Fake news w pigułce

19 maja 2023 roku na facebookowym profilu, który przyjął nazwę „Ministerstwo Zdrowia” (nie mylić z prawdziwym ministerstwem), pojawił się wpis z dołączonym filmem. W materiale wideo przekonywano, że spożywanie muchomora czerwonego niesie wiele korzyści dla zdrowia i leczy z wielu chorób (czas nagrania 09:33). Z dźwięku w tle wynika, że oryginalnie materiał opublikowano w języku rosyjskim, jednak ktoś postanowił przetłumaczyć go na język polski. 

Film od samego początku próbował zbudować pozytywne skojarzenia z muchomorami. Pokazano w nim np. fragment „Bajki z mchu i paproci” ze Żwirkiem i Muchomorkiem (czas nagrania 00:01), a następnie uwiarygodniono teorię, jakoby muchomor czerwony był grzybem szeroko stosowanym na całym świecie i w całej historii ludzkości (czas nagrania 04:35).

Źródło: www.facebook.com

Film zdobył 266 reakcji i ponad 11 tys. wyświetleń. W dodatku uzyskał ponad 400 udostępnień. W sekcji komentarzy internauci pisali „super” i pytali o „jakieś szczegóły dot. przygotowa do konsumpcji” – co wskazuje na to, że niektórzy najprawdopodobniej uwierzyli w przedstawiane informacje.

Muchomory czerwone – film sugeruje, że nie są groźne. Jaka jest prawda?

Na wstępie słyszymy, że: „od dzieciństwa nam mówią, że jest on śmiertelnie trujący […] A jeśli wam powiemy, że słuchy o trujących własnościach muchomora są mocno przesadzone? Że przez tysiąclecia wiele narodów uważało go za grzyb w pełni jadalny?” (czas nagrania 01:05). Oprócz tego dowiadujemy się też, że „w Rosji, jak i wielu innych krajach, preparaty z muchomora nie są zakazane. Mało tego, niektóre z nich są stosowane w medycynie oficjalnej, a nawet można je kupić w aptece” (czas nagrania 04:35), a na przebitkach pokazywano ludzi, którzy np. jedli muchomory (czas nagrania 12:45).

Nie jedz muchomorów czerwonych – nie jest to jadalny gatunek grzyba. W atlasach grzybów i w encyklopediach zalicza się je do gatunków trujących dla człowieka. Mimo że doniesienia o śmiertelnych przypadkach z powodu zjedzenia muchomora czerwonego są rzadkie, to jego spożycie wcale nie jest dobre dla organizmu (nawet po wcześniejszej obróbce termicznej).

Zatrucia występują najczęściej z powodu przypadkowego zjedzenia lub przez celowe zjedzenie w poszukiwaniu doświadczeń psychodelicznych. Spożycie muchomora czerwonego może powodować intensywne objawy, takie jak kilkunastogodzinne: nudności, wymioty, bóle żołądka, biegunka, zawroty głowy, trudności w oddychaniu, senność i wiele innych.

W praktyce bardzo trudno jest oszacować, jakie dawki trujących substancji są zawarte w konkretnym muchomorze, ponieważ może zależeć to od środowiska rozrostu oraz okazałości grzyba.

Gotowanie muchomora nie spowoduje, że stanie się dobry do spożycia!

W filmie podano też rzekomo skuteczną metodę przyrządzania muchomorów czerwonych, która uchroni nas przed poważnym zatruciem po spożyciu: „Wszelkie trujące związki są wodorozpuszczalne. Przy kilkukrotnym gotowaniu przechodzą do odwaru. To samo ma miejsce przy ich suszeniu” – można usłyszeć (czas nagrania 07:36).

W sieci można się zetknąć z poradami, by muchomora namaczać, gotować, obrabiać termicznie, a wtedy rzekomo stanie się strawny. Jednak jakiekolwiek metody przyrządzania muchomora czerwonego nie są bezpieczne. Obróbka może sprawić jedynie, że będzie on mniej toksyczny, ale wcale nie – zdrowy.

Stężenie poszczególnych substancji może być bardzo różnorodne, w zależności od okazu i warunków wzrostu. Jeśli ktoś spożył grzyby i nic mu się nie stało, to powód do radości. Nie oznacza to jednak, że ta sama ilość surowca zadziała identycznie na inne osoby.

Muchomory czerwone nie są lekarstwem na wiele schorzeń i nowotwory!

Pod koniec filmu można dowiedzieć się, że stosowanie muchomora czerwonego to rzekomo cudowne lekarstwo na wiele schorzeń. Jak podawano to dobry środek na: gojenie ran i choroby skóry (czas nagrania  10:00), gruźlicę i inne choroby płuc (czas nagrania 10:59) oraz na depresję (czas nagrania 11:32) i choroby układu krążenia (czas nagrania 12:27). W dodatku rzekomo pomoże przy chorobach tarczycy (czas nagrania 13:20), przy nowotworach (czas nagrania 13:36), a także przy wadach wzroku (czas nagrania 14:25).

Zachęcanie, by stosować muchomora czerwonego jako lekarstwo, jest niebezpieczne. Zwłaszcza w przypadku osób, które cierpią na tak poważne schorzenia jak nowotwory.

Żadna instytucja – w tym Urząd Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych (URPL), a także zagraniczne, takie jak National Cancer Institute lub Centers for Disease Control and Prevention – nie wskazują, by można było prowadzić skuteczną terapię przy użyciu muchomora.

Także w Rosji – o której wielokrotnie wspomina się w filmie i z której wywodzi się wiele doniesień o spożywaniu muchomorów – oficjalne instytucje, np. ministerstwo zdrowia w obwodzie moskiewskim, ostrzegają przed spożywaniem muchomorów czerwonych.

Podsumowanie – uwaga na pseudonaukowe porady na temat leczenia

W sieci można znaleźć wiele fałszywych i pseudonaukowych porad dotyczących leczenia chorób – podobnie jest w kwestii jedzenia muchomorów czerwonych. Spożywanie tego grzyba nie ma uzasadnionych podstaw ani w kontekście kulinarnym, ani zdrowotnym.

Wątpliwe jest także jego bezpieczeństwo oraz sens stosowania w celach rekreacyjnych jako substancji odurzającej – więcej o tym przeczytasz w innej analizie. Zanim sięgniesz po jakiekolwiek niesprawdzone porady z internetu na temat alternatywnych terapii, skontaktuj się ze sprawdzonym lekarzem, który dobierze odpowiednie i skuteczne sposoby leczenia.