Edukacja 
Ekologia 
Energetyka 
Fact-checking 
Klimat 
Rosja 
UE 
Ukraina 
Wybory 
Skopiuj link
Drukuj
Udostępnij
7 min czytania
Obalamy fałszywe informacje pojawiające się w mediach społecznościowych oraz na portalach internetowych. Odwołując się do wiarygodnych źródeł, weryfikujemy najbardziej szkodliwe przykłady dezinformacji.
7 min czytania
Przyczyna zmian klimatu: dwutlenek węgla, nie para wodna
W sieci pojawiła się informacja, zgodnie z którą globalne zmiany klimatu spowodowane są wahaniami wilgotności powietrza, a nie rosnącymi stężeniami dwutlenku węgla. W tekście wyjaśniamy, dlaczego nie jest to prawda i jakie mechanizmy leżą u podstawy zmiany klimatu.
Fot. Pixabay / Modyfikacje: Demagog
Przyczyna zmian klimatu: dwutlenek węgla, nie para wodna
W sieci pojawiła się informacja, zgodnie z którą globalne zmiany klimatu spowodowane są wahaniami wilgotności powietrza, a nie rosnącymi stężeniami dwutlenku węgla. W tekście wyjaśniamy, dlaczego nie jest to prawda i jakie mechanizmy leżą u podstawy zmiany klimatu.
ANALIZA W PIGUŁCE
- Na portalu Threads pojawił się wpis powielający jedną z klimatycznych narracji. Możemy w nim przeczytać, że [pisownia oryginalna] „Globalne zmiany klimatu są spowodowane wachaniami wilgotności powietrza na danym obszarze geograficznym nie zaś dwutlenkiem węgla”.
- Ta informacja jest nieprawdziwa. Choć para wodna odpowiada w znacznej mierze za efekt cieplarniany, to nie jest ona przyczyną zmian klimatu. Jej zawartość w atmosferze zwiększa się wraz ze wzrostem temperatury wywołanym emisją innych gazów cieplarnianych. To jest przyczyną dodatniego sprzężenia zwrotnego, gdzie skutek zjawiska, czyli zwiększenie naturalnego efektu cieplarnianego pary wodnej, napędza jego przyczynę, czyli wzrost temperatury spowodowany przez emisje np. CO2.
- Źródłem zmian klimatu są gazy cieplarniane emitowane przez człowieka.
Znacząca większość naukowców jest zgodna, że działalność człowieka odpowiada za obecne globalne zmiany klimatu. Ich efekty są coraz bardziej widoczne na całym świecie, także w Polsce. Jako przykład można wskazać ekstremalną sytuację powodziową z połowy września, do której doszło na południowym zachodzie naszego kraju (np. 1, 2 3).
Jednak rozprzestrzeniające się m.in. w mediach społecznościowych mylne przekazy oraz dezinformacja nie ustają i opóźniają działania na rzecz klimatu. Dlatego w analizach na łamach Demagoga (np. 1, 2, 3) często weryfikujemy fake newsy dotyczące tematów klimatycznych.
10 września na portalu Threads pojawił się wpis powielający jedną z fałszywych narracji klimatycznych. W poście możemy przeczytać, że [pisownia oryginalna] „Globalne zmiany klimatu są spowodowane wachaniami wilgotności powietrza na danym obszarze geograficznym nie zaś dwutlenkiem węgla”.
Źródło: Threads.net, 10.09.2024
Wilgotność to miara ilości pary wodnej w powietrzu. Tezy, według których to właśnie woda w atmosferze, a nie dwutlenek węgla, jest główną przyczyną globalnych zmian klimatu, są często przywoływanym mitem i były wielokrotnie weryfikowane jako fałszywe (np. 1, 2, 3). O innych nieprawdziwych informacjach na temat powodów zmian klimatycznych także pisaliśmy w naszych tekstach (1, 2, 3). Przyjrzyjmy się zatem, dlaczego treść wpisu jest niezgodna z wiedzą naukową.
Czym są (globalne) zmiany klimatu?
Klimat to ogół zjawisk atmosferycznych (warunków pogodowych) obserwowanych na danym obszarze przez długi czas. Można powiedzieć, że jest to swoista „statystyczna średnia pogody” dla konkretnego miejsca. Zmianami klimatu określa się natomiast przekształcenia jego elementów, np. wzorców pogodowych czy temperaturowych, które można zauważyć na podstawie wyników długotrwale odbiegających od średniej.
Wpływ na klimat mogą mieć czynniki naturalne, takie jak aktywność wulkaniczna czy Słońce, jak miało to miejsce w historii naszej planety. Jednak żadna z tych zmiennych nie jest odpowiedzialna za gwałtowne zmiany klimatu w skali globalnej, z którymi mamy do czynienia obecnie. Główną ich przyczyną jest emisja gazów cieplarnianych (1, 2, 3) spowodowanych działalnością człowieka, np. spalaniem paliw kopalnych czy niezrównoważonym rolnictwem.
Skutkiem zwiększenia ilości gazów cieplarnianych, czyli takich, które zatrzymują ciepło w atmosferze, jest rosnąca temperatura powierzchni Ziemi. Wzrost tego efektu cieplarnianego prowadzi do globalnego ocieplenia, które napędza dalsze zmiany klimatu.
Para wodna jest gazem cieplarnianym, ale nie jest przyczyną zmian klimatu
Spośród gazów cieplarnianych, czyli tych składników atmosfery, które potrafią wyłapywać ciepło oddawane przez Ziemię po nagrzaniu przez Słońce, najwyższe stężenia osiąga para wodna. Drugi pod tym względem jest dwutlenek węgla. Para wodna nie jest jednak bezpośrednim źródłem zmian klimatu, tak jak CO2 czy metan (CH4). Dlaczego? Ponieważ gazy te inaczej zachowują się w atmosferze.
Stanowisko nauki w tej sprawie przywołuje portal Nauka o klimacie prowadzony przez Fundację Edukacji Klimatycznej:
„Para wodna odpowiada za większość efektu cieplarnianego, ale nie jest przyczyną zmiany klimatu. Zmiany jej zawartości w atmosferze są efektem zmian koncentracji innych gazów cieplarnianych i zapewniają dodatnie sprzężenie zwrotne [gdzie skutek zjawiska, czyli zwiększenie naturalnego efektu cieplarnianego pary wodnej, napędza jego przyczynę, czyli wzrost temperatury spowodowany przez emisje np. CO2 – przyp. Demagog]”.
Jak to działa? Parowanie wody zwiększa się wraz ze wzrostem temperatury Ziemi, co powodują emitowane gazy cieplarniane. Cieplejsze powietrze zatrzymuje więcej wilgoci, ponieważ para wodna gorzej się w nim skrapla. Skutkiem podwyższenia stężenia pary wodnej jest pochłanianie większej ilości ciepła wypromieniowywanego z Ziemi i zapobieganie jego ucieczce w przestrzeń kosmiczną. Powoduje to dalsze ogrzewanie atmosfery, co prowadzi do kolejnego zwiększenia ilości pary wodnej w powietrzu.
CO2 i para wodna – podobny efekt, różne mechanizmy
Zwiększenie ilości pary wodnej w atmosferze jest więc efektem ubocznym wzrostu temperatury spowodowanego emisją innych gazów cieplarnianych, takich jak CO2 czy CH4. Działalność człowieka ma jedynie niewielki bezpośredni wpływ na ilość pary wodnej w atmosferze (s. 100). Spora część pary wytwarzanej przez ludzi skupiona jest też przy powierzchni, gdzie jej oddziaływanie cieplarniane jest słabsze niż w wyższych warstwach gazowej powłoki Ziemi.
W przeciwieństwie do innych gazów cieplarnianych woda na naszej planecie występuje naturalnie w trzech stanach skupienia – w atmosferze ulega skropleniu i opuszcza ją w ciągu kilku dni. Pozostałe gazy cieplarniane, takie jak dwutlenek węgla, metan czy podtlenek azotu (N2O) zostają w niej znacznie dłużej po uwolnieniu przez człowieka – lata, dekady, a nawet wieki. Im dłuższy czas przebywania w atmosferze, tym większy skumulowany wpływ tych gazów na efekt cieplarniany.
Para wodna jest więc wzmacniaczem, a nie czynnikiem odpowiadającym za zmiany klimatu. Ilość wody w powietrzu zależy m.in. od temperatury – im jest ona wyższa, tym więcej wilgoci znajdzie się w atmosferze i tym więcej spadnie w postaci opadów. Globalne ocieplenie przyspiesza cykl hydrologiczny (obieg wody w przyrodzie) i wpływa m.in. na intensywność deszczów, które mogą prowadzić np. do powodzi.
Jednym z głównych źródeł globalnych zmian klimatu jest emitowane przez ludzkość CO2
Naukowy konsensus zakłada, że za obecne zmiany klimatu na Ziemi odpowiada globalne ocieplenie wywołane uwalnianiem przez człowieka gazów cieplarnianych (s. 17–21) takich jak: CO2, CH4, N2O czy gazy fluorowane (1, 2, 3). Spośród nich najwięcej emitujemy właśnie dwutlenku węgla (1, 2). Te dodatkowe porcje CO2 w atmosferze wytrącają z równowagi to, co kiedyś było zbilansowanym cyklem węgla w przyrodzie.
Fot. climate.gov
Jak podaje najnowszy raport Międzyrządowego Zespołu ds. Zmian Klimatu (IPCC), obserwowane ocieplenie globu jest spowodowane przez człowieka, głównie w wyniku emisji gazów cieplarnianych – CO2 i CH4 (s. 42). Dalszy wzrost temperatury Ziemi będzie zależeć od wysokości tych emisji, szczególnie dwutlenku węgla (s. 68). Przewiduje się także, że wiele regionów doświadczy wyższego prawdopodobieństwa wystąpienia złożonych zjawisk ekstremalnych, takich jak jednoczesne fale upałów, susze oraz powodzie (s. 72).
*Jeśli znajdziesz błąd, zaznacz go i wciśnij Ctrl + Enter
POLECANE DLA CIEBIE
