ANALIZA W PIGUŁCE

Znacząca większość naukowców jest zgodna, że działalność człowieka odpowiada za obecne globalne zmiany klimatu. Ich efekty są coraz bardziej widoczne na całym świecie, także w Polsce. Jako przykład można wskazać ekstremalną sytuację powodziową z połowy września na południowym zachodzie naszego kraju (np. 1, 2 3). Jednak rozprzestrzeniające się mylne przekazy oraz dezinformacja, m.in. w mediach społecznościowych, nie ustają i opóźniają działania na rzecz klimatu. 

Fake newsy dotyczące tematów klimatycznych są też jednymi z częstych wątków, które weryfikujemy w analizach na łamach Demagoga (np. 1, 2, 3). 10 września na portalu Threads pojawił się wpis powielający jedną z fałszywych narracji klimatycznych. W poście możemy przeczytać, że [pisownia oryginalna] „Globalne zmiany klimatu są spowodowane wachaniami wilgotności powietrza na danym obszarze geograficznym nie zaś dwutlenkiem węgla”.

Źródło: Threads.net, 10.09.2024

Wilgotność to miara ilości pary wodnej w powietrzu. Tezy, według których to właśnie woda w atmosferze, a nie dwutlenek węgla jest główną przyczyną globalnych zmian klimatu, są często przywoływanym mitem i były wielokrotnie weryfikowane jako fałszywe (np. 1, 2, 3). O innych nieprawdziwych informacjach na temat powodów zmian klimatycznych także pisaliśmy w naszych tekstach (1, 2, 3). Przyjrzyjmy się zatem, dlaczego treść wpisu jest niezgodna z wiedzą naukową.

Czym są (globalne) zmiany klimatu?

Klimat to ogół zjawisk atmosferycznych (warunków pogodowych) obserwowanych na danym obszarze przez długi czas. Można powiedzieć, że jest to swoista „statystyczna średnia pogody” dla konkretnego miejsca. Zmianami klimatu określa się natomiast przekształcenia jego elementów np. wzorców pogodowych czy temperaturowych, które można zauważyć na podstawie wyników długotrwale odbiegających od średniej.

Skutkiem zwiększenia ilości gazów cieplarnianych, czyli takich, które zatrzymują ciepło w atmosferze, jest rosnąca temperatura powierzchni Ziemi. Wzrost tego efektu cieplarnianego prowadzi do globalnego ocieplenia, które napędza dalsze zmiany klimatu.

Para wodna jest gazem cieplarnianym, ale nie jest przyczyną zmian klimatu

Spośród gazów cieplarnianych, czyli tych składników atmosfery, które potrafią wyłapywać ciepło oddawane przez Ziemię po nagrzaniu przez Słońce, najwyższe stężenia osiąga para wodna. Drugim pod względem ilości jest dwutlenek węgla. Para wodna nie jest jednak bezpośrednim źródłem zmian klimatu tak jak CO₂ czy metan (CH₄). Dlaczego? Ponieważ gazy te inaczej zachowują się w atmosferze. 

Stanowisko nauki w tej sprawie przywołuje portal Nauka o klimacie prowadzony przez Fundację Edukacji Klimatycznej:

Jak to działa? Parowanie wody zwiększa się ze wzrostem temperatury Ziemi, co powodują emitowane gazy cieplarniane. Cieplejsze powietrze zatrzymuje więcej wilgoci, ponieważ para wodna gorzej się w nim skrapla. Skutkiem podwyższenia stężenia pary wodnej jest pochłanianie większej ilości ciepła wypromieniowywanego z Ziemi i zapobieganie jego ucieczce w przestrzeń kosmiczną. Powoduje to dalsze ogrzewanie atmosfery, co prowadzi do kolejnego zwiększenia ilości pary wodnej w powietrzu. 

CO₂ i para wodna – podobny efekt, różne mechanizmy

Zwiększenie ilości pary wodnej w atmosferze jest więc efektem ubocznym rosnącej temperatury z powodu emisji innych gazów cieplarnianych, takich jak CO₂ czy CH₄. Działalność człowieka ma jedynie niewielki bezpośredni wpływ na ilość pary wodnej w atmosferze (s. 100). Spora część pary wytwarzanej przez ludzi skupiona jest też przy powierzchni, gdzie jej oddziaływanie cieplarniane jest słabsze niż w wyższych warstwach gazowej powłoki Ziemi.

Para wodna jest więc wzmacniaczem, a nie czynnikiem odpowiadającym za zmiany klimatu. Ilość wody w powietrzu zależy m.in. od temperatury – im jest ona wyższa, tym więcej wilgoci znajdzie się w atmosferze i tym więcej spadnie w postaci opadów. Globalne ocieplenie przyspiesza cykl hydrologiczny (obieg wody w przyrodzie) i wpływa m.in. na intensywność deszczy, które mogą prowadzić np. do powodzi.

Jednym z głównych źródeł globalnych zmian klimatu jest emitowany przez ludzkość CO₂

Naukowy konsensus zakłada, że za obecne zmiany klimatu na Ziemi odpowiada globalne ocieplenie wywołane uwalnianiem przez człowieka gazów cieplarnianych (s. 17-21) takich jak: CO₂, CH₄, N₂O czy gazy fluorowane (1, 2, 3). Spośród nich, najwięcej emitujemy właśnie dwutlenku węgla (1, 2). Te dodatkowe porcje CO₂ w atmosferze wytrącają z równowagi to, co kiedyś było zbilansowanym cyklem węgla w przyrodzie.

Fot. climate.gov