez skierowania w punktach konsultacyjno-diagnostycznych. Ich listę można znaleźć na stronie aids.gov.pl/pkd.