Edukacja 
Ekologia 
Klimat 
Energetyka 
Fact-checking 
Rosja 
UE 
Ukraina 
Wybory 
Skopiuj link
Drukuj
Udostępnij
6 min czytania
Fake News
Obalamy fałszywe informacje pojawiające się w mediach społecznościowych oraz na portalach internetowych. Odwołując się do wiarygodnych źródeł, weryfikujemy najbardziej szkodliwe przykłady dezinformacji.
6 min czytania
Reklama szczepionek nie zawierała ostrzeżeń? To nie reklama!
Fot. cottonbro studios / Pexels / Modyfikacje: Demagog
Reklama szczepionek nie zawierała ostrzeżeń? To nie reklama!
Nieprawdziwe informacje o kampanii informacyjnej dotyczącej szczepień na COVID-19.
FAKE NEWS W PIGUŁCE
- Na grafice publikowanej na Facebooku (1, 2, 3, 4) pojawia się stwierdzenie, że promowanie szczepień przeciw COVID-19 było reklamą, która nie zawierała obowiązkowych ostrzeżeń o zapoznaniu się z treścią ulotki lub skontaktowaniem się z lekarzem przed przyjęciem preparatu.
- Kampania informacyjna nie jest reklamą produktu leczniczego, nie zawiera więc ostrzeżeń obowiązkowych w przypadku promocji konkretnych leków.
- Od stycznia 2023 roku obowiązują nowe formy komunikatów ostrzegawczych, które mają znaleźć się przy reklamach produktów leczniczych.
Fałszywe informacje na temat pandemii COVID-19 oraz szczepień nie tracą na popularności. O legalności kampanii promujących szczepienia pisaliśmy już na łamach Demagoga przy okazji kontrowersji związanych m.in. z promowaniem szczepień w szkołach czy dotyczących publicznych kampanii, w których udział brały znane osoby.
Tym razem na Facebooku kilkukrotnie (1, 2, 3, 4) pojawiała się grafika z podpisem „Sczyp@wk@ to jedyny na »rynku « produkt o którym podczas reklam nie mówiono : »Przed użyciem zapoznaj się z treścią ulotki dołączonej do opakowania […]«”. Posty (1, 2, 3, 4) sugerują, że szczepienia przeciw koronawirusowi były reklamowane i celowo nie zawierały obowiązkowego ostrzeżenia, które pojawia się podczas promowania preparatów leczniczych.
Źródło: www.facebook.pl
Spośród wszystkich wspomnianych postów (1, 2, 3, 4), najbardziej popularny wpis zdobył ponad 710 polubień i 194 udostępnienia. Wśród ponad 40 komentarzy widzimy głosy zaniepokojenia związane ze szczepieniami przeciw COVID-19 oraz popularne teorie spiskowe na temat pandemii: „Krótko mówiąc zainfekowali ludzi czymś czego sami niewiedzą ? a efekty pomału będą wychodzić ! Korporacje farmaceutyczne teraz będą zarabiać na lekarstwach”; „Były Pseudo – Szczepionki! Teraz * Wojna” ! Powoli wchodzimy w * Kataklizmy* , które wyniszcza wiecej Ludzi , niż wojna i Szczepionki Razem Wzięte! I to wszystko Czlowiek robi Czlowiekowi”” Homo Homini Lupus Est!”.
Kampania informacyjna nie jest reklamą produktu leczniczego
Na grafice pada stwierdzenie, że kampanie promujące szczepienia przeciw COVID-19 były reklamami. Z prośbą o komentarz w tej sprawie zwróciliśmy się do Głównego Inspektoratu Farmaceutycznego (GIF). Z odpowiedzi GIF dowiedzieliśmy się, że działania mające na celu promocję szczepień nie są reklamą produktu leczniczego, lecz stanowią element przyjętego przez rząd „Narodowego Programu Szczepień przeciw COVID-19” („#SZCZEPIMYSIE”):
„Są to wyłącznie działania o charakterze informacyjnym, edukacyjnym i profrekwencyjnym i mają za zadanie zachęcenie społeczeństwa do poddania się określonej procedurze medycznej – szczepieniu przeciwko COVID-19”.
Główny Inspektorat Farmaceutyczny w komentarzu dla Demagoga
Promocja szczepień przeciw COVID-19 nie reklamuje konkretnych produktów
To, co stanowi reklamę produktu leczniczego, określa art. 52 ust. 1 ustawy Prawo Farmaceutyczne:
„Reklamą produktu leczniczego jest działalność polegająca na informowaniu lub zachęcaniu do stosowania produktu leczniczego, mająca na celu zwiększenie: liczby przepisywanych recept, dostarczania, sprzedaży lub konsumpcji produktów leczniczych”.
Opierając się na ustawowej definicji, GIF stwierdza, że działania mające na celu promocję szczepień nie spełniają przesłanek pozwalających uznać je za reklamę produktu leczniczego:
„(…) wszystkie treści, przekazy, informacje i komunikaty przywołanego »Narodowego Programu Szczepień przeciw COVID-19 #SZCZEPIMYSIE « zarówno w warstwie słownej jak i wizualnej nie odnoszą się do konkretnych produktów leczniczych, ani nie wymieniają nazw handlowych produktów leczniczych stosowanych w przywołanej procedurze, lecz jedynie informują i zachęcają do poddania się procedurze medycznej, którą jest szczepienie przeciwko COVID-19”.
Główny Inspektorat Farmaceutyczny w komentarzu dla Demagoga
Jak podkreśla GIF, nie bez znaczenia jest również fakt, że szczepionki nie są dostępne na rynku komercyjnym, a osoby uprawnione do wystawiania recept nie mają możliwości jej wystawienia w przypadku szczepienia. Za dystrybucję szczepionek odpowiadają uprawnione agendy rządowe.
Do sprawy odniosło się także Ministerstwo Zdrowia. W odpowiedzi na prośbę o komentarz przedstawiciele MZ poinformowali nas, że:
„Promowanie podejmowania działań z zakresu zdrowia publicznego czy profilaktyki – w tym przypadku czynności sprowadzającej się do zaszczepienia – nie jest w żaden sposób zbieżne czy tożsame z reklamą (konkretnego) produktu leczniczego”.
Ministerstwo Zdrowia w komentarzu dla Demagoga
Zmiany w zasadach reklamowania leków
Wiemy już, że ostrzeżenie dotyczące produktów leczniczych nie mogło dotyczyć kampanii promujących szczepienia na COVID-19, natomiast jest ono obowiązkowe w przypadku reklam leków.
Od 26 stycznia 2023 roku w życie weszło nowe rozporządzenie, którego celem jest uproszczenie przekazu w reklamach produktów medycznych oraz zmiana treści komunikatów ostrzegawczych. Zastępują one poprzednią formułę „Przed użyciem zapoznaj się z treścią ulotki dołączonej do opakowania bądź skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą, gdyż każdy lek niewłaściwie stosowany zagraża Twojemu życiu lub zdrowiu”.
Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 7 lipca 2022 r. zmieniającym rozporządzenie w sprawie reklamy produktów leczniczych (Dz.U. 2022 poz. 1554) ustalone zostały trzy nowe wersje ostrzeżeń, które należy załączyć do każdej reklamy produktu leczniczego. Dotyczy to reklam zarówno dźwiękowych i wizualnych, jak i audiowizualnych:
„1) »To jest lek. Dla bezpieczeństwa stosuj go zgodnie z ulotką dołączoną do opakowania. Nie przekraczaj maksymalnej dawki leku. W przypadku wątpliwości skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą. « albo
2) »To jest lek. Dla bezpieczeństwa stosuj go zgodnie z ulotką dołączoną do opakowania i tylko wtedy, gdy jest to konieczne. W przypadku wątpliwości skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą.«, albo
3) »To jest lek. Dla bezpieczeństwa stosuj go zgodnie z ulotką dołączoną do opakowania. Zwróć uwagę na przeciwwskazania. W przypadku wątpliwości skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą.«”.
Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 7 lipca 2022 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie reklamy produktów leczniczych (Dz.U. 2022 poz. 1554)
Podsumowanie
Promowanie szczepień przeciw COVID-19 nie spełnia definicji reklamy produktu leczniczego. Nie może być zatem opatrzone obowiązkowym ostrzeżeniem występującym w reklamach leków. Z wiarygodnymi informacjami na temat szczepionek przeciw COVID-19 można zapoznać się na stronach Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), Amerykańskiego Centrum ds. Zapobiegania i Kontroli Chorób (CDC), Europejskiej Agencji Leków (EMA), a także w białej księdze pt. „Szczepienia przeciw COVID-19. Innowacyjne technologie i efektywność”, opracowanej przez inicjatywę Nauka przeciw pandemii.
*Jeśli znajdziesz błąd, zaznacz go i wciśnij Ctrl + Enter
POLECANE DLA CIEBIE
