FAKE NEWS W PIGUŁCE

Podważanie autorytetu medycyny i wskazywanie, że np. choroby nie istnieją bądź w rzeczywistości są one lekarstwem, jest jednym z nurtów dezinformacyjnych pojawiających się w mediach społecznościowych. 

Przykładem jest wpis z 3 lutego 2024 roku opublikowany na profilu Ocalić życie. Dowiadujemy się z niego, że np. logo Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) „zawiera dwa węże”, z których jeden „zawiera truciznę”. Jest to pokłosie pochodzenia słowa „apteka”, które zgodnie z treścią posta rzekomo „pochodzi z greckiego »pharmakia«, a ta z »Pharmakomu « (trucizna, zaklęcie)”.

Co więcej, z wpisu dowiemy się również, że: „Kiedyś w roku 1908 istniało na świecie 8 lekarstw, z tego 6 ziołowych i 15 znanych chorób. Dziś 740 tys leków i 300 tys chorób więc zadaj sobie pytanie czy lekarze i apteki są nam potrzebne?” [pisownia oryginalna].

Fot. Facebook.com

Post spotkał się ze sporym zainteresowaniem, o czym świadczy liczba reakcji (ponad 800), udostępnień (ponad 380) oraz komentarzy. Część z nich zgadza się z treścią wpisu, np. w kwestii loga WHO: „To co pokazujecie to symbol szatana nic z medycyną” [pisownia oryginalna].

Co oznacza wąż w logo WHO?

Wbrew temu, co przeczytamy w poście, w logu Światowej Organizacji Zdrowia znajduje się jeden wąż, a nie dwa. Jak przeczytamy na stronie WHO laska, po której pnie się wąż, to od dawna symbol medycyny i medyków.

Skojarzenie z „dwoma wężami” wzięło się z podobieństwa laski Eskulapa do Kaduceusza, innego starożytnego symbolu kojarzonego z medycyną. Atrybut boga Hermesa – patrona m.in. alchemików – zaczął być kojarzony z leczeniem pod koniec XVI wieku, kiedy to alchemia zaczęła ściśle łączyć się z medycyną (s. 273). Jednak zarówno ten symbol, jak i laska Eskulapa, nie mają związku z trucizną, jak opisano to we wpisie.

Czy słowo „apteka” pochodzi od trucizny? Nie ma takiego związku

Wątek trucizny i medycyny pojawia się także w innym miejscu tekstu, gdzie przeczytamy: „Słowo »Apteka « pochodzi z greckiego »pharmakia«, a ta z »Pharmakomu « (trucizna, zaklęcie)”. W rzeczywistości etymologia słowa oznaczającego miejsce, gdzie możemy kupić leki, jest inna.

Przed 1908 rokiem było tylko 15 chorób? Było ich znacznie więcej

Inną tezą we wpisie podważająca zaufania do medycyny jest przytoczenie liczby chorób i leków w ubiegłym stuleciu i obecnie. Jak czytamy: „Kiedyś w roku 1908 istniało na świecie 8 lekarstw, z tego 6 ziołowych i 15 znanych chorób. Dziś 740 tys leków i 300 tys chorób więc zadaj sobie pytanie czy lekarze i apteki są nam potrzebne?” [pisownia oryginalna].

Wpis znacznie zaniża liczbę chorób znanych w przeszłości. Wiele schorzeń towarzyszy ludzkości od zarania dziejów, np.:

• ospa prawdziwa (znaleziona w szczątkach mumii sprzed 3 tys. lat),
• dżuma (pałeczki dżumy znaleziono w pozostałościach sprzed 5 tys. lat),
• gruźlica (dowody wskazują na to, że choroba jest z nami od co najmniej 9 tys. lat).

Starożytni uczeni, uprawiający pierwotną odmianę medycyny, również odkrywali i opisywali nowe schorzenia jak chociażby:

• różne odmiany raka (które towarzyszyły przodkom człowieka jeszcze przed pojawieniem się homo sapiens),
• malaria (antygeny choroby wykryto w starożytnym Egipcie),
• grypa (opisana w V wieku p.n.e. przez Hipokratesa),
• świnka (również odnotowana przez greckiego uczonego).

Starożytne obserwacje potwierdzali uczeni z XIX i XX wieku, którym udało się zaobserwować m.in.:

• przewlekłe zapalenie oskrzeli (1808),
• trąd (1874),
• wąglik (1876),
• sepsę (1879–1800),
• dur brzuszny (1880),
• bruceloza (1887),
• tężec (1889),
• krztusiec (1906).

Współcześnie są setki tysięcy chorób i leków? Jest ich znacznie mniej

Dla kontrastu liczba chorób i leków znanych współcześnie jest znacznie zawyżona, w stosunku do tego, co przeczytamy we wpisie.

Podobnie sprawa ma się z lekami, których ma być rzekomo 740 tys. Strona drugbank.com – zbierająca dane statystyczne na temat leków – podaje, że suma wszystkich dostępnych preparatów wynosi ok. 16,5 tys. To ponad 44 razy mniej niż liczba zamieszczona we wpisie. 

Jedna przyczyna chorób, które są lekarstwem – medyczna dezinformacja z wpisu

Post powiela także dezinformacyjne narracje na temat chorób, przekonujące m.in. o tym, że są one „procesem pozbywania się toksyn z organizmu” oraz że „wszystkie choroby mają jedną przyczynę”. Podobne fałszywe doniesienia opisywaliśmy w naszych poprzednich tekstach [1, 2, 3, 4].

W rzeczywistości istnieje wiele różnych przyczyn chorób, w tym np.:

• czynniki zakaźne (bakterie i wirusy),
• alergie,
• kwestie genetyczne (mutacje i warianty genów).

Objawy niektórych chorób, jak chociażby gorączka, rzeczywiście są oznaką działania układu odpornościowego. Niekiedy mogą się one jednak okazać groźne dla organizmu, np. temperatura ciała powyżej 41 stopni Celsjusza może uszkodzić mózg.